turist
13-07-2007, 22:28
Şirket fiyatlama yöntemleri
Şirket’in değer tespiti için aşağıda kısaca izah edilen üç değişik yöntem uygulanmaktadır:
A. İndirgenmiş nakit akımları
(İNA) yöntemi
Bu yönteme göre şirketin değeri, halihazırdaki Şirket’in yapısı, müşteri portföyü, pazar payı, potansiyeli, organizasyonu ve yönetim kadrosu ile gelecekte şirketin ortaya çıkarması beklenen nakit akışlarının analizi sonucu elde edilmektedir.
Bu yöntem özetle, şirketin gelecekte yaratacağı nakit akımlarının değerleme tarihine indirgenmesi olarak ifade edilebilir. İndirgeme işlemi, piyasa koşullarına paralel ve şirketin risk profiline uygun bir iskonto oranının nakit akımlarına uygulanması sonucu gerçekleştirilmektedir. Bu yöntemde şirketin değeri, indirgenmiş nakit akımları ve faaliyet dışı varlıklarının toplamından oluşmaktadır. Özsermaye değeri hesaplanırken aynı zamanda değerleme tarihi itibariyle mevcut olan banka kredilerinin (var ise) piyasa değeri de göz önüne alınacaktır. Bu yöntemde nakit akımlarına uygulanan iskonto oranının niteliği dikkate alınarak şirketin hisse değeri hesaplanmaktadır.
Değer analiz ve hassasiyet tablosu
Şirketler projeksiyonlarında tutarlı olsalar dahi geleceğe dönük belirsizlikler neticesinde tahmin edilen değişkenler ile gerçekleşen sonuçlar farklı olabilmektedir. Dolayısıyla İNA çalışmasına temel teşkil eden bütçe ve projeksiyonlar yakın gelecekte geçerliliğini yitirebilmektedir. İleride değişmesi muhtemel olan değişkenler ikiye ayrılarak analiz edilebilir:
• Genel değişkenler: İskonto oranı, devam eden değer büyüme oranı, vergi oranı gibi şirketler özelinden ziyade tüm şirketlerde gündeme gelen değişkenlerdir.
• Özel değişkenler: Şirketin yapısı, sektörü, operasyonları ile doğrudan bağlantılı değişkenlerdir. Örnek olarak bir altın çıkarma şirketi için piyasadaki altın fiyatları özel değişkendir. Başka bir örnek ise tedarikinin büyük bir kısmı çelik olan bir şirket için çelik hammadde fiyatları özel değişkendir.
• Bu değişkenlerin şirket değerine olan etkilerinin belirlenmesi,
•Yapılan İNA çalışmasının kısa süre içerisinde geçerliliğini yitirmemesi ve
• Rapor okuyucusuna katma değeri daha yüksek bilgi verilmesi amacıyla Değer Analiz ve Hassasiyet Tablosu metodolojisi geliştirilmiştir. Bu metodolojide yukarıda bahsedilen genel ve özel değişkenler belirlenmekte ve şirket değerine etkisi kurulan finansal model yoluyla tahmin edilmektedir.
B. Karşılaştırılabilir piyasa değeri yöntemi
Şirketin değerlemesinde aynı sektördeki faaliyet konusu benzer şirketlerin çeşitli finansal rasyolarının ortalamaları ve/veya sektöre özgü geçmişte gerçekleşmiş işlemlerde oluşan rasyolar dikkate alınarak değerin tespit edildiği bu yöntem genel olarak iki ayrı şekilde gerçekleştirilmektedir.
Karşılaştırılabilir şirket analizi
Bu yöntemde değerlemesi yapılan şirketin mali tabloları benzer Şirketlerin finansal rasyoları ile karşılaştırılmaktadır. Benzer şirketlerin hisse değerleri bulunmakta ve bu şirketlerin finansal oranları analiz edilerek bu veriler şirketin verileri ile karşılaştırılmaktadır.
Bu analiz sonucu şirket için karşılaştırılabilir piyasa değerlerine ulaşılmaktadır.
Karşılaştırılabilir işlemler analizi
İkinci temel yöntem olan karşılaştırılabilir işlemler analizi çalışmasında ise benzer şirketlerin yurtiçinde ve dünyada gerçekleşmiş satış işlemleri araştırılmakta, bu işlemlerde oluşan finansal rasyolar analiz edilmekte ve analiz sonuçları şirketin büyüklüğü ile karşılaştırılmaktadır. Bu yöntemde şirketlerin faaliyet gösterdiği veya satış işleminin gerçekleştiği özel koşullar açıklanmamış olabileceğinden çıkan neticeler dikkatle değerlendirilmelidir.
C. Net aktif değeri yönetimi
Net aktif değerlemesi yaklaşımı, bir alıcının bir işletmeyi almak için ödeyeceği paranın en az o işletmenin bütün varlıklarının belli bir tarihte nakite çevrilmesiyle elde edilecek miktara veya varlıkların yenileme değerine eşit olacağı varsayımına dayanmaktadır. Bu yaklaşım işletmenin gelecekte elde edebileceği potansiyel gelirlerini ve yaratacağı değeri dikkate almamaktadır, fakat işletmenin olası tasfiye değerine veya yenileme değerine yaklaşarak, şirketin minimum değerine yönelik bir tahminde bulunmaktadır.
Varlıklar baz alınarak yapılan değerlemeler, işletmenin aktif ve pasiflerinin, defter ve piyasa değerleri arasında oluşan farkların düzeltilmesiyle ulaşılan net defter değerini vermektedir. Bu yaklaşımın en uygun olacağı haller işletmenin faaliyetine son vereceği ve aktiflerinin değerlendirileceği hallerdir. Bu yöntem fazla veya faaliyet dışı olan varlıkların elden çıkarılmasında kullanılabilir.
Genel bir kural olarak net aktif değeri (ilgili aktiflerin piyasa değerlerini gösterecek şekilde düzeltilmiş olarak), işletmenin minimum değerini tespite olanak sağlayan bir yöntemdir. Çoğunlukla işletmelerin gerçek piyasa değeri, maddi olmayan duran varlıkları ile ilişkili olarak bu değerden daha yüksek olarak belirlenmektedir.
Fiyatlamada önemli hususlar
- Her işlemin fiyatlaması farklıdır,
- Değerleme çalışması sonucu oluşan değer ile alım
satım işleminde oluşan fiyat birbirinden çok farklı
olabilir
- Alıcı ve satıcının istekliliği fiyat oluşumunda önemli
bir husustur,
- Makroekonomik gelişmeler hem değeri hem de fiyatı
etkiler,
- Gizli değerlerin ortaya çıkarılması önemlidir,
- İnsan faktörü önemlidir,
- Çıkılabilecek en yüksek fiyat müzakerelere başlamadan
önce belirlenmelidir,
- Kazan-kazan ilişkisi kurulmalıdır,
- Hisse devri sonrası entegrasyon süreci önemlidir.
Şirket’in değer tespiti için aşağıda kısaca izah edilen üç değişik yöntem uygulanmaktadır:
A. İndirgenmiş nakit akımları
(İNA) yöntemi
Bu yönteme göre şirketin değeri, halihazırdaki Şirket’in yapısı, müşteri portföyü, pazar payı, potansiyeli, organizasyonu ve yönetim kadrosu ile gelecekte şirketin ortaya çıkarması beklenen nakit akışlarının analizi sonucu elde edilmektedir.
Bu yöntem özetle, şirketin gelecekte yaratacağı nakit akımlarının değerleme tarihine indirgenmesi olarak ifade edilebilir. İndirgeme işlemi, piyasa koşullarına paralel ve şirketin risk profiline uygun bir iskonto oranının nakit akımlarına uygulanması sonucu gerçekleştirilmektedir. Bu yöntemde şirketin değeri, indirgenmiş nakit akımları ve faaliyet dışı varlıklarının toplamından oluşmaktadır. Özsermaye değeri hesaplanırken aynı zamanda değerleme tarihi itibariyle mevcut olan banka kredilerinin (var ise) piyasa değeri de göz önüne alınacaktır. Bu yöntemde nakit akımlarına uygulanan iskonto oranının niteliği dikkate alınarak şirketin hisse değeri hesaplanmaktadır.
Değer analiz ve hassasiyet tablosu
Şirketler projeksiyonlarında tutarlı olsalar dahi geleceğe dönük belirsizlikler neticesinde tahmin edilen değişkenler ile gerçekleşen sonuçlar farklı olabilmektedir. Dolayısıyla İNA çalışmasına temel teşkil eden bütçe ve projeksiyonlar yakın gelecekte geçerliliğini yitirebilmektedir. İleride değişmesi muhtemel olan değişkenler ikiye ayrılarak analiz edilebilir:
• Genel değişkenler: İskonto oranı, devam eden değer büyüme oranı, vergi oranı gibi şirketler özelinden ziyade tüm şirketlerde gündeme gelen değişkenlerdir.
• Özel değişkenler: Şirketin yapısı, sektörü, operasyonları ile doğrudan bağlantılı değişkenlerdir. Örnek olarak bir altın çıkarma şirketi için piyasadaki altın fiyatları özel değişkendir. Başka bir örnek ise tedarikinin büyük bir kısmı çelik olan bir şirket için çelik hammadde fiyatları özel değişkendir.
• Bu değişkenlerin şirket değerine olan etkilerinin belirlenmesi,
•Yapılan İNA çalışmasının kısa süre içerisinde geçerliliğini yitirmemesi ve
• Rapor okuyucusuna katma değeri daha yüksek bilgi verilmesi amacıyla Değer Analiz ve Hassasiyet Tablosu metodolojisi geliştirilmiştir. Bu metodolojide yukarıda bahsedilen genel ve özel değişkenler belirlenmekte ve şirket değerine etkisi kurulan finansal model yoluyla tahmin edilmektedir.
B. Karşılaştırılabilir piyasa değeri yöntemi
Şirketin değerlemesinde aynı sektördeki faaliyet konusu benzer şirketlerin çeşitli finansal rasyolarının ortalamaları ve/veya sektöre özgü geçmişte gerçekleşmiş işlemlerde oluşan rasyolar dikkate alınarak değerin tespit edildiği bu yöntem genel olarak iki ayrı şekilde gerçekleştirilmektedir.
Karşılaştırılabilir şirket analizi
Bu yöntemde değerlemesi yapılan şirketin mali tabloları benzer Şirketlerin finansal rasyoları ile karşılaştırılmaktadır. Benzer şirketlerin hisse değerleri bulunmakta ve bu şirketlerin finansal oranları analiz edilerek bu veriler şirketin verileri ile karşılaştırılmaktadır.
Bu analiz sonucu şirket için karşılaştırılabilir piyasa değerlerine ulaşılmaktadır.
Karşılaştırılabilir işlemler analizi
İkinci temel yöntem olan karşılaştırılabilir işlemler analizi çalışmasında ise benzer şirketlerin yurtiçinde ve dünyada gerçekleşmiş satış işlemleri araştırılmakta, bu işlemlerde oluşan finansal rasyolar analiz edilmekte ve analiz sonuçları şirketin büyüklüğü ile karşılaştırılmaktadır. Bu yöntemde şirketlerin faaliyet gösterdiği veya satış işleminin gerçekleştiği özel koşullar açıklanmamış olabileceğinden çıkan neticeler dikkatle değerlendirilmelidir.
C. Net aktif değeri yönetimi
Net aktif değerlemesi yaklaşımı, bir alıcının bir işletmeyi almak için ödeyeceği paranın en az o işletmenin bütün varlıklarının belli bir tarihte nakite çevrilmesiyle elde edilecek miktara veya varlıkların yenileme değerine eşit olacağı varsayımına dayanmaktadır. Bu yaklaşım işletmenin gelecekte elde edebileceği potansiyel gelirlerini ve yaratacağı değeri dikkate almamaktadır, fakat işletmenin olası tasfiye değerine veya yenileme değerine yaklaşarak, şirketin minimum değerine yönelik bir tahminde bulunmaktadır.
Varlıklar baz alınarak yapılan değerlemeler, işletmenin aktif ve pasiflerinin, defter ve piyasa değerleri arasında oluşan farkların düzeltilmesiyle ulaşılan net defter değerini vermektedir. Bu yaklaşımın en uygun olacağı haller işletmenin faaliyetine son vereceği ve aktiflerinin değerlendirileceği hallerdir. Bu yöntem fazla veya faaliyet dışı olan varlıkların elden çıkarılmasında kullanılabilir.
Genel bir kural olarak net aktif değeri (ilgili aktiflerin piyasa değerlerini gösterecek şekilde düzeltilmiş olarak), işletmenin minimum değerini tespite olanak sağlayan bir yöntemdir. Çoğunlukla işletmelerin gerçek piyasa değeri, maddi olmayan duran varlıkları ile ilişkili olarak bu değerden daha yüksek olarak belirlenmektedir.
Fiyatlamada önemli hususlar
- Her işlemin fiyatlaması farklıdır,
- Değerleme çalışması sonucu oluşan değer ile alım
satım işleminde oluşan fiyat birbirinden çok farklı
olabilir
- Alıcı ve satıcının istekliliği fiyat oluşumunda önemli
bir husustur,
- Makroekonomik gelişmeler hem değeri hem de fiyatı
etkiler,
- Gizli değerlerin ortaya çıkarılması önemlidir,
- İnsan faktörü önemlidir,
- Çıkılabilecek en yüksek fiyat müzakerelere başlamadan
önce belirlenmelidir,
- Kazan-kazan ilişkisi kurulmalıdır,
- Hisse devri sonrası entegrasyon süreci önemlidir.