Hurafe, asparagas (Hoax) mail zincirleri

[Von]

İnternet icad oldu olunalı bilinen en büyük dolandırıcılık, dalga geçme, eğlenme araçlarından biridir bu hoax diye internet aleminde bilinen mailler. Çeşitli kategorilere ayırmak mümkün ama ben bunları şöyle kategorilendirmek isterim.

1- Sağlık ile ilgili olan
2- Dolandırıcılık amacıyla maddi değer taşıyan
3- Milliyetçilik duygusunu sömüren
4- Sadece korku vermek amaçlanan
5- Hiçbir zarar olmayıp eğlenme dalga geçme maili yayma amacı taşıyan
6- Zaman aşımına uğramış ve geçerliliğini yitirmiş olan

Sağlık ile ilgili olan

Hoax'lar genelde size ya tıbbi bir bilgi vermek amaçlar ya da hasta olan birinin (çoğunlukla çocuk) yardıma paraya ihtiyaç duyduğunu ve şu numaraları aramanızı , en azından maili yaymanızı rica eder. Bunların en meşhurları

- Kalp krizi geçirirken yapmanız gerekenleri bildiren
- Ürün adı ve labaratuvar adı vererek tek tek markalarda çıkan kanserojen ve ölümcül maddeleri sıralayan. Üstelik bir üniversite adı vermişleri, üniversite iş çok uzayınca resmi yazı yayınlamıştı :)
- Filanca ilacı alıp öldüğünü sizin almamanız için arkadaşlarınıza yollamanızı istenen
- Çocuklarının/yakınlarının ağır bir hastalığa yakalandığını bildiren

mailler olarak açıklanabilir.

Elbette size gelen sağlıkla ilgili veya yardım dileği hurafe değil ancak muhtemel ezici çoğunluğu tamamen uydurma ve/veya hurafedir.

Dolandırıcılık amacıyla maddi değer taşıyan

Genelde amaç sizin paranızı bir şekilde gasp etmektir. En çok rastlanılanları isephishing yöntemi ile paranızı çalmak veya sizi belli bir para kazandığınızı iddia ederek o paranın elinize geçmesi için tavuk esirgememenizi rica edenlerdir.

Bunların en meşhurları

1- Banka sistemimizdeki değişiklikler nedeniyle bilgileriniz bla bla bla sebepler nedeniyle güncellenmesi gerekmektedir. Şu linke tıklayınız.
2- Şurdan şu kadar para kazandınız. Şu para için şu kadar ödeme yaparsanız zengin olacaksınız.
3- Kısa zamanda yüksek gelirli iş imkanı sağlıyoruz. Lütfen bizi bu numaradan arayın iş detaylarını görüşelim.

Milliyetçilik duygusunu sömüren

Bir ara en yoğun hoaxlardan biriydi. Nedense şimdi Milliyetçiliğin M sinin kullanılmasından çekinme nedeniyle mi bilinmez çok azaldı. Bunlar genelde buram buram milliyetçilik kokan maillerle tamamen safsata ve yalan haberlerin sizin üzerinizden yayılarak belirli bir eğlence/nefret aracına dönüşmesi hedeflenir.

Bunların en meşhurları

1- Avrupa Birliği bla bla komisyonu yayınladığı raporun bilmem kaçıncı maddesi kaçıncı fıkrasında Türkiye'nin AB üyesi olması için Sözde Ermeni Soykırımını tanıması gerektiğini bildirmiş ve karara bağlamıştır. Gelin canlar bir olalım AB yi kınayalım, şu numaraya fax çekelim. (Bahsi geçen bir laf olmadığı gibi, yine bashi geçen madde ve fıkra çok alakasız birşeyden bahsediyordu, tabii kimse açıp okumak istemedi, fwd la gitsin)

2- Filanca sitenin filanca sayfasında şu anket düzenlenmektedir. Gelin canlar Türk'ün gücünü gösterelim sitede şu seçeneği işaretleyelim. FWD lamayan bizden değildir. Türk değildir. Bla bla la. (Bunların arasında önemli anketler olmasına rağmen çoğunlukla bir sitenin hit'ini artırmak için özellikle kullanılan bir yöntemdir)

Sadece korku vermek amaçlanan

Burada temel hedef sizi belirli bir tahminle korkutmak ve mail zincirini bu şekilde devam etmesini sağlamaktır. Bunlar çoğunlukl 1999 depreminden sonra özellikle artış sağlamış olup depremle ilgili hurafe maillerin tavana çıktığı dönemlerden ve diğer korku amaçlanan hurafe blgiden ibarettir. Temel özellikleri bilimsel bir dille ve teknik terimler de kullanılarak inandırıcılığı artırmaktır.

Bunların en meşhurları

1- Filancanın kayınpederinin kaynının kızının bilmem kaçıncı dereceden yeğeni Kandilli'de çalışıyormuş onlar İstanbul'u boşaltmış, deprem olacakmış. Siz de boşaltın arkadaşlarınıza da yollayın.

2- Japonlar ile Türkiye de ki bilim adamları İstanbul'da yaptıkları araştırmada şu şu semtlerdeki evlerin yıkılması gerektiği, şu kadar bin insanın öleceğini belirledi. Ayrıca bilmem ne enstitüsünde görev yapan bilmem ne profesör yaptığı açıklamada bla bla bla (Tamamen rant amaçlı uydurulmuş bir mail, bu mail de o kadar büyümüşdü ki sözkonusu enstitü bizim böyle projemiz olmadığı gibi böyle bir çalışanımız da hiç olmadı demişti)

3- ABD'nin Türkiye'deki depremi bilmem ne yöntemiyle tetiklediği depremin bundan olduğunu uzun bir teknik safsata ile anlatan bir mail. ( En çok okurken güldüğüm ve düşündüğüm maildi)

4- Filanca adam filanca sitesinde bilmem kaç tane depremi bilmiş ve İstanbul için tarih vermiş inanmıyorsaız girin bakın adam ne başarılıymış bla bla bla (sahi 5-6 ay önce böyle bir topic vardı o maile inananlar nerde şimdi acaba :) )

Hiçbir zarar olmayıp eğlenme dalga geçme maili yayma amacı taşıyan

En eğlenceli görünüp aslında sizinle en çok kafa yapan maillerdir bunlar. En meşhurları

1-Bu mail email adresinizin/MSN adresinizin aktif olup olmadığını öğrenmek için yollanmıştır. Bilmem kaç kişiye yollarsanız o zaman MSN/email adresiniz kapanmaz yoksa bir daha MSN/email adresini kullanamazsınız.

2- Unicef ile MSN yaptığı anlaşma gereği bu mailden gönderdiğiniz her mail karşılığı çocuklara 1 dolar bağışlamaktadır. Siz de ne kadar duyarlı olduğunuzu gösterin haydi bütün çocukları koruyalım, bla bla bla

3- Şu emaili ilk alan kişi bu mailin (eskiden mektupdu hatırlayan hatırlar) uğruna inandı ve bilmem kaç günde zengin oldu, evlendi şansı döndü. Bu mail dünyayı dolaşmakta olup bu maile inanmayan John eşini kaybetti iflas etti. Siz de işinizi şansa bırakmayın. Eğer 3 arkadaşınıza gönderirseniz 1 hafta içinde zengin olursunuz, 10 arkadaşınıza gönderirseniz bla bla bla (Ne olur ne olamz diye gönderen kişiler hiç az değildir eminim İ:) )

Zaman aşımına uğramış ve geçerliliğini yitirmiş olan

Zamanında düzenlenmiş ama sonuçlanmış bir anket veya haberin tekrar yayılmasında ibarettir. Genelde yollanan kişi haberin- bilginin güncelliğine bakmadığı için çok hızla yeniden yayılır. Seneler sonra kendi yarattığı mailin hala kendisine geldiğini gören ise herhalde çok eğleniyordur.

Bunların en meşhurları

1- Türkiye 2000/20004/2008 olimpiyatlarına evsahipliği yapması için bir anket düzenlenmiştir. Siz de arkadaşlarınıza iletin destek olalım.

2- Filanca habere göre Türkiye'nin başına şu kötü iş gelecektir. Şu fax numarasına email adresine protestolarınızı gönderin.


Bayaa uzun bir anlatım oldu ama internetin sadece bilgi değil aynı zamanda çöp de sattığını ve hurafelerin insan aklına bilimden daha çok yaklaştığı anda çöküşümüzün daha yakın olduğunu unutmamız için hazırladım bu yazıyı. Dezenformasyonun en kolay ve basit yöntemle yayıldığı ortam internettir. Hele de bir arkadaşınızdan geliyorsa size daha güvenilir bir bilgi gibi gelmektedir. Ancak okuduğumuz mailleri araştırmadan birilerine yaymak, sizden sonra da yanılacak, yanlış bilgilenecek yüzlerce kişi demektir. Mail benden çıksın da gerisi ilgilendirmez demek biraz bu anlamda sorumsuzcadır.

Güzel bir pazar günü dileklerimle :)

[Serenler]

Sevgili Von konuyu nerdeyse tüm detaylarıyla derleyip toparlamışsınız.
Bizim gençliğimizde bildirileri veya duyurular bastırılır ya da teksir edilir, birkaç kişinin eline verilir o semtte, ilde veya ilçede kaç kişiye ulaşılabilirse eline tutuşturulurdu.
Yani fizik olarak ulaşabildiğiniz insanlara ulaşabilirdiniz. Bırakın ülkeyi, dünyayı, eğer gitmezseniz yan mahallenin bile haberi olmazdı.
Şimdi burada teksir nedir, teksir makinası nasıldır, gücünü neden alır desem sanırım üye arkadaşlarımızın yarıdan fazlası bu nedir diye soracak.
Yok söylemeyeceğim, ya araştırsınlar ya da bilen bilmeyene söylesin. Çünkü teksir bizim gençliğimizde önemli bir yere sahipti.
Ama günümüzde Köroğlu'nun "Silah icat oldu mertlik bozuldu" misali internet icat oldu asıl mertlik şimdi bozuldu. Sonuçta bir silah en fazla menzili kadar etkiye sahiptir.
Peki ya internet?
Dünyada ulaşamadığı yer kalmadı. Gecesi gündüzü, karı yağışı, yolu kapandısı yok.
Zarfı pulu masrafı emeği deseniz o da değil.
Artık oturursunuz klavyenin başına amacınız neyse; iyi veya kötü istediğiniz kadar konuyu istediğiniz kadar insana ulaştırabilir, empoze edebilirsiniz. Hatta bu yayılış geometrik bir şekilde bir anda milyonlarca kişiye kadar ulaşabilir.
Sanal kişilikle yaratabilir sanal imparatorluklar kurabilirsiniz. Hatta sanal olmayan binbir emekle masrafla kurulmuş sanal olmayan imparatorluklara saldırabilir zarar verebilirsiniz. Üstelik hiçbir maliyeti olmadan, tek kuruş silaha mermiye harcamadan, hatta tetiğe dahi dokunmadan.
Forumda örnekleri çok da bunu örneklerinden birini gıdayla ilgili bir konuda yaşadık.
Konuyu birinci elden araştırıp muhataplarıyla görüşmemize rağmen asla kötü niyetle diyemeyeceğim ama yazan üyelerimizin sanki internette gelen her haber doğruymuşçasına o konuda ısrar etmeleri oldukça enteresan bir olaydı.
Gene bir mail daha bana 3 yılır en az 100 defa geldi. Sanırım çoğunuz bu maili almıştır: Hani Gazeteci Vedat Yener'in " Güneydoğu petrol denizi içinde yüzüyor, Şırnak kömür ocaklarına el konuldu" mealindeki yazısı.. Vedat Yenerer bu yazının kendisine ait olmadığını açıkladı ama dinleyen kim?
Çoğu örnek de yukarıda sizin söylediğiniz gibi. Bazan eğitim seviyesi yüksek ve bizzat tanıdığım arkadaşlarımdan "Şu maili en az 10 kişiye yolla" türü öyle mailler alıyorum ki isyan edeceğim geliyor.
Mesleğim ve bu konudaki bilgi ve tecrübelerimden dolayı her zaman yaptığım bir uyarı vardır:
"Can boğazdan gidiyor yediğiniz içtiğiniz her şeye dikkat edin, sorgulayın dikkat!" diye.
Aynı uyarıyı gelen mailler konusunda da yapmak lazım:
"Lütfen aldığınız mailleri hemen yaymayın, sorgulayın, emin değilseniz yaymayın, forumda da kullanmayın.
Çünkü çoğu zaman yasal sıkıntılara da yol açabiliyor.

[Erasure]

Sn.Von,
Bence de güzel olmuş ama bunu yine de engelleyemiyoruz. Bu mesajlara meraklı
bir arkadaşım var. Ne söyledimse bunu göndermekten vazgeçmedi. Bunları kendisi de
yazmıyor, gelenleri yönlendiriyor. Ama öyle bir yönleniyor ki, sormayın; mesajın
kısmında FW harfleri vardır. Bu forward edildiğini gösterir, ne kadar dolaştığını bilmiyorum
ama bu fw harflerini artık sayamıyorum. En kötüsü de elbette içerikleri, mesajların
içerikleri inanılmaz.

Bir de email adresi toparlayan tipler var. Bana gelen her mesaj en az 500 kişinin email
adresi ile geliyor. Bunları saklamak ise kimsenin aklına gelmiyor. Oysa BCC (blind carbon copy)
ile gönderilse bu adresler herkes tarafından görülemez. Çok basit detaylar ama
kimsenin pek bilgisi yok. Bu arkadaşımı engelleyemediğim için mesajlarını okumadan çöpe
gönderiyorum. Umarım düzelir diyeceğim ama pek sanmıyorum, bu mesajları yaratmaya
meraklı çok insan var. İyi günler dilerim...

[Von]

Bir de email adresi toparlayan tipler var. Bana gelen her mesaj en az 500 kişinin email
adresi ile geliyor. Bunları saklamak ise kimsenin aklına gelmiyor. Oysa BCC (blind carbon copy)
ile gönderilse bu adresler herkes tarafından görülemez. Çok basit detaylar ama
kimsenin pek bilgisi yok. Bu arkadaşımı engelleyemediğim için mesajlarını okumadan çöpe
gönderiyorum. Umarım düzelir diyeceğim ama pek sanmıyorum, bu mesajları yaratmaya
meraklı çok insan var. İyi günler dilerim...





Aslında benim unuttuğum atladığım birşeyi anlattınız. Evet bu maillerde bir de mail adresi toplamak için uygulanıyor. Çünkü bir şekilde ve muhtemelen maili yayana da bir şekilde mail zinciri tamamlanıp dönebiliyor. Yüzlerce mail adresiyle tabii. Daha sonra hiçbir yerde kullanmadığınız bir mail adresinize sınırsız sayıda spam gelmeye başlayınca anlıyorsunuz :)

Bu BCC olayına ben de çok sinir olanlardanım. Arkadaşlarımı da çok uyarırırım ama pek dinleyen yok esasen :)

[ally_mcbeal]

çoook yerinde bir konuya değinilmiş. resmen dezenformasyonun yaylım ateşi altındayız. bazen ayırdedebilmek te çok zor olabiliyor, eminim ben de istemeden de olsa bir kısmında tuzağa düşüyorumdur.

benim en fazla rahatsız olduğum; bu uçuk kaçık yanlış haber ve bilgi çöpleri artık insanlar arasında ciddi tartışma konuları oluşturabilmekte. bazen herhangi bir konu hakkında internette arama yaptırdığımda öyle siteler çıkıyor ki karşıma, sahiplerinin hayal gücü sınırlarının hayli geniş olduğunu görüyorum. yani olay sadece fwd mailler değil bir de ciddi ciddi bu konular üzerine açılmış siteler, tartışma grupları falan var.

bu şekilde gerçek yaşamdan koptukça kitlesel hezeyanlarla kendi kendimizi imha etme ihtimali artık beni ürkütür hale geldi.

[morbid]

Gecen arkdaşım ile konuşuyordum bu konuyu.
Mailin sonunda;"Bu maili lütfen başkalarında gönderin,ne olur gönderin,göndermezseniz ölümü öpün,göndermeyen yaş keser yaş kesen baş keser"gibisinden yalvarış yakarışlar var.
İnanın çok gülüyorum bunlara.