Printable View
Rodos adası fethi 20 aralık 1522
https://i.hizliresim.com/ByY5VV.jpg
Osmanlı kuvvetleri 495 yıl önce bugün (20 Aralık 1522) Rodos’u zaptetti.
https://i.hizliresim.com/vJ9Bop.jpg
Kanuni Sultan Süleyman, Rodos şövalyelerinin adayı serbestçe terk etmesine izin verdi.
Buradan ayrılan şövalyeler daha sonra Malta adasına yerleşti..
Gelibolu Yarımadasından müttefiklerin geri çekilmesiyle beraber halkta büyük bir çoşku hasıl olmuş aynı zamanda yarımada da Türk Şehitlik ve Anıtlarının yapımına başlanmıştır.
https://i.hizliresim.com/6yO3pP.jpg
Hatta 9 Ocak 1916’da yarımadanın tahliye haberinin Meclis-i Ayan’a ulaşmasıyla 10 Ocak oturumunda bu konu gündeme gelir ve şehitler için bir “ravza-i şuheda tesis edilmesi” (şehitlik yapılması) önerilir.
https://i.hizliresim.com/WG5J8Y.jpg
Aynı şekilde Meclis-i Mebusan’da da şehitler için büyük ve görkemli anıt yapılması önerilir.
https://www.youtube.com/watch?v=r-NzX2C68ew
Tüm bunların dışında savaş sonrası "Avustralya Tarih komisyonu" heyeti olarak bölgeye gelen Charles BEAN ve Fred WAITE’ın anlattıkları ve kitaplarına yazdıklarından tahliye sonrasında Türklerin yeterli ve ilgili sayıda anıt tesis ettiğini anlıyoruz.
Acıdır ki bunların bir çoğu korunamamış ve kaybolup gitmişlerdir.
Şimdi sizlere bu kaybolan anıtlarla ilgili bir dizi paylaşım yapmaya çalışacağım.
NOT: Charles BEAN baştan sona Çanakkale muharebelerinde bulunan Avusturalya'lı bir gazetecidir. Kendisi savaş sonrası 1. Dünya Savaşı Avustralya Resmî Tarihi’nin de yazarıydı.
Tarih yazımındaki resmî klişeleri kaldıran, siperdeki asker tanıklıklarını öne çıkaran Bean’in 23 bin sayfayı bulan günlük ve notlarına artık internet ortamında, ücretsiz ulaşılabiliyor.
https://i.hizliresim.com/d7pYyQ.jpg
İtalyanlar, kuzey Afrika’daki son Osmanlı egemenlik bölgesi olan Trablusgarp’ın ele geçirilmesi amacıyla Osmanlı İmparatorluğu’na 29 Eylül 1911’de savaş açmışlardır. Ancak İtalyan ordusu Trablusgarp’ta karşılaştığı beklenmedik direniş nedeniyle çıkmaza girmiştir.
https://i.hizliresim.com/5GJW5A.jpg
Bu sebeple İtalyanlar, üstün donanma güçleri vasıtasıyla çatışma alanını Adalar Denizi’ne yayarak Osmanlı hükümetini barış masasına oturmak zorunda bırakmaya karar vermişler, bu karar doğrultusunda da 18 Nisan 1912’de Çanakkale Boğazı’na saldırmışlardır.
https://i.hizliresim.com/bL3Nzn.jpg
Bu harekat sırasında boğaz girişinde yoğun topçu ateşi ile karşılanmışlar temel hedefleri boğazı geçmek olmadığından, kendilerini topa tutan Seddülbahir ve Ertuğrul Tabyalarını değil de 24/35’lik toplarla ağır hasar verdirmeye çalışan Orhaniye ve Kumkale Tabyalarını hedef alarak yoğun donanma ateşi başlatmışlardır.
İtalyan donanmasının bu ilk harekatı başarısızlıkla sonuçlanmış, geri çekilmek zorunda kalmışlardır.
İtalyanların Çanakkale Boğazı’na yönelik ikinci saldırısı, 18-19 Temmuz 1912 gece yarısından sonra adları “Spica”, “Centauro”, “Climene”, “Perseo” ve “Astore” olan 5 torpidobot tarafından yapılmıştır.
Rehberliği, Albay Enrice Millo komutasındaki “Spica” isimli torpidobot tarafından üstlenilen bu filotillâ, boğaza girerken Seddülbahir ışıldağı tarafından yakalanmış ve tabyaların top ateşine maruz kalmıştır. Buna rağmen, İtalyan filotillâsı hızını artırarak Kilitbahir’e doğru ilerlemiş, ancak burada, Nara Limanı’nda demirli Osmanlı filosuna 2 mil kadar yaklaşmışken daha şiddetli bir ateşe maruz kalmıştır.
Kilitbahir önünde rehber torpidobot “Spica” yaralanarak karaya oturmuş (Spica”nın, pervanesinin Kilitbahir önündeki çelik kablolara takıldığı da idda edilmektedir), fakat birkaç dakika sonra kendini kurtarmıştır. Daha fazla ilerleme imkânı bulamayan İtalyan torpidobotları, Kilitbahir önünden geri dönmek zorunda kalmıştır
https://i.hizliresim.com/Qpqbrr.jpg
İşte bu Trablusgarp anıtının bu yaşanan çatışmalar üzerine hatıra olarak dikildiği ve Anıt’ın kaidesi üzerinde bulunan top mermisinin İtalyan Gemilerinden atılan ama patlamayan bir top mermisi olduğunu düşünmekteyiz.
https://i.hizliresim.com/XEAOQO.jpg
Şimdi bu satırları okuyanlar "işgal döneminde yıkılmıştır" diye düşünebilirler. Ama hayır.
Bu anıt işgal döneminde değil de daha sonrasında kaybolmuştur.
Çünkü Hüseyin Nihal ATSIZ'ın bölgeye 1933 yılındaki ziyaretinde, anıtın fotoğrafını çekerek bu anıt için aşağıdaki bilgileri not etmiştir.
“Akşam saat 20 sularında Seddülbahir’e vardık. Burası birkaç evden ibaret bir köy... Köy muhtarı bize camii verdi. Orada sabahladık. Ertesi 5 ağustos cumartesi günü sabahleyin etrafı gezdik. Burada imparatorluk Türkiye’sinin harap tabyaları var. Sahilde Türk-İtalyan savaşına at küçük bir abide yükseliyor. Bir metre murabba taştan bir kaide üzerinde yine taştan ve bir metre yüksekliğinde bir sütun... Daha üzerinde de aşağı yukarı 28’lik veya 30.5’luk bir gülle... Taşın üzerinde şunlar yazılı:
Doğuya bakan yüzünde : İtalyan bombardımanı hatırası...
Cenuba bakan yüzünde : 4 Nisan 1328 Perşembe...
Batıya bakan yüzünde : İtalyan mermisinin nokta-i sukutu...
Şimale bakan yüzünde : 1 Cemaziyülevveel 1330...
Fakat bu âbide bakımsızlıktan az çok harap. Hey gidi koca Çanakkale hey! İtalyanlar da kancıkça Trablusgarba saldırdıkları zaman yine seni zorlamışlardı.fakat senden zorla geçmenin imkanı var mı?... işte onların daha kabadayıları da sana saldırdılar ve onlar da aynı dersi aldılar... Yarın da belki daha kabadayıları gelecek... Onlara da biz aynı dersi vereceğiz... Çanakkale, sen yabancılara tarihin ebedi bir ihtarı halinde kalacaksın... Onlar senin ufuklarında daima Tekin değildir levhasını görecekler…”
https://i.hizliresim.com/AyaBBQ.jpg
Ve Hüseyin Nihal ATSIZ'ın 1933 yılında çektiği anıt fotoğrafı
Bu anıt şimdi yerinde yok. Ne zaman niçin kaldırıldığını bilende yok..!
Bugün yok olup gitmiş olan anıtlardan biri olan bu anıt aslında Harp Mecmuasında tescillenmiş bir anıt.
https://i.hizliresim.com/rJrAYN.png
Aralık 1914’te Harp Mecmuasının 2. Sayısının 31. Sahifesinde karşımıza çıkıyor. Anıtın üzerinde yazan “Maydos civarında Maltepe’de düşmanın tayyare bombasıyla iş başında şehid olan üçüncü telgraf bölüğü efrâdından dört nefer nâmına yapılan âbide” sözlerinden anıtın 3’ün Kolordu’ya bağlı 3’üncü Telgraf Bölüğünden şehit olan askerler için yaptığı bilgisini elde ediyoruz.
https://i.hizliresim.com/7yzl2W.png
Harp Mecmuasında resmini gördüğümüz kadarıyla anıt oldukça muntazam yapılmış. Bu da bize erken dönemde yapılmış olabileceğine dair ipuçları veriyor. Bu anıttan bugün geriye neredeyse bir şey kalmamış olup, ona ait olduğuna inanılan birkaç temel taşından başka bir şey bulunmamaktadır.
Kanlısırt'taki 16. Tümen yada diğer adıyla Madenciler Anıtı hakkında en çok bilgi sahibi olunan anıtlardan biridir. Anıt’ın bulunduğu yer tam olarak bugün Kanlısırt'ta bulunan Lone Pine anıtının karşı köşesinde, Cemaldere’ye inen yamacın hemen başında bulunuyordu
https://i.hizliresim.com/zJX6a4.png
Lone Pine Mezarlığı aslında 7 Ağustos ve öncesindeki dönemde 16. Tümen’in 47. Alayının birinci siperlerinin olduğu nokta idi. 6 Ağustos günü yaşanan obüs bombardımanları sonrası Alay bir tabura yakın askerini kaybetmişti. Akşamüzeri 17.30’da bombardımanın bitmesinden sonra Anzak kuvvetleri ilerlemiş, Alayın geri kalan kuvvetlerini Cemaldere içine atmıştı. Bu sırada 15. Alay Komutanı Yarbay İbrahim Şükrü de birliğiyle desteğe gelmişlerdi. Binbaşı Ahmet Tevfik ve Yarbay İbrahim Şükrü şehit olmuştu. Bu iki gün devam eden Kanlısırt’taki muharebelerde Türkler 1520 şehit vermiş ve 4750 Türk askeri de yaralanmıştı.
https://i.hizliresim.com/GyVdP3.png
Binbaşı Zeki bey ve Avustralya Tarih Komisyonu Üyeleri Kanlısırt’ta (Şubat-Mart 1919) Zeki Bey’in solunda, fotoğrafın en sağındaki komisyon üyesi ile arasında 16. Tümen anıtı görülebiliyor.
https://i.hizliresim.com/yzQBNN.png
Yine Avustralya Tarih Komisyonu’nun gezisi sırasında alınmış, anıtın uzaktan görülen bir fotoğrafı
Mondros Mütarekesinden sonra Gelibolu’ya gelen Avustralya Tarih Komisyonu ve Charles Bean’e Binbaşı Zeki Bey mihmandarlık etmişti. Yarımadada bu noktaya gelindiğinde Charles Bean Binbaşı Zeki Bey’den aldığı bilgiler ışığında anıtla ilgili olarak; anıtın tahliyeden sonra dikildiğini ve anıtın 7 Ağustos günü Anzak ilerleyişinin durdurulduğu noktaya dikildiğini söylüyor. Yine Gallipoli Mission adlı eserinde obelisk benzeri bu anıtı gördüğünde bir şok yaşadığını söylüyor Charles Bean ve bu anıtın ve diğerlerinin Türklerin haklı bir gururu olarak dikildiğini düşünüyor. Fakat yine de bu anıtı kitabının içindekiler kısmına “Kanlısırt’taki Geçici Türk Anıtı” olarak yazmıştır.
Bu yazı şekli anıtın yıkıldığını veya yıkılacağını biliyor anlamına gelir..!
https://i.hizliresim.com/6yOor9.png
Bu anıta ait ilk fotoğrafların 1919 yılında, Avustralya Tarih Komisyonu tarafından çekildiği sanılsa da, aslında daha öncesinde alınmış bir fotoğrafı bulunmaktadır. Sermet Atacanlı Koleksiyonunda bulunan bu fotoğraf, şehitleri ziyaret eden bir askere ait bir fotoğraf. Bunun dışında İşgal Döneminde anıtın alınmış birçok fotoğrafı bulunmakta. Avustralya Tarih Komisyonu üyeleri ve binbaşı Zeki Bey ve burayı ziyaret eden birliklerin burada fotoğrafları bulunmaktadır. Bu sebeple, aslında kaybolduğu halde en çok fotoğrafı olan anıt diyebiliriz.
Benim Notum: 2005-2007 yılları arasında Zonguldak'ta görev yaptım.
O dönem içinde takip ettiğim forumların bazılarında konuyla ilgili paylaşımlar vardır. Özetle:
Türklerin eski bir savaş geleneği olan lağımcılık, Osmanlı Devleti'nde, dönemine göre modern bir yapıya ulaştırılarak, çeşitli savaşlarda kullanılmıştır. Eski devirlerde, hazırlanan tüneller aracılığı ile kale surlarının altına kadar ilerleyerek, burada bulunan sur duvarlarım tutan kalasların yakılması ile surların çökertilmesi sistemi varken, sonraları surların altına yerleştirilen barutun patlatılması ile sur yıkımı sağlanmıştır.
Bu işlerle ilgili olan Lağımcı Ocağı, özellikle kale kuşatmalarında önemli bir işleve sahiptir. İstanbul'un Fethi (1453), Rodos'un Fethi (1522), I.Viyana Kuşatması (1529), Lefkoşe ve Magosa Kuşatmaları (1571), II. Viyana Kuşatması (1683) esnasında Türkler tarafından şiddetli lağım patlatmaları olduğu bilinmektedir.
Çanakkale Kara Savaşları'nda her iki tarafında lağım yöntemine başvurduğu görülür. Bu, yukarıda bahsedilen örnekler ile yöntem olarak aynı olsa da uygulamada farklılıklar gösterir. Çünkü birinde söz konusu olan kale kuşatmaları iken, Çanakkale Savaşları'nda siperler arası mücadele örneğini teşkil eder. Birinde kaleyi ele geçirmek için açılan gedikten hücum edilir, diğerinde havaya uçurulan siper ele geçirilmek için taarruz yapılır. Bu tür uygulamaların özellikle Gelibolu Yarımadası kuzey bölgesinde yoğunlaştığını söylemek yanlış olmaz; çünkü burası diğer muharebe yerlerine göre daha sarp bir araziye sahiptir. Yine de, özellikle muharebelerin son aylarında Seddülbahr bölgesinde de her iki tarafın lağımlar patlattığı görülmüştür.
En somut bilgi ise Esat Paşanın hatıratında karşımıza çıkıyor. Esat Paşa, cephedeki ilk lağım faaliyeti hakkında şunları söyler:
"Beş-altı gün evvel toprak altından işitilen kazıma seslerinden, düşmanın lağım kazmakta olduğu kanısına varılmıştı. Harbiye Nazırı kadar yetkisi olduğunu bildiğim Levazım Dairesi Başkanı İsmail Hakkı Paşaya doğrudan doğruya başvurarak Zonguldak'tan lağım kazmakta olan dört-beş lağımcının acele gönderilmesini rica ettim. Üç-dört gün içinde bana dört uzman lağımcı gönderdi. Cesur ve çalışkan alay kumandanı, hemen işe başladı. Lağımcıların tahminine göre kazdıkları lağımın ucu, düşman siperlerinin altına varmıştı. Bunun üzerine gerekli tertibat alındı. O gün topçu birliklerinden sabah namazına başlamadan önce güzel bir sesle ezan okunurken, 14.Piyade Alayı tarafından düzenlenmiş olan lağım ateşlenerek düşmanın burada bulunan siperleri havaya uçurulduktan sonra piyade savaşları bütün şiddetiyle sürmeye başladı. Topçularımız, gündüzden hedef ve nişan noktalarını ayarlamışlardı. Biz de yeni lağımlar kazıp düşman lağımlarını dinlemek üzere tertipler alıyorduk. "
https://i.hizliresim.com/OygGVA.jpg
Çanakkale'de Ereğlili Madencilerin Kampı (TSK Arşivi)
Araştırmacılar için bakir olan bu konuda birkaç kaynakta da şu bilgilere rastlıyoruz: “Türk güçleri, istihkamcıların (lağımcı) yanı sıra, Zonguldak'ta kömür ocaklarında çalışmış gençleri de toplayarak lağım çarpışmalarının yaşandığı siperlere sevk etti. Seddülbahir cephesinde bu tür çarpışmalara Alman istihkamcıları da katıldılar... Türkler lağımları kazma-kürekle açarken, düşman hayli modern kazı gereçleri kullanıyordu
İşgal sırasında müttefikler tarafından yıkıldığına dair kesin bilgi olan tek anıttır
https://i.hizliresim.com/QprAq3.jpg
Fred Waite 1921 baskısı kitabında bu anıtın kendileri tarafından yıkıldığını açıkça yazmıştır.
https://i.hizliresim.com/ManE7Q.jpg
Fred Waite’in The New Zealenders at Gallipoli adlı eserinin “Return to Anzac” bölümünde sayfa 300’de Türklerin diktiği Arıburnu Zafer Anıtı’nın resmini görüyoruz. Resim alt yazısında şöyle diyor:
“No. 1 Post’un Arkasındaki Bir Türk Zafer Anıtı: Top mermisi kovanlarının bir araya getirilmesiyle tasarlanmış. Bu anıtın kendisi kendi askerlerimiz tarafından yıkıldı.”[8]
https://i.hizliresim.com/XEQvAR.jpg
Yine Charles Bean Gallipoli Mission adlı eserinde bu anıtı da “Geçici Türk Anıtı” olarak belirtmiştir.
https://i.hizliresim.com/jQk50m.png
Bu anıt aslında o zaman Cup dediğimiz Cemaldere ve Çataldere’nin birleştiği noktaya yakın bir noktada yapılmış bir anıttır.
https://i.hizliresim.com/EyaYGZ.png
Şevki Paşa Tahkimat Haritası’nın 17. Paftasında Çataldere içerisinde işaretli anıtın bir şehitliğin içerisinde (bugünkü Çataldere Şehitliği) işaretli olduğu görülmektedir.
https://i.hizliresim.com/2EXgLA.png
Burası ile ilgili olarak Charles Bean şehitlik ve anıt olarak bahsetse de muhtemelen bu anıt da işgal döneminde yitip gidenlerden olmuştur.
Çünkü 1933’te bölgeyi gezen Hüseyin Nihal ATSIZ ve sonraki ziyaretçiler de bahsetmemektedir
Mehmet Çavuş Anıtı aslında 19. Tümen Anıtı olarak dikildiği bilinmektedir.
https://i.hizliresim.com/ManyEk.jpg
Bu nokta 57. Alay 3. Taburunun kontrolü altında önemli çarpışmalara sahne oldu. Charles Bean Gallipoli Mission adlı eserinde 1919’da buraya geldiklerinde buranın 7 Ağustos’taki Nek taarruzunun 57. Alay 3’ün Tabur Komutanı Ali Hayri Bey’in idare ve cesaretiyle taarruzu durdurdukları nokta olarak işaretlendiğini ifade ediyor.
Ayrıca yine bu nokta için şunları söylüyor:
“Bu anıtın üzerinde bir Türk Çavuşu için bir yazı vardı. Buna göre Nek’teki şiddetli çarpışmaların sürdüğü günlerde o bizim hatlarımızın neredeyse içerisinde arkadaşları onun son sözlerini duyana dek çarpıştı. Son sözlerinde –Ben ülkem ve sizler için öldüğümden dolayı mutlu ölüyorum, sizler ve komutanlarım intikamımı alacaklardır.- demişti"
https://i.hizliresim.com/qJolYB.png
Hüseyin Nihal ATSIZ 10 arkadaşı ile birlikte Anafartalar Zaferi’nin 18. Yıldönümünde (4-11 Ağustos 1933) yarımadadaki harp sahalarını yürüyerek ziyaret ettiklerinde aldığı bu fotoğrafta bildiğimiz Mehmet Çavuş Anıtı’nın yanında bir mezar da bulunmaktadır. Hatta Hüseyin Nihal ATSIZ bu mezar için “Mehmet Çavuş’un Türbesi” ifadesini kullanmıştır.
Bu anıt, civardaki kemikler toplanarak yapılan bir şehitlik olma ihtimali de bulunmaktadır. Binbaşı Fred Waite de bu anıt ve mezarla karşılaştığında şunları söylüyor:
“Komisyonlar (Avustralya Savaş Komisyonu) eski tarihi araştırırken muzaffer Türkler Yarımadada büyük anıtlar yaptırdılar - Kâfirlerin yenilgisini anmak için yapılan anıtlar-.”
https://i.hizliresim.com/QprlAv.jpg
Bu şehitlikte bahsedilen Mehmet Çavuş ara ara basında haberi çıkan Kırşehir'li Mehmet Çavuş değil. Çünkü o savaş sonrası memleketine döndü. Mesela bu resimde Avrupa basınında sık kullanılan Mehmet Çavuş fotoğrafı.
Kısacası tarihimizde Mehmet'ler çok. Askerimize Mehmetçik denmeside bundan sanırım.
https://i.hizliresim.com/YOXlEZ.png
Kemalyeri, 25 Nisan ile 17 Mayıs tarihleri arasında Yarbay M. Kemal’in (Atatürk) karargahını kurduğu yerdir. 17 Mayıs’ta ise burayı karargâh yeri olarak 3. Kolordu Komutanı Esat Paşa devralacaktır. Kemalyeri’nin isminin belirlenmesini, 3. Kolordu Kurmay Başkanı Yarbay Fahrettin (Altay) şöyle anlatır:
“...Ertesi sabah emir subayı Fahri ile 19’uncu Tümene hareket ettim. Yolda makineli tüfek ateşine tutulduk. Anlaşılıyordu ki, düşmana çok fazla sokulmuştuk. Canımızı zor kurtardık. Her taraf sık fundalık kesik dereciklerle dolu, bir ere rastladık. Bize yolu gösterdi. Tümen karargâhını böyle bulabildik. Mustafa Kemal ile Kurmay Başkanı İzzettin (Çalışlar) bir sel yarıntısında ayaklı dürbünle düşmanı gözetliyorlardı. Beni görünce sevindiler. Kucaklayıp öpüştük. Gazalarını tebrik edip ihtiyaçlarını sordum. Artık ayrılıyorduk ki:
- Karargâhınız hep burada mı kalacaktır? Burasının ismi nedir?
Mustafa Kemal biraz düşündü.
- Evet, burada kalacağız. Ama sel yarıntılarının ismi mi olur? (Onları söylerken gülümsüyordu.)
- Olur... olur... Mesela Kemalyeri olur...
Hoşlandı. Karargâha dönüşte Kolordu Komutanının oluru alınarak bu isim konuldu.
https://i.hizliresim.com/8N4bL7.jpg
Bu yukarıda belirtilen öneme binaen yapılan bu anıt da bugün burada bulunmamaktadır. Hakkında az miktarda bilgi bulunan ve tarihin sayfalarında kısa bir dönemde yaşayıp yok olan bu anıt muhtemelen 1960 yılında Abide’nin tamamlanmasının ardından yapılmıştır.
https://i.hizliresim.com/a1ODr7.jpg
Nitekim Şehitlikleri İmar Vakfı Cemiyeti’nin Abide, Nuri Yamut Anıtı ve Mehmet Çavuş Anıtı’nın tamamlanmasıyla (restorasyon) 1960-1961 yılları sırasında inşaatı başlayacak bir Kemalyeri Abidesi yaptırma planı bulunmaktaydı.
https://i.hizliresim.com/YOXlZA.jpg
Bugün burada Mustafa Kemal’in (ATATÜRK) 3 Mayıs 1915 günü saat 19.00’da birliklerine verdiği emrin 5. Maddesinin yazılı olduğu bir yazıt bulunuyor. Bu yazıt ve diğer yazıtlar 1970 yılında yapılan bir yarışmayı kazanan Mimar Ahmet ÜLGÖNEN tarafından tasarlanmıştı.
https://i.hizliresim.com/NOv40Q.jpg
Bu yazıtlar 1985 yılına kadar da bugünkü yerlerinde tamamlanmıştır. Bu sebeple anıtın, bugünkü yazıtın yapılacak olması nedeniyle yıkılmış olma ihtimali oldukça yüksektir.
Hüseyin Nihal ATSIZ’ın 1933 yılında Yarımadayı yürüyerek ziyareti sırasında karşılaştığı şehitliklerden biri olan bu şehitlik, bugün yine yok olup gitmiş olan şehitliklerden biridir.
https://i.hizliresim.com/zJPVXg.png
Zira Hüseyin Nihal ATSIZ bu şehitlik hakkında bilgi verirken neredeyse yıkılmak üzere olduğunu ve çok uzun süre dayanamayacağını düşündüğünü belirtiyor.
Kurtgediği civarında olan bu şehitlikte hangi Alay’a bağlı olduğu belli olmayan bir 27 Temmuz 1331 tarihinde (10 Ağustos süngü taarruzu olsa gerek) şehit olan 4. Bölük Komutanı’nın yattığını belirtiyor. Fakat MSB Arşivine baktığımızda Birinci Dünya Savaşı’nda şehit olanlar arasında adı Yahya Hayati olan bir asker olduğunu görüyoruz. Bulduğumuz Yahya Hayati adlı askerin rütbesinin Üsteğmen olması bir bölük komutanı olması nedeniyle bilgilerin doğruluğuna bizi yaklaştırıyor. Fakat Selanik doğumlu olduğu, Baba adının Şeyho olduğu bilgileri varken, hangi cephede şehit olduğu, hangi tarihte şehit olduğu bilgileri bulunmuyor. Bu nedenle bu da araştırılması gereken ayrı bir konu.
Hüseyin Nihal ATSIZ, Conkbayırı’ndan, Kurtgediği’ne doğru ilerlerken bu şehitlikle nasıl karşılaştıklarını şu şekilde anlatıyor:
“Conk Bayırında 2 saatten fazla kaldık ve bu düşman abidesinin kenarına onların sağır kulaklarına bir daha duyurmaya çalışarak Çanakkale savaşını okuduk. Yeniden yola çıktığımız vakit gök bulutluydu ve güneş yoktu. Conk Bayırı ile Anafarta arasını birleştiren yol tepeler ve vadilerle dolu... Her tümseği döndükçe sırıtan anzak abidesini bundan sonra ta vapurla Nara Burnunu dönünceye kadar kaybetmedik. Bayırdan yarım saat kadar uzaklaşmıştık ki Kurt Geçidi göründü. Buraya bilmiyoruz niçin Kurt Geçidi demişler... Otuz metre kadar uzanan ancak yan yana iki kişinin geçebileceği bu geçit de batıdan Anafarta ovasına hakim... Doğudan da Kanlı Sırtı oldukça iyi görebiliyor. Geçidin manzarası çok korkunç... Havanın kapalı olması da solda uzanan ovayı daha esrarlı gösteriyor. Kurt Geçidini dolanınca uzaktan büyük Anafarta köyünün eski değirmenleri göründü. Bu tepeyle köyün arasında ince bir yol uzanıyor, hepimiz susuyoruz, yalnız Mengüç elindeki muzıka ile mırıldanıyor:
Açıldı kale yolu,
Göründü Gelibolu.
Bırak deniz gideyim,
Orası yasla dolu.
Birden yolun bir meydana açıldığı göründü. Sellerin büyük oyukla kazdığı bu meydanın solunda daha ancak bir yılın yıprantısına dayanabilecek bir eski mezar vardı. İri taşlarla tutturulmuş olan bu mezarın altını su tamamen oymuş... Dikkatle okuyoruz. Bu da kanını yurdu yaşatmak için seve seve dökmüş bir Türk oğlu... Bu da tarihin kaydetmediği, fakat başlı başına bir tarih olan erlerden biri... Hayati Efendi... Mezar taşının üzerinde şunlar okunuyor:
27 Temmuz 331’de İngilizlerin fâik kuvvetleri karşısında bir avuç bölüğüyle müdafaa ve kahramane şehadetiyle ibka-yi nâm eden kal’e istihkâm taburu bölük 4 kumandanı Yahya Hayati Efendisinin mezarıdır.”
Avusturya-Macaristan Topçuları adına dikilmiş bir anıttır. O dönem müttefikimiz oldukları ve aynı zamanda ortak bir zaferin nişanesi olması açısından önemlidir. Maalesef bu anıtta Gelibolu Yarımadasında kaybolmuş savaş miraslarından birisidir..
https://i.hizliresim.com/qJoj9Q.png
Aslında anıtla ilgili neredeyse hiç bilgi olmasa da resmine ulaşmak bir mucize oldu.
Avusturya-Macaristan İmparatorluğunda yayınlanan Österreichische Illustrierte Zeitung adlı haftalık resimli derginin 7 Mayıs 1916 tarihli sayısında anıta ait fotoğrafı görüyoruz.
https://i.hizliresim.com/9DJgvr.jpg
Bulgaristan yolunun açılmasından sonra Kasım1915'te cepheye gelen K.U.K. 24 cm Mörserbatterie Nr. 9 (Avusturya-Macaristan) bataryası adına Matikdere’de yapıldığını düşündüğümüz bu anıt da kaybolanlar arasında.
İlk olarak Alman Araştırmacı-Koleksiyoner Gunter Hartnagel’in arşivindeki fotoğrafları 2008’li yıllarda paylaşması ile var olduğunu öğrendiğimiz anıt, bugün bulunmamaktadır.
https://i.hizliresim.com/pGZXP0.jpg
Üzerinde 'İngiliz ve Fransızların Seddülbahir’den Firarı 27 Kanunu Evvel 1331' yazan anıtın, dikilme amacının müttefiklerin Ocak 1916’da yarımadayı tahliyesi olduğunu anlıyoruz.
Bugün yok olmuş olan anıtın, hem üzerindeki yazı, hem de elimizdeki fotoğrafın gösterdiği veriler doğrultusunda Seddülbahir Köyü içinde, Seddülbahir Kalesi yakınlarında bir noktaya dikildiğiniz sanıyoruz.
Charles Bean ve diğer Avustralya Tarih Komisyonu üyeleri bu anıttan söz etmemişlerdir.
Daha sonra 1933 yılındaki ziyaretinde bu noktaları yürüyerek çok detaylı biçimde gezen Hüseyin Nihal ATSIZ, Seddülbahir Kalesi içerisinde bulunan Trablusgarp Harbinden kalma Trablusgarp Anıtını dahi görmüş, bu anıt ile karşılaşmamıştır.
Mantıklı izahı ise muhtemelen bu anıt da işgal döneminde yok olanlardan biridir.
Düşmanın Seddülbahir’den Firarı Anıtı da yine ne Şevki Paşa Tahkimat haritasında, ne de Şevki Paşa Çanakkale Boğazı Haritasında işaretlenmemiştir.
Düşmana 11.000 Mermi atan 56. Alay Topçu Batarya Anıtı
Bu anıtı yine Hüseyin Nihal ATSIZ’ın 1933 yılındaki Çanakkale Yürüyüşünü anlattığı eserinden öğreniyoruz. ATSIZ’ın aktardığına göre anıt, 56. Alay’a ait bir topçu bataryasının müttefik birlikleri üzerine başarılı atışlarına ithafen dikilmiş. Anıtla ilgili diğer detaylara geçmeden ATSIZ’ın anıtla karşılaşma hikayesini aktarmak istiyoruz:
“Kirte’den saat 10’da yola çıktık…Yürüdüğümüz arazi savaştan payını almamıştı. Fakat az bir zaman sonra yolun tümsek bir noktasında acele ile yapılmış ve şimdi çok harap olmuş bir Türk âbidesine rasladık.
Düşmana 11.000 mermi atan bu kahraman bataryanın âbidesi rasgele taşların yığılmasıyla elde edilmiş. İnsanın kendini avundurmak için tevazua atfetmek, Türk erlerinin gösterişsizliğine yaklaştırmak istediği bu yığınlar çok acı olarak “biz kayıtsızlıktan doğduk” diye haykırıyorlardı.
Gönlümüzdeki derin sızı büyüyor, kızıl alevleriyle uzaklarda yılan gibi başkaldıran düşman âbidelerini sarmak istiyordu. Ve dumanlı gözlerimizle yıkılmak üzre olan yazısını okuyoruz:
28 Kanun-ı Evvel 331 [10 Ocak 1916]
Mukaddes emeller uğrunda fevkalade şecaat ve fekadarlıkla muharebe ederek büyük hizmetler ifa etmiş olan
müstakil on buçukluk seri ateşli sahra obüs bataryasının hatıra-i zaferidir.
1330-1331 [1914-1915]
attığı mermi 11 bin.
Naci, yıpranmış olan yerleri gücü yettiği kadar taşlarla yamadı. Böylelikle âbidenin ömrü bir iki hafta daha uzatılmış oldu. Sonra hiçbir şey söylemeden acımızı sindire sindire yürüdük.”
https://i.hizliresim.com/Gy8P0r.jpg
şuana kadar anlattığımız Şehitlik ve Anıtlar tamamen yok olmuştu. Aslında bu anıt da tamamen yok olmuşlardan biri ancak en azından kitabesi halen duruyor. Tarih, sanki bir enerji gibi, fizik kanunlarına göre enerji evrende kaybolmayıp başka bir enerjiye dönüşür ya aslına bakarsanız tarih de böyle. Bu anıtın kendisi kaybolsa da kitabesi bir çeşmede ve farklı bir yerde de olsa duruyor. Bugün anıtın kitabesi Behramlı Köyü’nün girişindeki bir çeşmede. Aslında muhtemelen anıt bakımsızlıktan yıkıldı ve civar yaşayanları bu anıtı bir çeşmede yaşatmaya karar verdi. Aslında anıtların “taşınmaz kültür mirasları” olduğunu hatırlatmak isterim.
https://i.hizliresim.com/o6D0O9.jpg
ATSIZ’ın aktardığı bilgiler ışığında Kirte’den Şahindere’ye giden yolu Şevki Paşa Tahkimat Haritasında inceledik. İncelediğimizde, ATSIZ ve arkadaşlarının yol güzergahının geçtiği 35 nolu paftada bölgedeki topçu birliklerinin çoğunlukla yolun sol güzergahında kalan 143 ve 134 Rakımlı Tepeler arasında ve yine yolun sağ tarafında da bir takım topçu mevzileri olduğunu görmekteyiz.15’inci Tümen’e bağlı olarak hereket eden 56’ıncı Alayın topçularının da yine bu bölgede mevzilendirilmiş olması kuvvetle muhtemeldir. Nitekim ATSIZ ve arkadaşlarının Kirte’den ayrılıp kısa bir süre bu anıtı görmüş oldukları da görülmektedir. Daha ileri noktalarda bu yoğunlukta topçu mevzii bulunmaması ve anıtın da ancak buraya yakın bir noktaya dikilmiş olma ihtimalinin güçlü olması nedeniyle bu anıtın bu bölgede yapılmış olduğunu düşünmekteyiz.
Bu değerli çalışmaları ve Çanakkale savaşının unutulmaya yüz tutmuş değerlerini bir kez daha bize hatırlattığı için Mustafa Onur Yurdal beye teşekkürlerimizi iletiyoruz.
KUK (Avusturya-Macaristan) Bataryası Taksim'de 1915
https://i.hizliresim.com/4GB1nY.jpg
Hazır konu sıcakken arşivimde bulunan bu fotoğrafıda paylaşayım dedim.
Çünkü Çanakkale savaşlarında, o dönem müttefikimiz olan Avusturya-Macaristan birliklerinin katkısından tıpkı Alman denizaltılarının deniz savaşına olan katkısı gibi pek bahsedilmemektedir.
https://i.hizliresim.com/jQk8Wn.jpg
Almanların Çanakkale savaşı sırasındaki en büyük yardımları bazı denizaltılarını bölgeye göndermeleriydi. Yüzbaşı Otto Hersing yönetimindeki U-21 denizaltısının 25 Mayıs 1915’te HMS Triumph ve 27 Mayıs 1915’te HMS Majestic’i torpilleyerek batırması savaşın dönüm noktalarından birisidir.
Lafı fazla eğip bükmeden hakkını teslim etmenin gerekli olduğunu düşünüyorum.
https://i.hizliresim.com/2EXr9j.jpg
Yüzbaşı Otto Hersing komutasındaki U21 denizaltısı, mayıs başlarında Boğaz önlerine gelir. Boğaz önünde ve civar adalarda birçok İngiliz gemisi kol gezmektedir. U21 bu gemilerden sıyrılmak amacıyla rotasını Gökçeada-Semadirek adalarına doğru çevirir. Bu iki adanın arasından geçer ve yarımadaya yaklaşır. Bundan sonrasını Yüzbaşı Otto Hersing’den dinleyelim:
“… öğlen 12’ye doğru kıyıya yakın bir düşman savaş gemisinin farkına vardım. Bu İngiliz zırhlısı Triumph idi. Kıyıdaki düşman gözetlemesinin oldukça zayıf olduğunu belirledikten sonra periskopumu ivedilikle içeri çekerek gemiye doğru yöneldim. Yaklaşık 45 dakika sonra saldırıya geçmek için 10 metre derinliğe çıktım. İngiliz zırhlısı sabah Türk siperlerini yandan atışa almış, şu anda öğle molası vermişti. Gemi, torpido koruma ağları ile gerilmiş olarak yaklaşık 5-6 deniz mili bir aşağı bir yukarı gidip geliyordu. Tüm gemi ekibi üst güvertede güneşleniyordu. Yalnızca gözetleme postaları çifte dürbünlerle etraftaki denizaltıyı arıyorlardı. 1000-1200 metre açığında dolaşan destroyer güvenlik altın almıştı.
Destroyer bir ara üzerime doğru gelmekteydi. Üzerimde pervaneleri dönüyordu fakat farkımıza varmadı.
…periskoptan baktığımda zırhlı 400 metre ilerideydi, hedefimden sapmıştım. Oldukça keskin bir dönüş yapmam gerekiyordu. Hızla ileri 300metre… 200 metre
Ve torpidoyu fırlattım! Torpido ağının içeri
Korkunç bir sarsıntı izliyor bunu..
Yakın olduğumuz için basınç denizaltıyı top gibi fırlatılıyor. Duvarlara savruluyoruz. Neyse ki kendimize geldiğimizde denizaltımız da her şey yerinde… Akü sağlam.
… Zırhlı yan yatarak, dokuz dakika içinde mavi sulara gömüldü!
https://i.hizliresim.com/8N4MdQ.jpg
On iki bin tonluk Triumph zırhlısı battığında Türkler, İngilizler ve Avustralyalılar siper savaşını bırakıp siperlerden çıkarak ayaklarının dibinde batmakta olan zırhlıyı seyretmişler.
https://i.hizliresim.com/mJY3k1.jpg
U21 denizaltısı olaydan sonra hemen buradan uzaklaşmıştı. Ve ilginçtir ki tüm aramalara rağmen bulunamamıştır.
https://i.hizliresim.com/YOXDNl.jpg
U21 ise 27 Mayıs 1915 sabahı, saat 06.30’da Boğaz önüne, İlyas Burnu’na gelerek buradaki Majestik zırhlısını batırmıştı. On beş bin tonluk koca zırhlı etrafındaki birçok destroyerin korumasına rağmen Hersing’in attığı torpille dört buçuk dakikada batmıştı.
https://i.hizliresim.com/kXNbWA.jpg
U21 denizaltısının bu iki büyük zırhlıyı batırması, müttefik donanmasını çeşitli önlemler almaya sevk etmişti. Çıkarmanın yapıldığı günden itibaren yarımada yakınlarında bulunan birçok zırhlı, İmroz (Gökçeada) önlerine alınmış ve yarımadadan uzaklaştırılmıştı. Denizaltılar için güvenlik tedbirleri daha da arttırılmış, birçok noktaya mayın döşenmişti.
https://i.hizliresim.com/NOvp15.jpg
U21’in yapmış olduğu bu etki, Türk tarafına rahat bir nefes aldırmıştır, diye düşünüyorum. Çünkü çıkarma gününden itibaren -müttefik taarruzları öncesinde- birçok defa Türk taraflarını ağır bombardımana tabi tutmuşlardır. Bu yüzden Türk tarafı ağır zayiat vermişti. Bu durum Anzak ve İngilizlerin yararına olmuştu, çünkü ilerleyişleri daha da kolaylaşmıştır.
https://i.hizliresim.com/a1OLG5.jpg
Denizaltı önce getirilmiş olsaydı bize sağlayacağı bir diğer yararı ise ilk günlerde donanma ateşine maruz kalan ağır kayıplarımızı azaltması olacaktı. Zırhlılardan açılan şiddetli ateş sonucu ele geçirdiğimiz birçok siperi sırf bu yüzden alamadığımız da çok defa görüldü.
https://i.hizliresim.com/AyRL4p.jpg
Savaş başladığında Alman donanması özellikle denizaltı konusunda en üstün gemilere sahipti.
U21 denizaltısı 18 Mart 1915’ten önce Boğaz’da görev almış olsaydı nasıl bir etki oluşturabilirdi?
Zamanlam konusundaki hatalar ve gecikmeler neden kaynaklandı.?
Tarih önünde bu tür soruların ardı kesilmeyecek ve cevapları hep araştırılacaktır.
NOT: Yüzbaşı Otto Hersing 1924 yılında, otuz dokuz yaşındayken donanmadan ayrılarak çiftçilikle uğraşmaya başladı. Anılarını ise 1932’de yayımladı. Bu anıları Bülent Erdemoğlu Türkçeye çevirerek "Çanakkale Denizaltı Savaşı- Otto Hersing" adıyla İş Bankası Yayınları arasında kitap olarak çıkardı.
Enver Paşa’nın yönettiği Sarıkamış harekatı 103 yıl önce (22 Aralık 1914) başladı.
Amaç, Rus işgalindeki toprakları geri almak, taarruzu Kafkasya’ya taşımaktı.
Ağır kış koşulları, donanım/planlama eksikliği yüzünden felakete dönüşen hakekatta 55 bin Türk askeri şehit oldu.
https://i.hizliresim.com/nJ8l3a.jpg
https://i.hizliresim.com/YOX6oD.jpg
13. Osmanlı padişahı III. Mehmed 414 yıl önce (21 Aralık 1603) öldü.
27 Ocak 1595’te tahta çıkan sultan, ilk iş olarak 19 erkek kardeşini boğdurtmuştu.
III. Mehmed’in yerine 14 yaşındaki Şehzade Ahmed geçti.
NOT: Katlettirdiği 19 kardeşinin en küçüğü kundakta en büyüğü 13 yaşındadır.
https://i.hizliresim.com/g936N3.jpg
Marie ve Pierre Curie radyumu izole ettiler.
Marie Curie, Nobel kazanan ve Paris Üniversitesi’nde profesörlük yapan ilk kadın oldu. 21 Aralık 1898
https://i.hizliresim.com/9DJaX5.jpg
Kırkkilise’nin adı milli kültürümüze aykırı olduğu gerekçesiyle Kırklareli olarak değiştirildi. Meclis’in aldığı bu karar, Hıristiyanlığı çağrıştırdığı söylenen yerleşim yeri adlarının değiştirilmesinin ilk örneğiydi. 23 Aralık 1924
Osmanlılar, köy yerleşim yerleri hariç Rumeli'de ele geçirdikleri merkezlerin adlarını genellikle değiştirmemişler, ya eski ismi kendilerine göre telaffuz ederek Türkçeleştirmişler veya aslından tenime yolu ile karşılığını vermişlerdir.
Haryapoli/Hayrabolu, Bize/Vize ve Saranta Ecclesies /Kırkkilise gibi. Mevcut bilgilere göre Kırkkilise adı Cumhuriyet dönemine kadar kullanılmıştır.
Millî Mücadele'nin başarı ile neticelenmesinden sonra, umumî efkârda ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde millî kültürümüze ters düşen yer adlarının değiştirilmesi hususunda fikirler belirmiş, Kırkkilise halkı da çeşitli defalar şehir ismindeki kilise tabirinin kaldırılması yolunda Dahiliye Vekaleti (İçişleri Bakanlığı)'ne müracaat etmişlerdir. Kırkkiliseli Bolu Milletvekili Dr. Fuad (Umay) Bey de konunun takipçisi olmuştur.
20 Aralık 1924 tarihinde kanun teklifinin mecliste görüşülmesi sırasında gündeme gelen "Şehir halkının rivayetine göre; Kırklareli 'nin fethi esnasında şehrin doğu cephesinde düşmanla yapılan muharebelerde kırk Türk yiğidi şehit düşmüştür. Onların mezarlarının bulunduğu yere "Kırklar Baba" denilmiş ve hatıralarına atfen de buraya "Kırklar Baba Dergâhı" kurulmuştur.- Balkan Harbinde tahrip olan dergâhın kitabesinde "Kırk kimesne şehit oldu bu yerde Bu nam ile anıldı be belde" ibaresi yazılmıştır.
Böylece 20 Aralık 1924 tarihli kanun ile bu şirin vilayet merkezi Türk teşkilatında kullanılan il/el tabirine istinaden tarihine ve geleneklerine uygun olarak Kırklareli adını almıştır.
https://i.hizliresim.com/qJodEV.jpg
1980 askeri darbesinden sonra askerler tarafından kelepçelenen 12 yaşındaki bir çocuk
https://i.hizliresim.com/bLzVE8.jpg
Hugo Boss, 1924 yılında Stuttgart'ın küçük bir kasabası olan Metzingen'de giyim firması olarak çalışmaya başladı. Ancak zamanın Almanyası'nda ekonomik kriz nedeniyle, 1930 yılında iflasa zorlandı ve yeni bir iş kurmak amacı ile 1931 yılında Nazi partisi'ne üye oldu.
https://i.hizliresim.com/XEQM37.jpg
Nazi Almanya'sının ve Hitler'in yükselişe geçtiği dönemde Hugo Boss'un da işleri iyice gelişmeye başladı. Hitlerin kişisel muhafızlığına yapan SS birliklerinin üniformalarını tasarladı ve üretti. Bunun dışında SA birlikleri, Hitler Gençliği ve parti örgüt üniformalarının resmi tedarikçisi oldu. Savaşın sonraki yıllarında talebi karşılamak için, İşgal edilen Polonya ve Fransa'daki esirleri zorla fabrikalarda kullandı.
https://i.hizliresim.com/d7yvN4.jpg
1932'den 1942 yılına kadar kullanımda olan Nazi Schutzstaffel veya SS'in (NSDAP milis ve askeri gücü) tüm siyah elbise ve üniforması SS-Oberführer Dr. Karl Diebitsch ve grafik tasarımcı Walter Heck tarafından tasarlandı. Hugo Boss firması, kahverengi SA gömleği ve Hitler Gençliği siyah-kahverengi üniforma ile birlikte bu siyah üniformaları üreten firmalardan biri oldu.
https://i.hizliresim.com/QprLyk.jpg
Nazi Almanya'sının 2. Dünya Savaşını kaybetmesiyle Hugo Boss, Nazi partisine yaptığı desteklerden ve parti üyeliğinden dolayı 1946'da yargılandı ve 100.000 Alman Markına cezaya çarptırıldı.
Hugo Boss, 1946'da yargılanmasından 2 sene sonra 1948 yılında öldü
https://i.hizliresim.com/ZObXjG.jpg
Afghanistan 1970 yılı ile 2000 yılı karşılaştırması.
https://i.hizliresim.com/g93rR5.jpg
Anzak siperlerine çok yaklaşan bir Türk keskin nişancı, Anzak askerlerince yaralı olarak yakalanmış sorguya götürülüyor. 1915 Gelibolu
https://i.hizliresim.com/QprL0y.jpg
Çanakkale savaşı sırasında deniz keyfi yapan İngiliz askerleri. 1915 Gelibolu
https://i.hizliresim.com/XEQMj3.jpg
https://i.hizliresim.com/jQkg7D.png
Kosova'da Mitrovica kentinde Osmanlı dönemi çocuklar. 1900
https://i.hizliresim.com/V3q9qR.jpg
1. Bölgesel Alman Topçu Tugayı, otantik bir fotoğraf için poz vermişler. Grenzhausen, Almanya , 1919.
https://i.hizliresim.com/nJ8Q8a.jpg
20-21 Ağustos 1968 gecesi Sovyetler Birliği, Bulgaristan, Polonya ve Macaristan Çekoslovakya'yı istila etti
https://i.hizliresim.com/vJ161D.jpg
23 saat süren açık kalp ameliyatı sonrası Dr. Zbigniew ve köşede uyuyakalayan ameliyathane personeli. 1987 Polonya
https://i.hizliresim.com/1GQ6Qb.jpg
1890'lı yıllarda Chicago'da döküm demir üretimi
İnsanın kendi değil bahtı güzel olsun lafının en güzel örneklerinden birisidir Susan Peters..
https://i.hizliresim.com/3pbOR2.jpg
1943 yılında Hollywood şirketleri onu keşfettiklerinde "Geleceğin kraliçesi" olarak lanse ettiler..
Fakat henüz 24 yaşında iken bir av partisinde geçirdiği kaza sonucu felçli kaldı.
Felçli haldeyken bile onlarca film teklifi aldı ve bazılarında oynadı.
31 yaşında pnömoniden ölmeden önce doktoruna yaşama ümidinin kalmadığını söylemişti..:(
Bir Finlandiyalı asker, Almanlar tarafından yakılan Rovaniemi kasabasını seyrediyor. 14 Ekim 1944
https://i.hizliresim.com/nJ8bA0.jpg
Finliler, İkinci Dünya Savaşı olarak bilinen savaş sırasında üç savaş yaptı.
Bunlardan birincisi Kış Savaşı olarak bilinen Sovyet istilasına karşı savunma amaçlı bir savaştı.
İkincisi ise birinci savaşın devamı niteliğinde olan Devam Savaşı olarak adlandırılan fakat bu kez Almanların yardınlarıyla yine Sovyetlere karşı sürdürülen savaştı.
Üçüncüsü ise Lapland Savaşıdır. Bu savaş, Devam Savaşı sırasında Finlandiya'da konuşlanan Alman Askerlerine karşıydı. Bu eylem, Finlandiya'yı Doğu Bloku geri kalanından farklı olarak Sovyetlerden bağımsız kıldı.
Yukarıdaki fotoğraf Lapland Savaşı sırasında çekilmiştir.
Vietnamlı bir anne çocuklarıyla Amerikan bombalarından kaçmaya çalışıyor 1965 Quinbonso / Qui Nhon
https://i.hizliresim.com/2EXO82.jpg
Bu resim 1966 Dünya Basın Fotoğrafı ödülü aldı. Ödülünü kazandıktan sonra fotoğrafçı Kyoichi Sawada resimde bulunan aileyi aradı ve buldu. Aldığı para ödülünü ve fotoğrafın birer kopyasını herşeyini kaybetmiş olan bu aileye verdi. Dört yıl sonra, Kamboçya'da vefat etti.
https://i.hizliresim.com/3pbOAp.jpg
Norveçli bir baba küçük oğluna sürpriz hediyeyi vermeden önce. 1955
https://i.hizliresim.com/8N46PW.jpg
Amerika'da sabah gazete dağıtımı yapmak için sabahın erken saatlerinde matbaa önünde bekleyen çocuklar. 12 Şubat 1908 NYC
https://i.hizliresim.com/rJl0J1.jpg
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu varisi Franz Ferdinand'ın öldürülmesinden sonra Gavrilo Princip ve beraberindeki komplocuların davası. Temmuz 1914 Avusturya
Gavrilo, ilk sıranın ortasında oturmuş vaziyette görülüyor..
https://i.hizliresim.com/7y0Bya.jpg
Yargılananların çoğu dava sonucunda asılacaktı. Suikast sırasında Gavrilo Princip 19 yaşındaydı. Yaşı yüzünden ölüm cezası ertelendi. Bir kaç yıl hapis yattı. Tüberküloz geçirdi öldüğünde yalnızca 80 Libre (Yaklaşık 37Kg) ağırlığındaydı.
Hawaii'nin son hükümdarı kraliçe Lili'uokalani, Iolani Sarayı'ndaki tahtında. 1890
https://i.hizliresim.com/9DJYb9.jpg
1893'de ABD tarafından destekli bir darbeyle ile devrildi.
Kamusal aşağılama 7 Şubat 1942
https://i.hizliresim.com/RO7gpG.jpg
Polonyalı bir adamla romantik bir ilişki yüzünden aşağılanmaya çalışan bir Alman kadın.
Alman ırk yasaları kesinlikle katıydı ve Almanlar ile Polonyalılar arasındaki ilişki yasadışıydı.
Boynunun etrafındaki afiş şu şekildedir: "Ben Vol binlerim Volksgemeinschaft ausgestoßen! "(İngilizce:" Halk Topluluğundan atılıyorum! "). Altenburg, Thüringen, 7 Şubat 1942.
Naziler 8 Mart 1940'da Polonya'daki emekçilerin (Zivilarbeiter) Almanya'daki II. Dünya Savaşı sırasında kullandığı çalışma ve yaşam koşullarını düzenleyen Polonyalı yönetmeliklerini yayınladılar. Kararlar, "bir Alman erkeği veya kadını ile cinsel ilişkide bulunan veya başka uygun olmayan bir biçimde onlara yaklaşan herhangi bir Polonyalı'nın ölümle cezalandırılacağını" belirtti.
Gestapo, Almanlar ve Polonyalılar arasındaki ilişkiler konusunda son derece sertti ve şüphelendiği yerlerde çok yıpratıcı davranmaya devam etti.
Kral I. Alexander'ın öldürülmesi. 1934 Yugoslavya
https://i.hizliresim.com/1GQp0D.jpg
Habercilerin kameralarınca an be an görüntülenen ilk siyasi suikasttır.
Alexander, Fransız Dışişleri Bakanı Louis Barthou ile beraber sokaklarda bir arabayla ilerlerken, suikastçi - Bulgar Vlado Chernozemski, caddeden çıktı ve Kral'ı iki kez vurdu. Alexander arabada gözleri açık öldü, Barthou kolundan ağır yaralandı, ancak yetersiz tıbbi tedaviden dolayı oda kısa süre sonra öldü.
Suikastçı, Vlado Chernozemski , şahitlerin ifadeleri ve fotoğraflara göre, bir Fransız polis memuru tarafından bir kılıçla yere yıkıldı ve polis veya civardaki halk tarafından yakalandı.
O, Yugoslavya'dan ayrılmak isteyen Makedon devrimci bir örgüte üye olan 36 yaşındaki bir Bulgar'dı ve Benito Mussolini'nin desteklediği Hırvat ayrılıkçılar Ustaşa'larla mücadele ettiği iddia ediliyordu.
Suikastten dolayı ölüme mahkum edildi, ancak kısa süre sonra çıkan genel af ile serbest bırakıldı.
Daha sonraki hayatında, Sırp ordusu adına Makedonya'da çok sayıda savaşa katıldı..
https://i.hizliresim.com/XEQbG7.jpg
Hollanda'da bir kadın, Hollanda'nın Alman işgali sırasında evlendiği bir Alman askeri kocasıyla görülüyor. 1944
Eşinin yanından ayrılmayı reddeden kadın, Alman savaş esirlerinin tutulduğu esir kampına kadar yürüdü.
Fotoğraf yürüyüş sırasında Walcheren'de çekildi. Kasım 1944 Hollanda, Zeeland
https://i.hizliresim.com/6yADLv.jpg
Bedevi genç anne, fotoğraf Ilo Battigelli 1948 Sina Yarımadası