Printable View
Borsada para kazanmak için her 100 alım kararından en az 50 sinin doğru çıkması gerekir. Her 2 karardan 1 i fos çıkabilir yani zararla sonuçlanabilir, yeter ki siz disiplini ve stratejiyi elden bırakmayın ve stopunuzu çalıştırın, böylece de küçük küçük zararlar yazın ama yazdığınız karlar da büyük olsun.
Ayı piyasası içindeyken zaman zaman ortaya çıkan yukarı tepkiler yanıltıcıdır. Zaten ayı piyasasının en belirgin özelliklerinden biri de budur. Tepkiler çok sert ve ani olur. Ortaya çıkan düşüşün %50-70 ini geri alan türden yukarı tepkiler görülebilir. Çoğu borsacı bu tür tepkilere kanıp mala girer ama ters köşe olur.
KYların bayıldığı maliyet düşürme stratejisini biraz daha açayım:
Düşen bir hissede kafasına göre maliyet düşüren biri borsayı bilmiyor demektir. Alım yaptıktan sonra düşmüş olan bir hissede maliyet düşürmek prensip olarak yanlıştır. Sizlerin bildiği ve KY'nın her fırsatta dillendirdiği maliyet düşürme tekniği ayrıca çok tehlikelidir. Borsada maliyet düşürülmemelidir, tam tersine artırılmalıdır yani alım yaptığınız hisse tam da sizin tahmininize uygun bir performans göstermeli ve çıkışını sürdürmelidir. Ancak böyle olursa ek alım yaparak maliyet yükseltilebilir. Bunun tam tersini uygulamak, alım yaptıktan bir süre sonra zaten düşmüş olan bir hissede ek alım yaparak klasik maliyet düşürme tekniğini uygulamak doğru değildir. Maliyet düşürme tekniği adamı batırabilir de, böyle bir potansiyele sahiptir.
Maliyet düşüren biri zarardadır demektir. Beklentisi gerçekleşmemiştir hatta tam tersi ortaya çıkmıştır, çıkmasını beklediği hisse düşmüştür. Öte yandan maliyet artıran biri kârdadır, beklentisi gerçekleşmiştir, alım yaptığı hisse prim yapmaktadır. Beklentisi gerçekleşmeyen, aldığı hisse düşen, buna karşılık ek alıma gidip maliyet düşüren biri tanım itibariyle yanlış yoldadır. Beklentisi gerçekleşen, aldığı hisse primlenen, ek alım yaparak maliyet artıran ise doğru yoldadır. Tabi maliyet artırma cihetine giden biri "kovalayan türden stoploss" u devreye sokmak zorundadır. Yani başlangıç stoplsossunuzu hisse primlendikçe yukarıya çekeceksiniz, aksi taktirde elde ettiğiniz pirimi geri verme hatta zarara dönme riski taşıyorsunuz demektir.
Beklentinizin gerçekleşmediği, çıkmasını beklerken düşmüş olan bir hissede ek alım cihetine gitmek zaten mantığa da terstir. Böyle yapmak yerine makul bir zararla pozisyonu kapatmak en doğru harekettir. Kovalayan türden bir stoploss uygulamak icap eder. Bu stoploss'un oranı da sizin tecrübeniz, risk iştahınız, beklentileriniz, portföy büyüklüğünüz, trade yapma sıklığınız, işlem yapılan hissenin volatilitesi ve betası ile orantılıdır. Gün içi trade yapan birinin %1'i aşmayan bir stoploss uygulaması gerekirken, orta vade takılan biri %5-10 arası bir stop uygulamalıdır.
Yukarıda beta dedim. Alfa ile betayı karıştırmayın. Alfa'yı belirleyen sizin kendi performansınız, bilgi ve beceriniz, tecrübenizdir. Kıısaca endekse oranla göreceli kâr veya zararınız alfayı belirler. Beta ise tamamen söz konusu hissenin özellikleriyle orantılıdır. Endekse orantılı olarak bir hissenin volatilitesi betayı belirler. Alfa ile Beta artı da olabilir eksi de. Büyüyen şirketler genellikle yüksek ve de pozitif betaya sahip olur. Alfa sıfır ise endeks ile paralel bir getiri sağlamışsınız demektir. Alfa %1 ise endekse oranla %1 daha fazla kâr elde etmişsinizdir.
Yapılan yorumları mantık süzgecinden geçirip tecrübe ve bilginiz kapsamında değerlendirmelisiniz. Borsada herkes kendi bacağından asılır unutmayın. Yaptığınız hataların bedelini siz kendiniz ödersiniz. Eğer doğru yolda iseniz bunun mükafatını da siz kendiniz alırsınız.
Alım-Satım yaparken haklı nedenlerinizin olması gerekir. Neden belirli bir seviyede alım veya satım yapmak istediğinizi, o seviyeyi nasıl belirlediğinizi veri ve gelişmelere bağlı olarak kanıtlamalısınız. Öyle içimden buradan alım yapmak (veya satış yapmak) geldi demek olmaz. Mesela yakın bir vadede bir ışık mı görüyorsunuz? Bu ışığın sebebi nedir? Piyasa aşırı olumsuzluk mu pompalıyor? Ayı - Boğa rasyosu 80-20 yi aşmış mı? Stopumuz ihlal mı edildi? Önceden belirlenen alım seviyesine mi gelindi? Dürtüsel icraatlar genelde ters teper.
Eğer borsa oynuyorsanız alfayı betayı volatiliteyi vs vs öğrenmek zorundasınız. VİOP ile Varantlara takılanlar ek olarak deltayı ve gamma'yı da öğrenecek. Öyle armut piş ağzıma düş taktiği borsada işlemez. Ne kadar ekmek o kadar köfte. Emek vermeden, bilmeniz gerekenleri öğrenmeden, gerekli tecrübeye sahip olmadan borsadan para kazanamazsınız. Eğer olur da şansına ve tesadüfen borsada para kazanmışsanız emin olun bu parayı er veya geç geri vereceksiniz hem de fazlasıyla. Borsada fırsatlar tükenmez, yeter ki bu fırsatlar ortaya çıktığında risk (yatırım) sermayemiz hazır olsun.
En önemli özelliklerden biri hissenin halka açıklık oranıdır. Hatta bir adım daha ileri gidelim, serbest dolaşımdaki lotların oranıdır. Halka açıklık ile serbest dolaşımdakilerin oranı farklıdır. Halka açıklık oranı her daim serbest dolaşım oranından büyüktür. Geri alımlarla alınan lotlar, uzun vadeli yatırım amacıyla alınıp depoya atılan lotlar, satışa mevzu bahis olmayan kapalı lotlar vs halka açık olan kısımdan düşülür ve böylece serbest dolaşımdaki lotlar hesaplanır. İlginç gelecek ama BİST'te pahalı ve primli kağıtlar ucuz olanlara oranla çok daha iyi performans gösterir. Bunun nedeni a) serbest dolaşımdaki lotların az olması, b) tahtadaki lotların toplanmış olmasıdır.