Sistem Takibi

" Eskiden su içerdik testiden "

Geçmiş zamanlarda bu başlıkta fırtına gibi esen bir Don Kişot abimiz, pirimiz vardı.
Gelirdi, kafamıza vura vura indikatör nedir ne değildir, ne zaman , nasıl kullanılır diye öğütler verirdi. Salak salak sorular sorup bir de üstüne kızdırırdık onu, fırçamızı yer otururduk popomuzun üstüne...
Aşağıdaki alıntı onun anısına ..
Herşeyin bir arada olduğu bir mesaj olarak algılansın. Yatırım tavsiyesi değildir.

Hangi İndikatör Göstergeler Borsa`da Ne İşe Yarar?
İşte borsada kullanılan indikatörler ve göstergeler... Kapsamlı kullanım rehberi.

İNDİKATÖRLERİN SINIFLANDIRILMASI

1- Göstergelerin hiçbiri bize yarın ya da 1 dk sonra ne olacağiını söylemez. Hemen hepsi geçmişte ve bulunulan anda ne olduğunu gösterir.(Trader bir süre sonra işinmantığını unutup MACD al verdi fiyatlar yükselecek yok RSI uyumsuzluk verdi fiyatlar şöyle olacak gibi düşünceler üretmeye başlar. Hayır arkadaşlar göstergeler bunu söylemez. Göstergelerin tek yaptığı kendi oluşturuldukları formüllere göre o andaki değeri hesaplayıp size göstermeleridir.Bu değeri yorumlayıp fiyatların düşeceğine veya yükseleceğine karar vermek taderin yorumudur. Bu yorum ilgili göstergenin daha önceki aynı tip sinyallerinde geçmişte ne olduğuna istatistiki olarak bakılıp yapılır ve şansımız varsa da tutar. Örneğin kullandığımız indikatör geçmişte bu tip durumlarda %70 tutarlı sinyal üretmiş ise (ki başarılı bir indikatör demektir.) tek umabileceğimiz bu sinyale göre vereveğimiz kararın %70 doğru olacağıdır.

2- Tek bir indikatörün verdiği sinyale güvenerek işlem yapılmaz. Kullandığımız indikatör ne kadar cazbedici olsa da verdiği sinyallerin diğer indikatörlerce de teyid edilmesini beklememiz lazım bu bizim kazanma şansımızı artıracaktır.Ancak burda da dikkat etmemiz gereken şey seçeceğimiz indikatörlerin ayrı disiplinlerden seçilmesi gerektiğidir. Aynı disiplinden seçilen indikatörlerin çalışma mantıkları da aynı olacağından aynı yerlerde sinyal üretirler.Bu sinyalleri birbirlerini teyid ediyorlar diye algılama bizi yanılgıya götürür.

3- Kullandığımız indikatörleri iyi tanıyıp çalışma stillerini iyi bilmek lazımdır.Geçmiş verilere göre test edilip ayarları düzgün yapılmış ve yerinde kullanılan bir indikatör başarı şansını da arttıracaktır.

KULLANILAN GÖSTERGELERİ AŞAĞIDAKİ GİBİ SINIFLAYABİLİRİZ;

MOMENTUM TEMELLİ GÖSTERGELER

Rate of Change (ROC)
Stochastic oscillator(%K, %D)
Relative Strength Index (RSI)
Commodity Channel Index (CCI)
Williams %R (Wm%R)
Chande momentum oscillator (CMO)
StochRSI
TRIX
Ultimate Oscillator (ULT)
Aroon

TREND TAKİP EDİCİ GÖSTERGELER

Moving Averages
Moving Average Convergence Divergence (MACD)
Average True Range (ATR)
parabolic SAR, (PSAR)
linear regression,
Wilder's DMI (ADX)
Price Oscillator (PPO)
Forecast oscillator

VOLATİLİTY İNDİKATÖRLER

Bollinger bands,
Projection oscillator,
Average true range,
Trading bands (envelope)

HACİM VE PARA GİRİŞ ÇIKIŞ GÖSTERGELERİ

Accumulation Distribution
Chaikin Money Flow (CMF)
Volume Rate of Change
Volume Oscillator (PVO)
Demand Index
On Balance Volume (OBV)
Money Flow Index
Ease of movement

Burada bilmemiz gereken şey trend takip edici göstergelerin dikey (aşağı veya yukarı yönlü) piyasalarda kullanılmalarına karşılık Momentum yada Osilatör bazlı Aşırı alım aşırı satım göstergelerin yatay piyasalarda kullanılmaları gerekliliğidir. Trend göstergeleri trendin var olması durumunda tutarlı sinyal üretmelerine karşılık piyasanın yataya geçmesiyle gereksiz çok sayıda alım satım üreterek zarar etmemize yol açarlar. Buna karşılık osilatör bazlı momentum göstergeleri ise yatay piyasalarda iyi çalışırken trendin var olması durumunda uzun süre aşırı alım veya satım bölgesinde kalacağından örnrğin yükselen trendde kağıttan erken çıkmamıza yol açacağından kullanışsız olacaktır.

O zaman ne yapacağız indikatör seçerken ayrı disiplinlerden indikatörleri bir araya getireceğiz, piyasanın durumuna göre uygun indikatör sinyallerini dikkate alacağız ve trading stratejimize göre uygun periyotta ve ve bu periyota göre şekillendirilmiş indikatörleri kullanacağız.

Yukarıda sayılan indikatörlerin herbiri hakkında geniş bilgi ve kullanım teknikleri yine Kütüphanemizde mevcut olup ordan okuyup hoşunuza gidenleri yukardaki temel kuralları gözönünde bulundurarak kullanmak artık size kalmış...

TREND İNDİKATÖRLERİ
FİYATLARIN İSTİKRARLI ŞEKİLDE AŞAĞI VEYA YUKARI YÖNDE GİDİP GİTMEDİKLERİNİ ANLAMAYA YARAR

*Aroon
*Commodity Selection Index (CSI)
*DEMA
*Directional Movement
*Forecast Oscillator
*Linear Regression Indicator
*Linear Regression Slope
*Linear Regression Trendline
*MACD
*Moving Avarage
*Parabolic SAR
*Performance
*PolarizedFractal Efficiency
*Price Oscillator
*Qstick Indıcator
*R-Squared
*Raff Regression Channel
*Standart Deviation Channel
*Standart Error
*Standart Error Bands
*Standart Error Channels
*TEMA
*Time Series Forecast
*Trendlines
*Vertical Horizontal Filter
*Zİg Zag

VOLATİLİTY İNDİKATÖRLERİ
OYNAKLIĞI ÖLÇERLER. OYNAKLIĞIN DEĞİŞMESİ FİYATLARIN DA YÖN DEĞİŞTİRECEĞİ ANLAMINA GELİR.

*Avarage True Range
*Bollinger Bands
*Commodity Selection Index
*Moving Avarage
*ODDS Probability Cones
*Relative Volatility Index (RVI)
*Standart Deviation
*Standart Error Bands
*Volatility, Chaikin's
*Volatility, Option

MOMENTUM İNDİKATÖRLERİ
BELİRLİ BİR ZAMAN İÇİNDE FİYATLARIN NE KADAR HIZLI DEĞİŞTİĞİNİ ÖLÇMEYE YARAR.

*Accumulation Swing Index
*Chande Momentum Oscillator
*Commodity Channel Index
*Dynamic Momentum Index
*Intraday Momentum Index
*Linear Regression Slope
*MACD
*Mass Index
*Momentum Indicator
*Price Oscillator
*Price Rate Of Change
*Random Walk Index
*Range Indıcator
*Relative Momentum Index
*Relative Strength Index
*Stochastic Momentum Index
*StochasticOscillator
*Swing Index
*Trix
*Ultimate Oscillator
*Williams' %R
*Williams' Accumulation/Distribution

CYCLE İNDİKATÖRLERİ
FİYATLARIN DALGALAR HALİNDE İNİP ÇIKTĞINI KABUL EDER VE DÖNGÜ DALGALARINI ANLAMAYA YARAR.

*Cycle Lines
*Detrended Price Oscillator
*Fibonacci Time Zones
*Fourier Transform
*MESA Sİne Wave Indıcator

MARKET STRENGTH
PİYASANIN GÜCÜNÜ ÖLÇMEYE YARAR. TEMELİNDE HACİM VARDIR. "YÜKKSELEN FİYATLARA HACİM EŞLİK EDER" MANTIĞINDAN YOLA ÇIKAR.

*Accumulation/ Distribution
*Demand Index
*Chaikin Money Flow
*Chaikin Oscillator
*Ease of Movement
*Herrick Payoff Index
*Klinger Oscillator
*Money Flow Index
*Moving Average (volume Adjusted)
*Negative Volume Index
*On Balance Volume
*Positive Volume Index
*Price Volume Trend
*Trade Volume Index
*Volume
*Volume Oscillator
*Volume Rate of Change

DESTEK VE DİRENÇLER
DESTEK VE DİRENÇLERİ BULMAYA, ÖLÇMEYE YARAR

*Andrews' Pitchfork
*Envelope
*Fibonacci Arcs, Fans, Retracements
*Gann Lines, Fans, Grids
*Projection Bands
*Projection Oscillator
*Quadrant Lines
*Speed Resistance Lines
*Tirone Levels
*Trendlines

MOMENTUM GÖSTERGELERİ
COMMODİTY CHANNEL INDEX (CCI)

Mal piyasaları için Donald Lambert tarafından geliştirilmiş olan CCI, hesaplanışındaki özellikler nedeniyle rahatlıkla hisse senedi piyasasına da uyarlanabilir. CCI için Lambert, 5 ile 25 günlük periyotların kullanılmasını önermektedir. Bir çok analist bu göstergeyi aşırı alım / aşırı satım bölgelerini gösteren osilatör olarak kullanır.
Yatay gelişen trendlere çok daha iyi uyum sağlamaktadır. Kısa vadedeki trend değişikliklerini izleyen CCI, çok hareketli olup, küçük fiyat değişiklikleri bile göstergenin +100 veya -100'le sınırlanmış eksenlerinin dışına çıkmasına sebep olur. Göstergenin bu eksenleri tekrar aksi yönde kesmesi, trend değişikliğine işaret eder.
Orta vadeli trend tespitinde, haftalık grafikler kullanılması daha uygundur. CCI hesaplanırken hisse senedi fiyatının kendi istatistiksel ortalamasından aşağı veya yukarı ne kadar saptığı bulunur. CCI +100 ile -100 arasında bir değer alır. +100'ün üzerinde olması demek, kağıdın fiyatının aşırı yükselmiş olması, -100'un altında olması ise aşırı düşmüş olması demektir ( aşırı alım ve aşırı satım ).
- CCI +100 değerini aşağı yönde keserse sat
- CCI -100 değerini yukarı yönde keserse al, sinyali ürettiği varsayılır

CHANDE MOMENTUM OSCİLATOR (CMO)

CMO pek çok durumun analizinde kullanılabilir. Aşırı alış / aşırı satış CMO göstergesinin değerlendirilmesindeki temel metod aşırı alış ve aşırı satış durumlarının tespitidir. Genel bir kural olarak, Chande + 50 seviyesinin üzerini aşırı alış, -50 seviyesinin altını da aşırı satış bölgeleri olarak tanımlar. + 50 bölgesinde, yukarı momentum, - 50 bölgesindeki momentumun 3 katı kadardır. Benzer biçimde - 50 bölgesindeki aşağı momentum, + 50 bölgesindeki momentumun 3 katıdır. Bu seviyeler RSI göstergesindeki 70 / 30 seviyelerine karşılık gelir.
Benzer şekilde senede giriş, çıkış kurallarını CMO göstergesinde çizilen bir hareketli ortalama ile kontrol etmek mümkündür. Örneğin, 20 günlük CMO kullanılıyorsa, 9 günlük bir hareketli ortalama iyi bir sinyal hattı oluşturabilir. CMO 9 günlük ortalamayı yukarı kestiğinde al, aşağı kestiğinde sat. Trend çizgisi CMO aynı zamanda hisse senedinin trend oluşturma derecesini tayin amacıyla da kullanılabilir. CMO arttıkça trend güçlenmektedir. Düşük CMO değerleri hisse senedinin düzeltme bölgelerini gösterir. CMO göstergesi, pozisyon açma ve kapatma durumlarını belirlemek için de kullanılabilir. CMO yüksek değerlerde ise pozisyon aç, düşük değerlerde ise kapat.
Uyumsuzluk: Bütün momentum göstergelerinde olduğu gibi CMO göstergesinde de fiyat grafiği ile uyumsuzlukları izlemek mümkündür.
Diğer : Grafik formasyonları ( omuz baş omuz, yükselen takoz, vs. ) ve destek-dirençler de CMO göstergesinde oluşturulabilir.
Chande Momentum Oscilator ( CMO ) Tushar Chande tarafından geliştirilmiştir . Bir bilimadamı, bir yatırımcı ve saygın bir alım satım sistemi yaratıcısı olan Mr. Chande, "katıksız momentum" olarak isimlendirdiği bir momentum göstergesi olarak CMO â€˜yu geliştirmiştir. CMO, aynı RSI, Stochastic, Rate of Change (ROC) gibi ancak onlardan farklı ve özgün bir momentum göstergesidir.

DYNAMİC MOMENTUM INDEX

DMI aslında RSI ile neredeyse aynıdır. Aralarındaki tek fark gösterge periyodu RSI'da sabit iken DMI'da değişkendir.
Bu değişkenlik son günlerdeki fiyatların volatilitesi (değişkenlik) ile belirlenir. Fiyatın volatilitesi arttıkça DMI fiyat değişimlerine daha duyarlı hale gelir. Diğer bir deyişle, DMI sakin ve durağan piyasalarda daha uzun periyodlar kullanırken, hareketli piyasalarda daha kısa periyot kullanır. DMI'nın erişebileceği en yüksek periyot 30 günlük iken en düşük periyot 3 günlüktür.
Hesaplamada değişken periyot kullanılmasının sağladığı avantaj, yumuşatmanın getirdiği negatif etkilerin bertaraf edilebilmesidir.
DMI'da periyot uzunluğunu belirleyen volatilite endeksi 5 günlük bir standart sapma ve bu sapmanın 10 günlük ortalaması kullanılarak hesaplanır.
DMI'yı aynen RSI gibi yorumlayabilirsiniz. Hatta DMI, piyasadaki son gün hareketlerine RSI'dan daha duyarlı olduğu için, genelde RSI'dan daha önce sinyal verebilir.

LİNEER REGRESYON SLOPE

Lineer Regresyon Slope trendin genel yönünü gösterir (pozitif veya negatif).
Bir trendin eğimi önemli ölçüde pozitif olması alış sinyali olarak değerlendirilebilir. Aynı şekilde eğim önemli ölçüde negatif olursa bu durum bir satış sinyali olarak değerlendirilebilir.
Lineer Regresyon Slope, R-kare göstergesi ile beraber kullanılırsa çok daha verimli sonuçlar elde edilebilir. R-kare göstergesi trendin gücünü gösterirken , Lineer Regresyon Slope ise yönünü gösterir.
Ayrıca Lineer Regresyon Slope göstergesi dip/zirve seviyesinde yuvarlak bir oluşum içindeyse alış/satış düşünülebilir. Örneğin eğer Slope oldukça yüksek değerlerde ise ve yuvarlak bir tepe oluşumuna girmiş ve aşağı yönelmiş ise bu durum olası bir satış sinyali olarak düşünülebilir.

MACD DEMA

MACD, 12 günlük hareketli ortalamanın, 26 günlük hareketli ortalamadan çıkartılmasıyla hesaplanır. Çıkan sonuç, sıfırın altında ve üstünde hareket eden bir indikatördür. MACD sıfırın üzerinde olduğu zaman, 12 günlük hareketli ortalama değeri 26 günlük hareketli ortalama değerinden daha yüksek demektir. Bu da bir boğa piyasası anlamına gelir ki, mevcut beklentilerin (12 günlük ortalamalar) daha önceki beklentilerden (26 günlük hareketli ortalama) daha fazla güçlü olduğunu gösterir. Bu, arz talep dengesinde bir boğa piyasası, yukarı trend yönünde bir değişim olduğunun belirtisidir. MACD sıfırın altında ise, 12 günlük ortalama beklentilerin, 26 günlük ortalama beklentilerden daha az olduğunun, yani ayı piyasasının güçlendiğini, arz talep dengesinde ayı piyasasına bir kayış olduğunu gösterir.
MACD Dema göstergesinin normal MACD'den farkı hareketli ortalamaların hesabında Dema Metodu kullanılmasıdır. Dema metodu ile hesaplanan hareketli ortalamalar normal hareketli ortalamaların önemli sorunlarından olan gecikme faktörünü ortadan kaldırır. Böylece MACD dema göstergesi, normal MACD'ye göre genellikle daha erken sinyaller üretir.

MACD HİSTOGRAM

MACD, 12 günlük hareketli ortalamanın, 26 günlük hareketli ortalamadan çıkartılmasıyla hesaplanır. Çıkan sonuç, sıfırın altında ve üstünde hareket eden bir indikatördür. MACD sıfırın üzerinde olduğu zaman, 12 günlük hareketli ortalama değeri 26 günlük hareketli ortalama değerinden daha yüksek demektir. Bu da bir boğa piyasası anlamına gelir ki, mevcut beklentilerin ( 12 günlük ortalamalar ) daha önceki beklentilerden ( 26 günlük hareketli ortalama ) daha fazla güçlü olduğunu gösterir. Bu, arz talep dengesinde bir boğa piyasası, yukarı trend yönünde bir değişim olduğunun belirtisidir. MACD sıfırın altında ise, 12 günlük ortalama beklentilerin, 26 günlük ortalama beklentilerden daha az olduğunun, yani ayı piyasasının güçlendiğini, arz talep dengesinde ayı piyasasına bir kayış olduğunu gösterir.
MACD histogram ise MACD ile MACD'nin 9 günlük üssel hareketli ortalaması arasındaki farkı gösterir. Böylelikle MACD 'deki kesişme ve uyumsuzluklar (divergence) daha rahat bir şekilde görülebilir.
Eğer MACD'nin değeri 9 günlük ortalamasından daha büyük ise o takdirde MACD histogram 0'ın üzerindedir. Tersi durumda ise MACD histogram negatif değerdedir.
MACD histogramın 0 değerini yukarı doğru kesmesi MACD'nin ortalamasını yukarı kesmesi (alış) anlamına gelir, tersi durum ise yani 0'ı aşağı doğru kesmesi (satış) ise MACD'nin ortalamasını aşağı kestiği anlamına gelir.
Ayrıca MACD ve Ortalaması arasındaki farkın artıp azalması MACD Histogram ile daha rahat bir şekilde gözlenebilir.

MASS INDEX

Mass Index, Tushar Chande ve Donald Dorsey tarafından geliştirilmiştir. Gösterge, 25 periyot boyunca, gün içi en düşük-en yüksek arası fiyat değişimlerinin, üssel hareketli ortalamaları toplamıdır. Göstergenin hazırlanış amacı, gün içi en düşük ve en yükseklerin ortalama değişim aralığındaki daralma ve genişlemeyi ölçerek trend dönüşlerini tespit etmektir. Aralık genişledikçe Mass Index artar, daraldıkça azalır.
Göstergede izlenmesi gereken en önemli model, "dönüş ucu" (reversal bulge) olarak ta isimlendirilebilecek formasyondur. Bu formasyonda 25 periyotluk mass index, 27'nin üstüne çıktıktan sonra 26.5'in altına geriler. Bu formasyonu, fiyatlarda trend dönüşünün izlemesi beklenir. Göstergenin yönü, fiyat trendinin yönü ile ilgili değildir. Göstergedeki dönüş ucunun bir alış sinyali mi, yoksa satış sinyali mi olduğunu anlamak için başka bir gösterge, mesela 9 günlük üssel hareketli ortalama kullanılabilir.

MOMENTUM

Momentum, belirlenmiş olan bir süre içinde fiyatların % kaç değiştiğini gösteren bir göstergedir. Bir başka deyişle, ilgili senedin belirlenmiş bir süre içinde ne kadar kazandırdığını veya kaybettirdiğini endeks olarak belirten bir göstergedir.

PRİCE ROC ( YÜZDE DEĞİŞME GÖSTERGESİ )

Aynı şeyi gösterir. Aralarındaki fark, momentumun referans çizgisi 100 iken ROC göstergesinin referans çizgisi 0'dır ve dikey eksende fiyattaki yüzde değişimi gösterilir. Son günkü kapanışa ait momentum göstergesi aşağıda verilen formülle hesaplanmaktadır;
Momentum indikatörünün yorumlanması Price ROC göstergesinin yorumlanmasına çok benzer. Her iki gösterge de, hisse senedi fiyatının değişim hızını ( rate-of-change/ ROC ) gösterir. Bununla birlikte, ROC indikatörü fiyat değişim hızını yüzde olarak alırken, Momentum bu değişimi oran olarak gösterir.
Temel olarak, Momentum İndikatörü, iki türlü yorumlanır: Momentum İndikatörünü, tıpkı MACD da olduğu gibi bir trend izleme göstergesi olarak kullanmak mümkündür. İndikatör dip yapıp, yukarı döndüğü zaman AL, indikatör zirve yapıp, aşağı döndüğü zaman SAT kararı verdiği varsayılır.
Momentum İndikatörü yeni bir zirve veya dip yaptığı zaman ( geçmişteki zirve ve diplerle karşılaştırıldığında ), mevcut trendin devam edeceğini , ancak fiyatlardaki artış hızının yavaşladığını ve senedi yükselten faktörlerin etkilerinin artık zayıfladığını ve bir süre sonra fiyatların düşmeye baslayabileceği varsayılabilir. Yine de indikatörün ürettiği sinyalin, fiyat hareketi ile de onaylanmasını bekleyerek pozisyon değiştirmelisiniz. Örneğin, indikatör zirve yaptı ve döndü, satış için fiyatların da düşme belirtisi göstermesini beklemelisiniz.
Yukarıdaki yorumdan farklı olarak momentumun çok önemli bir fonksiyonu daha vardır.
Uyumsuzluklar. Fiyatlar yükselirken ve yeni zirveler yaparken, göstergenin yeni zirve yapamaması veya fiyatlar yeni dip yaparken, göstergenin yeni dip yapmaması. Bu durumu trend değişikliğinin erken sinyali olarak değerlendirmek gerekir.

PRİCE OSCİLLATOR

Price Oscilatör, senet fiyatının iki hareketli ortalaması arasındaki farkı gösterir. Ortalamalar arasındaki fark, puan ($) veya yüzde olarak ifade edilebilir.
Hareketli Ortalama analizi, genellikle bir kısa vadeli hareketli ortalama (yada senedin fiyatı), uzun vadeli hareketli ortalamanın üzerine çıktığında AL sinyali üretir. Tersi, altına düştüğünde de sat sinyali üretir. Price Oscillatör, bir yada iki hareketli ortalama tarafından üretilen dönemsel (cyclical) sinyaller olarak gösterilir.

PRİCE ROC

Price ROC (Fiyat değişim oranı) göstergesi son x gün içerisinde meydana gelen fiyat değişiminin x gün önceki fiyata bölünmesiyle hesaplanır. Sonuç fiyatın son x günlük yüzde değişimidir.
Eğer bugünkü fiyat x gün önceki fiyattan daha yüksek ise o zaman ROC pozitif olur, değilse ROC negatif olur.
Orta vade aşırı alım-satım göstergesi olarak 12 günlük ROC oldukça kullanışlıdır. ROC ne kadar yüksekse hisse o kadar aşırı alımdadır. Ancak her aşırı alım satım osilatöründe olduğu gibi alım-satım için piyasanın yönünü tespit etmesi beklenmelidir. Aşırı alımda görünen bir piyasa uzun bir süre aşırı alımda kalabilir.
En iyi aşırı alım satım seviyeleri (örneğin :+5 ve -5) hisseden hisseye değişkenlik gösterir. Çok güçlü yükselen piyasalarda daha yüksek seviyeler (+10 ve -5) kullanılması yerinde olur.

RSI

Relatif Güç Endeksi en çok bilinen osilatörlerden biridir. İlk olarak J.Welles Wilder tarafından, Haziran 1978 tarihli Commodities ( Futures ) Magazine'deki bir makalede adı geçmiştir. Wilder'in " Technical Trading Systems" kitabında hesaplanması ve yorumlanması adım adım anlatılmıştır. Adının Relatif Güç Endeksi olmasının yarattığı yanlış anlamada olduğu gibi, iki ayrı hisse senedinin relatif gücünü değil, tek bir hisse senedinin kendi iç gücünü ifade eder. O nedenle "İç Güç Endeksi" demek, belki daha doğru bir tanımlama olur. RSI'ın formülü oldukça basittir ancak ne olduğunu anlatmak için sayfalarca örnek vermek gerekir.
Wilder RSI'ı ortaya attığında 14 günlük RSI kullanılmasını önerdi ama, 9 günlük ve 25 günlük RSI'lar da oldukça yaygın olarak kullanılıyor. Çünkü, RSI hesaplamasında zaman periyodunu istediğiniz gibi değiştirebilirsiniz, hatta tecrübelerinizle en iyi çalışan zaman periyodunu seçmeniz tavsiye ediliyor. Sadece, baz alınan zaman ne kadar kısa olursa, indikatörün o kadar oynak olacağı akıldan çıkarılmamalıdır.
RSI 0 ile 100 arasında salınan bir fiyat izleme osilatörüdür. RSI'ın genel kabul gören yorumlama yöntemlerinden biri, uyumsuzluklara bakmaktır. Fiyatlar yukarı giderken ve yeni zirveler yaparken, indikatörün önceki zirvelerini geçememesi bir uyumsuzluktur. Bu uyumsuzluk, güç kaybının ve bir geri dönüş olabileceğinin belirtisidir.
Tepeler ve Dipler:RSI genellikle 70'in üzerinde tepeler, 30'un altında dipler yapar ve bu tepe ve dipleri genellikle fiyatlardan daha erken yapar.
Formasyonlar: RSI grafiği üzerinde de, fiyat grafiğinde olduğu gibi formasyonlar oluşur ( omuz-baş-omuz veya takoz formasyonları gibi ). Bu formasyonlar bazen fiyat grafiği üzerinde belirgin olarak görülmeyebilir. Ama bu yanıltıcı olmamalı, indikatör grafiğinde oluşan formasyonlar da izlenip, dikkate alınmalıdır.
Hatalı Salınımlar: (destek / direnç ihlalleri veya kırılmaları olarak da bilinir.) Bu olay RSI önceki tepesini aştığı veya önceki dip noktasının altına düştüğü zamanlarda olabilir. Bir süre sonra, indikatör düzelir ve normal seyrine devam eder.
Destek ve Dirençler: RSI grafiğinde de, destek ve direnç hatları oluşur hatta bazen direnç ve destekleri fiyat grafiğinden çok daha net gösterir.
Alım-Satım: RSI +30 seviyesini yukarı yönde keserse alış, +70 seviyesini aşağı yönde keserse satış sinyali verdiği varsayılır.

STOCHASTİCS

Stochastic Osilatörü bir senedin kapanış fiyatını verilen bir periyot içinde seyrettiği fiyat aralığı ile karşılaştıran bir göstergedir. Bu göstergeyi ortaya atanlar kağıdın son zamanlarda taradığı fiyat seviyelerine yakın kapanacağını söylemektedirler. Yani eğer fiyatlar yükseliyorsa kağıdın kapanış fiyatı seçilen periyod içindeki en yüksek fiyata doğru gitme eğiliminde olacak, eğer fiyatlar düşüyorsa seçilen periyot içindeki en düşük fiyata gitme eğiliminde olacaktır.
Stochastic Osilatörü iki ayrı eğri ile gösterilir ve yorumlama bu eğrilerin karşılaştırılması ile yapılır. Ana eğri yavaşlatılmış %K eğrisi olarak adlandırılır ve aynı grafik üzerine %D olarak adlandırılan ikinci bir eğri daha vardır. Yavaşlatılmış %K çizgisi genellikle kesiksiz devam eden bir çizgi iken %D çizgisi kesik çizgi olarak gösterilir. Yavaşlatılmış %K çizgisi hesaplanmadan önce %K'nın hesaplanması gerekir. %K eğrisinin hesaplanışı aşağıdaki formül yardımıyla yapılır.
%K= 100 * (SGKF - ED) / (EY-ED)
Burada eğer son 5 günlük süreyi periyod olarak almışsak,
ED : Senedin son 5 gün içindeki en düşük değeri
EY : Senedin son 5 gün içindeki en yüksek değeri
Burada eğer son günkü kapanış fiyatı son 5 gün içindeki en yüksek değere daha yakınsa fiyatların yükseleceğine, aksi halde fiyatların düşeceği kabul edilir. Yavaşlatılmış %K eğrisi ise %K eğrisinin belli bir periyod için hesaplanan hareketli ortalaması, %D eğrisi ise yavaşlatılmış %K eğrisinin belli bir periyod için hareketli ortalamasıdır. Yani;
%D = HOx [Yavaşlatılmış %K]
Buradaki HOx ise x gün için hareketli ortalamayı ifade etmektedir.
-Stokastik +20 seviyesini yukarı keserse alış
-Stokastik +80 seviyesini aşağı keserse satış
-Stokastik %D'yi yukarı keserse alış
-Stokastik %D'yi aşağı keserse satış sinyalleri ürettiği varsayılır.

STOKASTİK RSI

Stokastik RSI aslında RSI indikatörünün stokastiği şeklinde değerlendirilebilir.
Stokastik RSI da yine aynı stokastik gibi yorumlanır.
- StoRSI 20'yi yukarı doğru keserse olası bir alım sinyali,
- StoRSI 80'i aşağı doğru keserse olası bir satış sinyali, ürettiği varsayılır.
- Bazı analistler 50 seviyesini sinyalleri teyit etmek ve alım-satım sayısını azaltmak için kullanırlar.
Şöyleki :
Aşırı satım bölgesinden 50 seviyesi üzerine bir hareket bir alım sinyali olarak değerlendirilebilir ve gösterge 50'in altına düşene kadar geçerli kalır.
Aynı şekilde olarak aşırı alım bölgesinden 50 seviyesinin altına bir hareket bir satım sinyali olarak değerlendirilebilir ve gösterge 50'in üzerine çıkana kadar geçerli kalır.

STOCHASTİCS MOMENTUM INDEX

Stokastik Momentum Indexi (SMI) aslında stokastik osilatörüne benzer ancak aralarında küçük bir fark vardır.
Stokastik fiyatın son x günlük düşük-yüksek aralığına olan uzaklığını kullanırken, SMI ise fiyatın son x günlük düşük-yüksek orta noktasına olan uzaklığı kullanır.
-SMI -40 'ı yukarı yönde keserse alış
-SMI +40'ı aşağı yönde keserse satış
-SMI, sinyal çizgisini yukarı keserse alış
-SMI, sinyal çizgisini aşağı keserse satış, sinyalleri ürettiği varsayılır.
-Uyumsuzluklar, eğer hisse yeni bir zirve yapıyor ancak SMI yapmıyorsa olası bir trend değişimi gelebilir.

WILLIAMSâ€™ %R

Williamsâ€™ %R, aşırı alış/aşırı satışı ölçen bir momentum indikatörüdür. Bu indikatör ismini, sistemi geliştiren Larry Williamsâ€™tan almıştır. Bu sistem aslında Stokastik osilatörüne çok benzer bir kullanıma sahiptir. Fakat bundan farklı olarak aşağı yukarı yönde grafikler çizer. Bu indikatörde, negatif değerler hesaplansa da günlük kullanımda negatif değerler, pozitif değer gibi kullanılır.
Örneğin - % 20 yerine % 20 olarak söylenir. Bu indikatörde yüzde 80 ile 100 arasındaki değişimler hissenin aşırı satış, 0 ile yüzde 20 arasındaki değişimler ise aşırı alış olarak değerlendirilebilir. Williams yüzdesini kullanarak, hisse fiyatlarındaki değişimleri görebilir ve alış ve satışlarınızı buna göre yapabilirsiniz.
Örneğin bu indikatör sizin ilgilendiğiniz hissede bir aşırı alım olduğunu gösteriyorsa, bu hissede satış yapmak için trendin dönmesini bekleyebilirsiniz. Çünkü bir hissenin sürekli aşırı alış veya aşırı satış durumunu sürdürmesi sık görülmez. Aşırı alış sonucunda fiyat bir sure yükselmeye devam eder ve bir dönüş gerçekleşir. İşte bu dönüş noktalarını yakalamak için Williams yüzdesini kullanabilir ve iyi seviyeden satış noktaları bulabilirsiniz.

WİLLİAMS' ACCUMULATİON/DİSTRİBUTİON

Hisse senedinin toplanması ve dağıtılmasını incelemek üzere geliştirilmiştir. Diğer A/D göstergelerinden farklı olarak hacim bilgisini kullanmaz. Fiyat grafiği tepe yaparken gösterge tepe yapmıyor ise senedin dağıtıldığı anlaşılır ve satış sinyali verdiği varsayılır. Aynı şekilde, fiyat grafiği dip yaparken göstergenin dip yapmaması senedin toplandığını gösterir ve alım sinyali verdiği varsayılır.

TRIX

TRIX, hisse senedi kapanış fiyatının üssel hareketli ortalamasının yüzde değişimini gösterir. Üç kez alınan hareketli ortalama, hisse senedinin fiyat değişikliklerinde göstergenin duyarlılığını azalttığından, TRIX'teki dönüş yavaş ancak kesindir. Gösterge istenen periyot boyunca izlenebilir. 14 ve 28 günlük periyotlar yaygın olarak kullanılırlar. Göstergenin 9 günlük ortalaması alınarak MACD gibi çizilmesi ve yorumlanması da mümkündür.
TRIX göstergesi 0 etrafında dolaşan bir göstergedir. Göstergenin dönüşleri, trend değişikliği uyarılarıdır. 0 ekseninin aşağı geçilmesi ayı piyasasına, yukarı geçilmesi boğa piyasasına işaret eder. Gösterge ile fiyat grafiği arasındaki uyumsuzluklar, trend değişim sinyalleridir.

ULTİMATE OSCİLLATOR

Osilatörler genelde senedin düzeltilmiş fiyatını x-periyot önceki fiyatı ile karşılaştırırlar. Larry Williams bu tip bir osilatörün değerinin seçilen periyotla bağlantılı olarak çok farklılık gösterebileceğini belirtmiştir. Bu sebeple kendisi bu tipten üç farklı periyot kullanan osilatörün ağırlıklı ortalamalarını kullanarak Ultimate Oscillatorâ€™ü geliştirmiştir. Bu sebeple gösterge sizden üç farklı değer ister, bunlar kısa, orta ve uzun şeklindeki üç osilatörün periyotlarıdır.

TREND GÖSTERGELERİ

AROON OSCİLLATÖR

Aroon indikatörü Tushar Chande tarafından geliştirilmiştir. Aroon Sanskrit bir kelime olup şafağın ilk ışıkları yada gecenin gündüze dönmesi anlamındadır. Aroon indikatörü hisse senedi fiyatlarının trend periyodundan alım-satım periyoduna geçtiğini sezmenizi sağlar. Bu sezinleme en son x-periyot tepe ile en son x periyot dip arasında nekadar zaman geçtiği hesaplanarak oluşturulur. Bu sebeple Aroon indikatörü iki çizgiden oluşur. Bunlardan bir tanesi en son x-periyot tepe üzerinden ne kadar zaman geçtiğini (Aroon Up), diğeri ise en son x-periyot dip üzerinden ne kadar zaman geçtiğini gösterir (Aroon Down).
Aroon indikatörünün aldığı değerler Stokastik indikatörü gibi 0 ile 100 arasındadır. Normal olarak 14 günlük bir periyot düşündüğümüzde eğer hisse senedi yeni bir 14 günlük tepe yapıyorsa Aroon Up =100 olur. Eğer hisse senedi 14 günlük bir dip yapıyorsa Aroon Down=100 olur. Eğer hisse senedi 14 gündür yeni bir tepe yapmadıysa Aroon Up=0 olur. Benzer şekilde eğer son 14 gündür yeni bir dip yapmadıysa Aroon Down=0 olur.
Alım-satım sistemlerinin bilinen en önemli problemi pazarın bir trend içinde mi yoksa yatay seyir içinde mi olduğunu belirlemektir. Trend izleyen indikatörler (MACD ve hareketli ortalamalar gibi) pazar yatay seyire girdiğinde manalı sonuçlar üretmezler. Diğer taraftan aşırı alım ve aşırı satım osilatörleri ( ki bunlar yatay seyirede iyi sonuçlar verir) trend bölgelerinde aşırı tepkiler verirler ve pozisyonların erken kapanmasına yolaçarlar. Aroon indikatörü esas olarak bu iki tip indikatörden hangisinin daha iyi çalışacağını anlamanıza yardım eder.
Aroon indikatörünü kullanırken üç önemli noktaya dikkat etmelidir. Uç noktalar (0-100) , paralel hareketler, kesişmeler.
Uç nokatalar : Aroon Up 100 değerinde iken güç göstergesidir. Eğer Aroon Up devamlı 70 ile 100 arasında seyrederse yeni bir yukarı trend sözkonusudur. Aroon Down ise 100â€™ e ulaştığında olası zaafiyet ihtimal dahilindedir. Eğer Aroon Down devamlı 70 ile 100 arasında seyrederse yeni bir aşağı trend sözkonusudur.
Güçlü bir yukarı trend Aroon Upâ€™ın devamlı 70 ile 100 Aroon Downâ€™ın ise devamlı 0-30 değerleri arasında kaldığı dönemlerde gerçekleşir. Bunun tersi güçlü bir aşağı trend Aroon Downâ€™ın devamlı 70 ile 100 Aroon Upâ€™ın ise devamlı 0-30 değerleri arasında kaldığı dönemlerde gerçekleşir.
Paralel hareketler:Aroon Up ve Aroon Down birbirlerine paralel hareket ederse (yaklaşık aynı değerlerdeyse) konsolidasyon ihtimali yüksektir. Bu durumun bir kesişme veya uç nokta gerçekleşinceye kadar devam etmesini bekleyebilirsiniz.
Kesişmeler: Aroon Down Aroon Up üzerinde iken kesişirlerse olası zayıflık muhtemeldir. Fiyatların düşmesi yönünde beklenti yaratır. Eğer tersi sözkonusu ise olası bir güç gösterisidir. Yukarı trend ihtimali vardır.

DİRECTİONAL MOVEMENT

Directional Movement sistemi 5 göstergeden oluşur. Bunlar +DI, -DI, ADX, ADXR, ve DX göstergeleridir.
Directional Movement sisteminin temellerinden birisi +DI ve -DI göstergeleridir.
+DI göstergesi -DI 'yı yukarı kestiğinde alış, aşağı kestiğinde ise satış yönünde pozisyon alınmalıdır. Bu basit alım satım sistemini kullanırken "Uç Nokta Kuralı" adı verilen kuralı uygulayarak bu sistemden daha fazla verim almanız olasıdır. Bu kural yapılan alım satım sayısını azaltmayı amaçlar.

UÇ NOKTA KURALI:

+DI, -DI'yi yukarı kestiği gündeki en yüksek fiyat "Uç Nokta Fiyatı" olarak değerlendirilir. Eğer +DI , -DI'yı yukarı kestiyse alım için kesişmenin olduğu gündeki uç nokta fiyatı aşılana kadar bekleyiniz.
Aynı şekilde eğer -DI, +DI'yı aşağı kestiyse "Uç Nokta Fiyatı" bu durumda kesişme günündeki en düşük fiyat olacaktır. Satış için hissenin fiyatının bu "uç nokta fiyatı" altına inmesini bekleyiniz.
Göstergeyi geliştirmiş olan Wilder ayrıca şu uyarıyı yapmaktadır.
"Directional Movement sistemini ADXR göstergesinin değeri 25'in üzerinde ise uygulayınız. ADXR 20 değerinin altında ise o zaman bu sistemi uygulamaktan kaçının."

FORECAST OSCİLLATOR

Tuschar Cande tarafından popüler hale gelen lineer regresyon tabanlı indikatörlerin bir uzantısıdır. Forecast Oscillator x-period lineer regresyon ile tahmin edilen fiyat ile gerçekleşen fiyat arasındaki yüzdesel farktır.Osilatör tahmini fiyat gerçekleşenin üzerinde olduğu zaman sıfırdan büyüktür. Eğer gerçekleşen fiyatın altında ise sıfırdan küçüktür. Çok seyrek olmakla beraber tahmini fiyat ile gerçekleşen aynı olursa osilatör sıfır olabilir.
Eğer gerçekleşen fiyatlar sürekli olarak tahmini fiyatların altında gerçekleşirse bu durumun devamına işaret eder. Bunun tersi olarak gerçekleşen fiyatlar tahmini fiyatların sürekli üzerinde kalıyorsa durumun devamına işarettir. Kısa dönem seven yatırımcılar daha kısa periyotlar için bu indikatörü kullanmalıdır. Uzun dönem yatırımcılar ise daha uzun priyotlar sçmeli ve fiyat-tahmin ilişkisinin daha uzun vadeli trendine bakmalıdırlar. Chande aynı zamanda osilatörün üstüne 3 günlük hareketli ortalama çizdirmenin trend değişiklikleri için erken uyarı sistemi olarak kullanılabilineceğini söylemiştir. Osilatör bu hareketli ortalamanın üzerinde kesiştiği zaman yükselen fiyatlar, altında kesiştiği zaman düşen beklenebilir.

HAREKETLİ ORTALAMA

Hareketli ortalama bir dizinin verilen zaman aralığı içerisindeki ortalamasının hesaplanması için kullanılan bir yöntemdir. "Hareketli" kelimesi aslında ortlamanın durağan olmayıp zaman içinde eklenen veriye göre sürekli olarak kendini yeniden ayarlaması anlamında kullanılır.
FTA'da 6 çeşit hareketli ortalama hesap yöntemi bulunmaktadır. Bu yöntemlerin arasındaki temel fark en son günlerdeki değerlerin ortalama hesaplanırken ağırlığıdır. Yalnız "Ağırlıklı" yönteminde kullanılan strateji farklıdır. Bu yöntemde fiyatın ağırlığı o günkü volatiliteye bağlı olarak hesaplanır. Volatilie yükseldikçe ağırlık artar.
Basit: Her x gün için kapanış fiyatları toplanır ve x'e bölünür. Her günün ağırlığı eşittir.
Üssel: Son günlerin ağırlığı daha fazladır.
Ağırlıklı: Son günlerin ağırlığı daha fazladır.
Regresyonel:Regresyon tekniği kullanılarak hesaplanır.
Dema: Son günlerin ağırlığı daha fazladır.
Toplamsal:
Önemli bir diğer fark ise Dema yöntemi ile çizilen ortalamalardır. Dema yöntemi ile çizilen ortalamaların diğerlerine göre önemli bir üstünlüğü bulunur. Normalde diğer tüm ortalamalarda gecikme vardır ancak Dema yöntemi ile çizilen ortalamalarda neredeyse hiç gecikme olmaz ve daha erken sinyal alınabilir.
Hareketli ortalamaların en popüler kullanımlarından birisi hisse fiyatı ile bir ortalamayı veya iki ortalamayı kendi aralarında karşılaştırmaktır.
- Fiyat, ortalamayı yukarı yönde keserse al
- Fiyat ortalamayı aşağı yönde keserse sat
Aynı şekilde iki ortalama karşılaştırmasında
-Kısa dönemli ortalama uzun dönemliyi yukarı keserse al
-Kısa dönemli ortalama uzun dönemliyi aşağı keserse sat
Hareketli ortalama kullanımında en kritik nokta ortalama peryodunun (döneminin) seçimidir. Kısa vadeli alım-satım için kısa dönemli ortalamalar (3,5,7 gibi) , uzun vadeli alım-satım için ise daha uzun dönemli ortalamalar (21,50,200 gibi) denenebilir.

LİNEER REGRESYON İNDİKATÖRÜ

Lineer regresyon göstergesi belirtilen dönem içerisindeki fiyat hareketlerinin oluşturduğu trende dayanır. Bu trend "least squares fit" metodu kullanılarak hesaplanan lineer regresyon akım çizgisine dayanır.
Lineer regresyon göstergesi üzerindeki her nokta aslında bir lineer regresyon akım çizgisinin bitim değeridir. Örneğin 10 günlük bir alanı kapsayan lineer regresyon akım çizgisinin son değeri o noktadaki 10 günlük lineer regresyon Göstergesi değerine eşittir.
Lineer regresyon göstergesinin yorumu hareketli ortalamalara benzerlik gösterir ancak lineer regresyon göstergesinin hareketli ortalamaya göre iki üstünlüğü vardır.
1- Lineer regresyonda hareketli ortalamadaki kadar gecikme olmaz. Lineer regresyon fiyat değişimlerine daha fazla duyarlıdır.
2- Gösterge aslında ertesi günkü fiyat için bir tahmin üretir. Gösterge fiyatların istatistiksel olarak nerede oluşması gerektiğini gösterir. Regresyon doğrusundan her aşırı sapmadan sonra fiyatların yeniden regresyon doğrusuna doğru yaklaşacağı kabul edilir.

PARABOLİC SAR

Bu indikatör, fiyatların durduğu yerleri belirlemek için kullanılır. Bu nedenle stop-and-reversal SAR (durma ve dönem indikatörü olarak adlandırılır.
Parabolic SAR göstergesi alım-satım için mükemmel noktalar verir. SAR, fiyatın altına düştüğü zaman alış, üstüne çıktığı zaman ise satış yapılmalıdır.

PERFORMANCE

Performance göstergesi, hisse senedinin ilk değerine göre, her kapanış değeri için yüzde değişimini verir. Örneğin göstergenin 10 değerini göstermesi, fiyatın başlangıçtan itibaren %10 arttığını ifade eder. Aynı şekilde, göstergenin -10 değeri, fiyatın %10 azaldığını ifade eder.

TİME SERİES FORECAST

Time Series Forecast osilatörü, hissenin verilen zaman aralığındaki fiyat trendine dayanır. Bu trend ise Lineer Regresyon metodu kullanarak hesaplanır. İndikatördeki her bir nokta o noktadaki Lineer Regresyon doğrusunun değeri ve eğiminin toplamına eşittir.
Göstergenin yorumlanması hareketli ortalamalara benzerlik gösterir. Ancak Time Series Forecast fiyat değişimlerine daha duyarlıdır ve hareketli ortalamalarda bulunan "gecikme" dezavantajına sahip değildir.
İsminden de anlaşılacağı üzere bu indikatör bir sonraki günün fiyatını tahmin etmek için kullanılabilir. Bu tahmin hissenin verilen dönemdeki (örneğin 20 günlük) lineer regresyon trendi baz alınarak hesaplanır. Eğer ilgili trend devam ederse indikatörün son noktası yarın oluşması olası fiyatı verir.

VHF

VHF göstergesi, hisse senedinin trend oluşturabilme gücünü ölçen bir göstergedir. VHF belirli bir periyottaki değişim hızı toplamı ile, aynı periyottaki, en düşükler - en yüksekler karşılaştırması yapan bir göstergedir. Hisse senedi işlemlerinde önerilen, hisse senedi trend içinde ise hisse senedini tutmak, yatay piyasada ise, kısa vadeli alım-satımlar yapılmasıdır. VHF göstergesi, bu amaçla tasarlanmış bir göstergedir.
VHF yüksekse ,hisse senedinin bir trend içinde olduğu, düşükse yatay piyasada olduğu varsayılır. VHF göstergesinin yönü, hisse senedinin trend mi oluşturmakta, yoksa yatay piyasaya mı girmekte olduğunu gösterir. Yükselen VHF, fiyat hareketinin bir trende dönüştüğünü, azalan VHF yatay piyasaya doğru gidildiğini gösterir. VHF yüksek değerlere ulaşmışsa bir süre sonra yatay piyasa, düşük fiyatlara ulaşmışsa yeni bir trend oluşumu beklemek gerekir VHF göstergesi, hiçbir şekilde trendin yönü hakkında bilgi vermez, yükselmekte olan VHF fiyatların da yükseleceğini göstermez. Sadece içinde bulunulan hareketin bir trend olduğunu gösterir.

ZİG ZAG

Zig zag göstergesi bir hissenin fiyatındaki "gürültü"'yü elimine etmek için kullanılabilir. Zig Zag, % x (veya x puan) oranından az olan fiyat değişiklikleri filtre eder. Esas olarak grafiğin görsel incelemesini kolaylaştırmak amacıyla kullanılır.
Önemli dönüş noktalarını gösterdiği için Elliot Dalga sayımı ile ilgilenenlerin kullanabileceği bir göstergedir.

VOLATİLİTE GÖSTERGELERİ

AVERAGE TRUE RANGE (ATR)

ATV volatilitenin (değişkenlik) bir ölçüsüdür. True Range High (En yüksek) ve True Range Low (En düşük) ile arasındaki ortalama farkın ortalaması alınarak hesaplanır.
Yüksek değerler gün boyunca fiyat değişimlerinin çok olduğunu göstermektedir. Düşük değerler ise fiyat değişimlerinin daha sabit olduğunu gösterir.
Yüksek volatilite seviyeleri bazen trend dönmelerini zamanlamak için kullanılır. Örneğin, tavan ve tip gibi. Düşük volatilite seviyeleri bazen fiyatların yukarı doğru yeni bir trend başlangıcında olduğunu zamanlamak için kullanılır.

BOLLİNGER BANTLARI

Bollinger Bantları, fiyat değişmelerini izleyen alım-satım kanallarıdır. Genellikle alım-satım kanalları bir
hareketli ortalamanın belirli bir yüzdede yukarı veya aşağıya kaydırılmasıyla çizilirler. Bollinger Bantlarında ise, kanalların alt ve üst limitleri hareketli ortalamanın belirli bir "standart sapma" alınarak çizilirler.
Optimal bir netice alabilmek için değişik hareketli ortalama ve standart sapma sayıları denenebilir. Fakat Bollinger'in tavsiye ettiği, 20 günlük hareketli ortalama ve 2'lik standart sapma. Yine, Bollinger'e göre 10 günün altındaki hareketli ortalamalar ile oluşturulan kanallar iyi sonuç vermemektedir.
- Keskin fiyat değişimleri genelde bantların daralmasından sonra oluşur.
- Fiyatın bant dışına çıkması varolan trendin devam edeceği anlamına gelir.
- Bant dışında meydana gelen dip veya zirveleri bant içinde meydana gelen dip ve zirvelerin izlemesi olası bir trend değişiminin habercisidir.
- Bir bantta başlayan hareketin genelde fiyat diğer banda erişinceye kadar sürmesi beklenir.

ENVELOPE

Envelope aslında iki hareketli ortalamadan oluşur. Birinci hareketli ortalama yukarı yönde, ikincisi ise aşağı yönde kaydırılır ve böylece bir kanal oluşur. Envelope bir hissenin fiyatının normal alım-satım aralığını tanımlar. Fiyat üst banda ulaştığında satış, alt banda ulaştığında ise alış sinyali verir. En uygun yatay kaydırma yüzdesi hissenin volatilitesine (değişkenlik) bağlıdır. Hisse volatilitesi ne kadar yüksekse dikey kaydırma yüzdesini de o kadar yüksek tutmak gerekir.
Envelope'un gerisinde şu mantık yatar:
Alıcı ve satıcılar fiyatı uç noktalara doğru bastırırlar (alt ve üst bantlar). Ancak fiyatlar genelde daha gerçekçi seviyelerde stabile olur.

KELTNER KANALI

Bir kareketli otalamanın çevresinde çizilen iki bant çizgisinden oluşur. Bandın haraketli ortalamadan uzaklığı True Rangeâ€™e dayalı olarak hesaplanır. True Range basit olarak yüksek ile düşük arasındaki farktır.
True Range = Yüksek â€“ Düşük
Eğer bir gün önceki kapanış son günkü yüksekten daha yüksekse bu formülde birgün önceki kapanış kullanılır. Eğer birgün önceki kapanış son günkü düşükten düşükse birgün önceki düşük formülde kullanılır.
True Range N peryot üzerinden ortalamsı alınarak hareketli ortalamnın üzerine eklenir v çıkarılır, böylelikle bant oluşturulur. Aynı zamanda True Range ortalaması belli bir katsayıyla çarpılarak bandın genişliği ayarlanır. Eğer True range değerleri ufaksa bant daralır, bu hareketliliğin azaldığına ve sıkışma olduğuna işarettir.
Keltner kanalını kullanırken fiyatın üst yada alt banda hareket etmesi beklenmelidir. Bandın dışına bir fiyat hareketi içinde bulunulan trendin devamı manasına gelir.

STANDART DEVİATİON

Standart Deviation (standart sapma) fiyat oynamalarının istatistiksel bir ölçüsüdür.
İlk önce verilen bilgi tipinin (kapanış fiyatı, indikatör, vb.), bir x zaman periyodunda basit hareketli ortalaması alınır. Daha sonra, önceden belirtilmiş her x periyodu için, bu bilgilerle onun hareketli ortalaması arasındaki farkların kareleri toplanır. Bu toplam, x'e bölünür ve sonucun karekökü alınır.
Standart Deviation indikatörü tek başına kullanılmaktan çok, genellikle indikatörün bir bileşeni olarak kullanılır. Örneğin, Bollinger Bands, bir hareketli ortalamaya hisse senedinin standart sapması eklenerek hesaplanır.

STANDART HATA İNDİKATÖRÜ

Standart Hata fiyatların bir regresyon doğrusu etrafında ne kadar toplandığını gösterir. Fiyatlar doğruya ne kadar yakınsa, r-kare o kadar yüksek olur ve trend de o kadar güçlüdür.

Örneğin eğer her günün kapanışı o günkü lineer regresyon doğrusu değerine eşit olursa o zaman standart hata 0 olur. Regresyon doğrusundan ne kadar fazla sapma olursa standart hata da o kadar büyük olur ve trend de o kadar az güvenilir olur.
Yüksek Standart hata değerleri hisse fiyatında lineer regresyon doğrusu etrafında yüksek volatilite (değişkenlik) olduğunu gösterir.
Standart hata r-kare göstergesi ile beraber oldukça etkili şekilde kullanılabilir. Trend değişiklikleri genelde r-karede aşağı doğru aşırı bir hareket ve standart hatada buna eşlik eden yukarı doğru az bir artıştan sonra veya r-karede yukarı doğru az bir çıkış ve standart hatada buna eşlik eden aşağrı doğru aşırı bir artıştan sonra gözlenir. Diğer bir deyişle bu ikisi /r-kare ve standart hata) iki ters uç noktada işse ve birbirlerine doğru yaklaşıyorsa, olası bir trend değişikliğine hazırlıklı olmak gerekir.
Not: Trend değişikliği her zaman "yukarı giden fiyatların aşağı gitmesi " veya tersi olarak algılanmamalıdır. Yükselen fiyatların yatay bir seyre girmesi de bir trend değişikliğidir.

STANDART HATA BANTLARI

Standart Hata Bantları bir nevi zarftır (Envelope). Bollinger Bantlarına benzerler ancak hesaplanması ve yorumlanması oldukça farklıdır. Standart Hata Bantları lineer regresyon çizgisinin Standart Hata kadar üstü ve altında yer alır.
Standart Hata Kanalları trend teyidi için kullanılabilir.
Standart Hata Kanalı karakteristikleri
- Sıkışan bantlar güçlü bir trendin göstergesidir.
- Bantlar geniş iken fiyatların iki bant arasında hareket etmesi beklenir.
- Dar bir bölgeden sonra bir anda genişleyen bantlar bir trendin sonuna gelindiği ve olası bir yön değişikliğine işaret eder.
- Bir trendin sona ermesinin arından bantlar yön değiştirdiğinde, fiyatların genelde bant yönünde hareket etmesi beklenir.
- Yüksek bir r-kare değeri ve dar bir bant güçlü bir trendi teyit eder. Düşük r-kare ve geniş bant ise fiyatların konsolide olmaya başladığını gösterir.

GÜÇ GÖSTERGELERİ

ACCUMULATİON/DİSTRİBUTİON INDEX (ALIM/DAĞITIM ENDEKSİ)

A/D (Accumulation/Distribution Index, Alım/Dağıtım Endeksi) işlem adedi (volume) ve hisse senedi fiyatlarındaki (price) değişimin birleştirildiği bir momentum göstergesidir. İşlem adedi ve fiyatlardaki hareketleri birleştirerek fiyatların trendinin sürüp-sürmeyeceği konusunda fikir verir.
Önemli fiyat hareketleri ve bu fiyat hareketleri ile işlem adedinin birleştirilmesi bu indikatörün dayanak noktası, temelidir. A/D, aslında daha popüler olan Denge İşlem Adedi (On Balance Volume, OBV) indikatörünün değişimidir. Her iki indikatör de fiyatlarla birleştirilmiş işlem adedinin karşılaştırılması yoluyla fiyatlarda değişimin olup olmayacağını denemektedir.
Bu göstergenin temel olarak söylediği şey; bir fiyat hareketi ne kadar çok işlem adedi ile gerçekleşirse o kadar güvenilirdir. şöyle ki; A/Dâ€™nın yükselişte yani trendinin yukarı olması, hisse senedinin toplandığını gösterir. En güvenli olan fiyatlardaki yukarı hareket ile birleştirilmiş işlem adedinin olmasıdır.
A/Dâ€™nın düşüşte yani trendinin inişte olması, hisse senedinin elden çıkarıldığını, dağıtıldığını gösterir. En güvenli olan fiyatlarda aşağı inen hareket ile birleşmiş işlem adedinin olmasıdır.

CHAİKİN MONEY FLOW

Chaikin Money Flow göstergesi Accumulation/Distribution çizgisinin günlük değerlerinden hesaplanır.
Accumulation/Distribution göstergesinin arkasındaki temel varsayım "bir hisse üzerindeki alış veya satış baskısı , kapanış değerinin o günkü düşük veya yüksek seviyesine olan uzaklığına bağlı olarak tespit edilebilir" şeklindedir.
Hisse eğer düşük yüksek arası orta noktanın üzerinde kapatırsa alım baskısı, altında kapatırsa satış baskısı vardır denilebilir.
Chaikin Money Flow Accumulation/Distribution göstergesinin her 21 gündeki toplamının yine o 21 gün içerisinde oluşan toplam işlem hacmine bölünmesiyle hesaplanır.
Chaikin Money Flow , destek ve direnç bölgelerinin kırılmasının onaylanması için kullanılır. Örneğin eğer bir hisse düşen trendini yukarı doğru aştı ise , bir trend değişikliğinin olduğundan emin olmak için Chaikin Money Flow'un 0 seviyesi üzerine çıkmasına kadar beklemek yerinde olur.
Ayrıca Chaikin Money Flow ve fiyat arasında oluşan uyumsuzluk (Divergence) da önemli bir göstergedir. Örneğin eğer göstergenin son yaptığı zirve bir önceki zirvesine göre daha düşük bir seviyede kalıyor ve fiyatlar artmaya devam ediyorsa , bu durum çıkıştaki olası bir zayıflığın işareti olarak değerlendirilebilir.
Ease of Movement
Yüksek değerler yukarı doğru fiyat hareketininin kolaylığını, düşük değerler ise aşağı doğru fiyat hareketinin kolaylığını gösterir.
-Ease of Movement, 0 seviyesini aşağı yönde keserse sat
-Ease of Movement, 0 seviyesini yukarı yönde keserse al sinyali ürettiği varsayılır

EASE OF MOVEMENT

Yüksek değerler yukarı doğru fiyat hareketininin kolaylığını, düşük değerler ise aşağı doğru fiyat hareketinin kolaylığını gösterir.
-Ease of Movement, 0 seviyesini aşağı yönde keserse sat
-Ease of Movement, 0 seviyesini yukarı yönde keserse al sinyali ürettiği varsayılır.
Bu indikatör hesaplanırken kapanış fiyatı yerine ağırlıklı ortalama kullanılır.

MARKET FACİLİTATİON INDEX

Dr. Bill Williams tarafından geliştirlen bu basit indikatör fiyat hareketleri ile işlem hacmini birleştirmenin benzersiz bir metodudur. MFI basit olarak günün değişimini yani yüksek ile düşük arasındaki farkı işlem miktarı ile böler. Bu değer günün değişim verimliliğini gösterir.
MFI tek başına çok az anlam ifade eder. Fakat son günün Mfı ve hacim değerlerini bir gün önce ile karşılaştırmak bir alım satım strateji olarak değerlendirilebilir.
Williams hacim ile Mfı değerlerinin dört olası durumunu ele almıştır. Aşağıdaki tabloda + işareti ile son gün değerinin bir gün önceden yüksek olduğu, - işareti ile son gün değerinin bir gün önceden düşük olduğu ifade edilmektedir.

VOLUME MFI
+ +

Bu durumda hacim bir gün önceye göre artmış MFI değeri ise yükselmiştir. MFI değerinin artmasından bir fiyat hareketlenmesi olduğunu ve hacmin artmasından hissede işlem artışı olduğu söylenebilir. Bu durumda piyasanın yönü yeni pozisyon açanlar ile birlikte aynı kalmıştır. Böyle bir günde yön doğrultusunda pozisyon almak düşünülebilir.

VOLUME MFI
- -

Bu durumda hem hacim düşmüş hem de MFI bir gün önceye göre azalmıştır. Piyasa canlılığını kaybetmiş ve hacim azalmıştır. Bu duruma kayboluş da deenebilir yatırımcıların piyasaya ilgisi azalmıştır. Genelilkle bu tip günler bir trendin bittiğine işaret eder. Piyasa hiç kimsenin yeni pozisyon açmak istemediği bir süreçtedir. Bu durumda piyasanın biraz sıkılmış olduğundan bile söz edilebilir. Fakat unutulmaması gereken bu tip durumlardan sonra yeni trendlerin başlayabileceğidir.

VOLUME MFI
- +

Bu durumda hacimde düşüş MFIâ€™da ise artış vardır. Bu durum bir gün önceye göre daha göreceli bir seyir olduğunu fakat hisseye ilginin azaldığını ve dışardan yeni yatırımcının gelmekte istekli olamdığını gösterir. O anda senede ilgili olanlar fiyatların yönünü belirlemektedir. Williamsâ€™ın hipotezine göre bu durum da dahi senedin iyi bir performans sergilemesi mümkündür.

VOLUME MFI
+ -

Bu durumda hacmin arttığı MFIâ€™nın ise bir öncekine göre düştüğü gözlenebilir. Hacim artışı senede aktivasyon enerjisinin geldiğini gösterir. Fakat MFI yön tayininin yapılamadığını göstermektedir. Hacim artmış trend durmuş ve fiyat hareketleri gücünü kaybetmiştir. Bu durum genellikle ters yönde önemli bir fiyat hareketinden önce oluşur. İki olasılık vardır ya trend dönecek ya da yeniden güçlenerek devam edecektir.

MONEY FLOW INDEX (MFI)

Money Flow Index (MFI), bir hisse senedine girmekte, ya da hisse senedinden çıkmakta olan paranın gücünü ölçen bir göstergedir. RSI göstergesinin benzeri olan MFI, bu göstergeden farklı olarak parasal hacmi değerlendirmeye yöneliktir.
Bir hisse senedine para akışı şu şekilde hesaplanır : Önce son gün ortalama fiyatı, bir önceki günkü ortalama fiyat ile karşılaştırılır. Fark pozitif ise hisse senedine para girmekte olduğu, negatif ise hisse senedinden para çıkmakta olduğu kabul edilir. Belirli bir gün için para akışı, ortalama fiyatla, işlem miktarının çarpımıdır. Pozitif para akışı, hesaplanan periyod boyunca, pozitif para akışlarının, negatif para akışı ise aynı periyoddaki negatif para akışlarının toplamıdır. Pozitif para akışları toplamının, negatif para akışları toplamına oranı para oranını verir. Bu, izlenen periyod boyunca, hisse senedine giren net para akışını verir.
Son olarak MFI aşağıdaki formülle hesaplanır : 100- ( 100 / 1 + Para Oranı )
Para Oranı : Pozitif para akışı / Negatif para akışı

Money flow index, hesaplanması yönüyle Relative Strength Index göstergesine benzer. Ancak RSI'de hacim kullanılmadan, sadece fiyat bilgileri ile hesaplama yapılır. Göstergenin 20 ve 80 çizgilerini kesmesi, alış ve satış sinyali olarak değerlendirilir. Ayrıca, MFI göstergesinin trendinin fiyat grafiğindeki trendden az olması, fiyat trendinin yakında ters döneceğine işaret eder.
Göstergenin fiyat grafiği ile uyumsuzlukları, trend dönüşlerine işaret eder. 80 seviyesinin üzeri, aşırı alım bölgesi kabul edilir ve muhtemel bir zirveye işaret eder. Bu seviyeden dönüş, trend değişimi olarak yorumlanmalıdır. 20 seviyesinin altı ise aşırı satım bölgesidir ve fiyat için muhtemel dip seviyesidir. 20'nin yukarı geçilmesi, yükseliş yönünde trend değişimi uyarısıdır.

MONEY FLOW INDEX (MFI)

Money Flow Index (MFI), bir hisse senedine girmekte, ya da hisse senedinden çıkmakta olan paranın gücünü ölçen bir göstergedir. RSI göstergesinin benzeri olan MFI, bu göstergeden farklı olarak parasal hacmi değerlendirmeye yöneliktir.
Bir hisse senedine para akışı şu şekilde hesaplanır :
Önce son gün ortalama fiyatı, bir önceki günkü ortalama fiyat ile karşılaştırılır. Fark pozitif ise hisse senedine para girmekte olduğu, negatif ise hisse senedinden para çıkmakta olduğu kabul edilir. Belirli bir gün için para akışı, ortalama fiyatla, işlem miktarının çarpımıdır. Pozitif para akışı, hesaplanan periyod boyunca, pozitif para akışlarının, negatif para akışı ise aynı periyoddaki negatif para akışlarının toplamıdır. Pozitif para akışları toplamının, negatif para akışları toplamına oranı para oranını verir. Bu, izlenen periyod boyunca, hisse senedine giren net para akışını verir.
Money flow index, hesaplanması yönüyle Relative Strength Index göstergesine benzer. Ancak RSI'de hacim kullanılmadan, sadece fiyat bilgileri ile hesaplama yapılır. Göstergenin 20 ve 80 çizgilerini kesmesi, alış ve satış sinyali olarak değerlendirilir.
Ayrıca, MFI göstergesinin trendinin fiyat grafiğindeki trendden az olması, fiyat trendinin yakında ters döneceğine işaret eder. Göstergenin fiyat grafiği ile uyumsuzlukları, trend dönüşlerine işaret eder.
80 seviyesinin üzeri, aşırı alım bölgesi kabul edilir ve muhtemel bir zirveye işaret eder. Bu seviyeden dönüş, trend değişimi olarak yorumlanmalıdır. 20 seviyesinin altı ise aşırı satım bölgesidir ve fiyat için muhtemel dip seviyesidir. 20'nin yukarı geçilmesi, yükseliş yönünde trend değişimi uyarısıdır.

NEGATİVE VOLUME INDEX

Negatif Volume Index, işlem miktarının bir önceki güne göre alçaldığı günlerin, işlem miktarlarını kullanır. Yükselen trendlerde kullanılır. Fiyat grafiği ile göstergenin aynı yönde yükselmesi hissenin zayıf ellerde toplandığını gösterir. NVI genelde alçalma eğilimindedir.
Hacmin yükseldiği günlerde kalabalığı takip eden (bilgilendirilmemiş) yatırımcılar piyasada aktif haldedir. Tersi olarak hacmin düştüğü günlerde ise "akıllı" para sessizce pozisyon almaktadır.

ON BALANCE VOLUME (OBV)

İşlem miktarı göstergeleri, alış gücü ile satış gücü arasındaki ilişkiyi göstermekte kullanılır. Bir işlem miktarı göstergesi olan OBV de piyasada alıcılarla satıcılar arasındaki dengeyi göstermek üzere tasarlanmış bir göstergedir. Artış günleri için son işlem miktarının bir toplama eklenmesi, düşüş günleri için ise toplamdan son işlem miktarının çıkartılması esasına göre hesaplanır. Fiyatın değişmediği günlerde son günkü işlem miktarı ihmal edilir.
Gösterge, bir toplam olarak hesaplanır ve yükseliş günlerindeki tüm işlem miktarının alış, düşüş günlerindeki tüm işlem miktarının ise satış olduğu varsayımına dayanır. Bu şekilde, bir hisse senedine ya da hisse senedinden para akışını hesaplamaya çalışır. Temel varsayım, OBV değişiminin, fiyat değişiminin önünde gittiğidir.
Teoriye göre, para akışı OBV göstergesinde görülebilir. Göstergenin fiyat artışını izlememesi, dönüş işareti olarak değerlendirilir. Gösterge-fiyat uyumsuzluğu, boğa ya da ayı piyasalarının sonunda görülür. OBV göstergesinin her yeni zirvesi, göstergenin yükseliş trendinde olduğu, her yeni dibi ise göstergenin düşüş trendinde olduğunu gösterir.
OBV'nin yatay hareketi, şüpheli trend olarak değerlendirilmelidir. Gösterge bir trend oluşturduğunda, kırılana kadar devam eder. Trendin kırılması ters yönde yeni bir trendin başlaması ile mümkündür. ( Yeni bir tepe ya da yeni bir dip ) Trendin değişmesi devam eden bir trendin üç gün duraklaması olarak ta gerçekleşebilir. Göstergenin iki gün yatay hareket etmesi ve tekrar aynı yönde ilerlemeye devam etmesi, trendin devamı olarak yorumlanır. (Bir başka deyişle şüpheli trendin sonu) Göstergenin trend değişimi, fiyatın da trend değişimine işaret ettiğinden, pozisyonlar, göstergenin trend değişimine göre ayarlanır.
Bir başka yaklaşıma göre ise yukarıda anlatılan yöntem, uzun vadeli pozisyon değişiklikleri için geçerlidir. Kısa vadeli pozisyonlarda göstergenin şüpheli trende girmesi, ya da trend değiştirmesi beklenmemeli, uyumsuzluklar pozisyon değişiklik uyarısı olarak değerlendirilmelidir.

POSİTİVE VOLUME INDEX

Pozitif Volume Index, işlem miktarının bir önceki güne göre yükseldiği günlerin, işlem miktarlarını kullanır. Fiyat grafiği ile göstergenin aynı yönde yükselmesi hissede güçlü ellerin alımda (grup alımı) olduğunu gösterir. PVI genelde yükselme eğilimindedir.
Hacmin yükseldiği günlerde kalabalığı takip eden (bilgilendirilmemiş) yatırımcılar piyasada aktif haldedir. Tersi olarak hacmin düştüğü günlerde ise "akıllı" para sessizce pozisyon almaktadır.

PRİCE VOLUME TREND

Price and Volume Trend (PVT); kapanış fiyatındaki değişikliklere bağlı olarak işlem hacminin toplam yeküne ayarlamalar yapan ON Balance Volume (OBV) kavramına benzerdir.
Fakat OBV'de olduğu gibi, kapanış bir önceki günden yüksekse (yada düşükse) bütün günün hacmini toplam hacime eklemek (yada toplam hacimden çıkarmak) yerine, sadece günlük hacimin bir bölümünü toplar

VOLUME OSCİLLATOR

İşlem Hacmi, yatırımcıların piyasaya yaklaşımlarındaki değişimlerin yoğunluğunu gösteren bir indikatördür. Eğer hisse senetlerinin fiyatları artarken işlem hacminde de bir yoğunluk görülüyorsa, bu olumlu bir gelişme olarak nitelendirilmektedir.
Önemli bir gösterge olan işlem hacmi verilerinden Market İndikatörlerinde de yararlanılmaktadır. Günlük bazda yükselen ve düşen hisse sentlerinin işlem hacmi verilerini kullanarak yapılan hesaplamalar sonucunda genel piyasa trendi hakkında fikir sahibi olmak mümkündür.

Son bir not.

Borsada olaylara şüphe ile yaklaşanlar ara ara trendleri kaçırmış gibi gözükse de genel anlamda başarılı oluyorlar. Şüphe, ardında büyük bir sorgulamayı da beraberinde getirir. Sorgulamasını derinlemesine yapan birisi sadece zaman kaybeder; sermayesini kaybetmez.

Sen gelmesen de, seni görmesekte , seni seviyoruz Don Kişot...

Sistem Takibi - II