-
FENER topiğinde yaptığım bir kaç yorumu buraya da aktarayım, bu yorumlar temel yaklaşım babında hem HALKB ile hem de genelde hisselerin tümüyle alakalı olup faydalı bulanlar olabilir:
Hissenin düşüşündeki temel sebep tahtada alıcı olmamasıdır. Öte yandan her tahtada her daim a) zorunlu satıcılar, b) açığa satanlar mevcuttur. İşte tahtadaki satışlar bu 2 gruptan kaynaklanıyor. Hisseye kredili girenler, paraya ihtiyacı olanlar, panikleyenler, düşüşe daha fazla tahammül edemeyenler, yakın geçmişte satın alıp da stop uygulayanlar zorunlu satıcılar kategorisine girerler. İşte bu grup satmaya kalkınca karşılarında yeterli alıcı bulamıyorlar, ancak ve ancak daha alt kademelerde alıcı ortaya çıkıyor. Ek olarak hissenin düşmesinden ekmek yiyen açıkçılar güruhu tahtada alıcı olmadığını bildiği için zaten açığa basmaya dünden istekli ve her fırsatta açığa basıyorlar.
-
İnsan beyni hep geçmişi geleceğe yansıtarak mantık yürütür. Son aylarda şiddetli bir satış baskısına maruz kalmışsanız önünüzdeki aylarda da bu şiddetli satış baskısının devam edeceği yönünde bir mantık yürütür insan beyni. Maruz kalınan süre uzun ise bu olayın gelecekte sürekli olacağı yani her daim süreceği varsayılır insan beyni tarafından. Özellikle de borsada hakim olan sürü psikolojisi bu beklentiyi perçinler çünkü zararda olan yatırımcılar sürekli iletişim halinde oldukları için birbirlerini karşılıklı olarak etkileyip olumsuz beklentiyi besleyip daha da büyütürler. Böyle bir sürecin var olduğunun farkında olmayanlar maalesef bu işten çok zararlı çıkar. Mesela 2001 yılının Şubat ayında borsa çöktüğünde ve dolar 1.8 tl ye çıktığında elinde kağıt olanların önemli bir kısmı borsa artık battı diyerek ellerindeki kağıtları çok büyük zararlarla sattılar ama aslında o zaman tam bir alım zamanı idi. Hatırlayın, BİST100 endeks o zaman 6,700 e düşmüştü, 6 yıl sonra 2007 yılında 60,000 e çıktı.
-
Soru: Ustad su aciga basma meselesi nasil oluyor acikci dediklerimiz niye boyle bir islem yapiyor ? Bu konuda gercekten bilgiye ihtiyacim var.
TH: Eğer bir hissenin düşeceğine inanıyorsan mevcut fiyattan elinde olmayan (ödünç aldığın) hisseleri satarsın, elinde olmayan hisseleri sattığın için açığa satış oluyor, hisse senin beklentin dahilinde hareket edip düşerse düşük fiyattan sattıklarını geriye alıp sahibine iade edersin ve böylece açık pozisyon kapanmış olur, aradaki fiyat farkı kadar kâr elde edersin, kazancının bir kısmını da kağıdın gerçek sahibi ile kırışırsın
-
Bazı borsalarda elinizde olmayan hisseleri sahibinden ödünç almadan da açığa basabiliyorsunuz ki buna "çıplak" açığa satış denir ancak böyle bir icraatın en geç settlement (T+2) sürecinde kapatılmış olması icap eder, bu cihete gidenler çoğunlukla çıplak açığa satış pozisyonlarını gün içi kapatırlar ve buna da "gün içi muhasebeleşme yöntemiyle yapılan açığa satış" denir. TR'de yapılan açığa satışlar daha çok bu 2. kategoriye girer. Sahibinden ödünç alınarak yapılan açığa satışlar "giyinik" türdendir yani "karşılığı olan" türden. Eğer karşılığı yoksa "naked (çıplak)" olur.
-
Peki, başka birinin açığa satması için elindeki hisseleri kim neden ödünç verir? Genellikle uzun vadeli yatırımcı olan fonlar bunu yaparlar çünkü onlar al-satçı değillerdir, hissede uzunca bir süre kalıcıdırlar, böyle bir durum onlar için risksiz kazanç kapısıdır. Portföylerinde hisseler öylecene oturacağına ödünç vererek kazanç elde ederler. Unutmadan, temettü geliri her zaman hissenin asıl sahibine aittir yani ödünç veren fon temettü gelirinden olmaz. Fonların dışında ayni mantık çerçevesinde BY'lerin bir kısmı da ödünç verme cihetine giderler. Ek olarak bu işi profesyonel kapsamda yapanlar da vardır.
-
Gelişmiş ülkelerde bu tür hisse ödünç verme işleri profesyonel bir platformda yapılır. Sırf bu amaç için kurulmuş spesifik bir opsiyon piyasası vardır ve adına da "underwriting call options" (alım varantlarının tahtada satışı) piyasası denir. Sizin anlayacağınız dilden konuşursam, elinizdeki hisseye ait Alım Varantı tahtasında elinizdeki lotlar kadar satış yapma cihetine gidersiniz yani hissenin prim yapmamasına veya düşmesine oynamış olursunuz ki giyinik (karşılığı olan) açığa satış ile ayni şeydir, böyle yaptığınızda yapılan satıştan ciddi bir satış primi elde edersiniz, artık alım varantının "satış" fiyatı ne ise onu cebe atarsınız. Eğer beklendiği gibi hisse yatay giderse veya düşerse elde ettiğiniz kazanç kemiksiz kazançtır. 2 aylık vadelerde bunu sürekli tekrarlayıp durursunuz. Tecrübeli olmayanlar için bu açıklamalarım karışık gelebilir ama yapabileceğim başka bir şey yok.
-
Bunları nereden biliyorsun diyenler çıkabilir. 1986'dan bu yana 32 yıllık borsacıyım ve artık girip çıkmadığım delik kalmadı bu ortamda. Müsaade edin de bunları bileyim.
-
