Dev'ayna Masalları

[Salih Karakaya]

TUPRS genelinde şu tartışma sıklıkla yaşanıyor: Petrol fiyatlarının düşmesi hisseyi neden etkiliyor, aslolan rafineri marjları değil mi?

Aslında başta çok mantıklı geliyor bu önerme, ancak her şeyi anlatan bir önerme değil.

Mesela

- ham petrolün varil fiyatının $100 dolar olduğu bir senaryoda rafineri marjı % 5 olsun. (Burada marjda örnek olsun diye bir genelleme yapacağım, yoksa ürün tiplerine göre marjların farklı olduğunu biliyoruz.) Bu durumda sizin varil başı kazancınız $5 dolar olacaktır.

- ham petrolün varil fiyatının $50 dolar olduğu bir senaryoda da rafineri marjı % 5 ise bu durumda sizin varil başı kazancınız $2,5 dolar olacaktır.

Gördüğünüz gibi rafineri marjı aynı kaldığı takdirde yüksek varil başı fiyatta kârınız daha yüksek, tersinde de daha düşük seyrediyor.

Düşük petrol fiyatlarında aynı kârı yapabilmeniz için daha yüksek rafineri marjına ihtiyacınız olacak. Ham petrolün varil fiyatının $50 dolar olduğu bir senaryoda varil başına kazancınızın $5 dolar olabilmesi için rafineri marjının % 10 olması gerekir. Bu senaryo olamayacak bir senaryo değil tabii ki, ancak işin genel akılşına biraz ters düşüyor, çünkü petrol fiyatlarının düşmesi ya talebin azalması ya da arzın artmasına bağlı. Böyle bir senaryoda rafineri marjlarının artması pek olağan bir durum değil.

O nedenle petrol ile ilgili şirketler petrole talebin azaldığı ya da arzın çok artırıldığı ve fiyatın düştüğü dönemlerde ya az kâr ederler ya da zarar ederler. İstisnaları tabii ki vardır, ancak genel akış böyledir. O nedenle rafineri şirketinde petrol fiyatının değil rafineri marjının önemli olduğu bu nedenle düşen fiyatlardan rafineri şirketinin etkilenemyeceği gibi bir genelleme basit ve gerçeklerle pek uyuşmayan bir gerekçedir.

Bu olası senaryoları yazarken hesabın dolara göre yapıldığını unutmamalı. Dolar/TL kurunun nasıl seyrettiği de bu denklemde TUPRS özelinde bir etki alanına sahip olacaktır.

Yatırım tavsiyesi içermez.

Bu konuda çok net bilgilere sahip değilim ama karlılıkta esas olan ürün marjları. Elbette petrol arzının yüksekliği fiyatları düşürüyor. Ama mevcut rafineri üretiminin artmaması durumunda ürün marjları artabiliyor. Örneğin Ekim ve Kasım aylarında ham petrol fiyatları değişmezken(ki düşüktü), ürün marjları epey yükseldi. Neden petrol fiyatı düşükken ürün marjları yükseliyor? Demek ki rafineri üretimi talebi karşılamakta mevsimsel olarak zorlanıyor. Rafineri yatırımı artık çok yapılmıyor. Bunun da etkisi olabilir.
Artı bu durumda RUP yatırımının amacı ne. Düşük kaliteli petrolü işleyip (ucuz fiyattan alınan), yüksek ürün fiyatından satmak. Ya da neden Rusya'dan düşük fiyattan petrol almaya çalışıyorlar. Ürün Marjları düşmedikçe (Ürün marjı= Ürünün satış fiyatı - maliyeti) karlılık korunuyor. (hesabınızı anladım. Ama etkisi kısıtlı) Bazen petrol arzı (bu dönem olduğu gibi) ABD'nin enflasyonunu kontrol etmesini kolaylaştırmak için zorunlu arz artışı ile düşürülebiliyor. Ama bu marjlarda düşüşe yol açmayabiliyor. Hatta yükseltiyor. Düşük ürün fiyatları kullanımı artırırken, yüksek ürün fiyatı talebi düşürebiliyor. Ancak pandemi gibi durumlar bu denklemin dışında. Petrol ürünlerinin, petrol fiyatları ile korelasyonu %90- 96 arasında. Ama rafineri karlılığına etkisi bu oranda değil. Kısaca demek istediğim petrol ürünleri düşerken marjlar yükseliyorsa kayıp kısıtlı oluyor. Hatta yüksek kazanca bile dönüşebiliyor. Hele ortalamaların altında ham petrol alabiliyorsanız (rafineri özelinde) karlılık tavan yapıyor.

[deva-i dert]

Bu konuda çok net bilgilere sahip değilim ama karlılıkta esas olan ürün marjları. Elbette petrol arzının yüksekliği fiyatları düşürüyor. Ama mevcut rafineri üretiminin artmaması durumunda ürün marjları artabiliyor. Örneğin Ekim ve Kasım aylarında ham petrol fiyatları değişmezken(ki düşüktü), ürün marjları epey yükseldi. Neden petrol fiyatı düşükken ürün marjları yükseliyor? Demek ki rafineri üretimi talebi karşılamakta mevsimsel olarak zorlanıyor. Rafineri yatırımı artık çok yapılmıyor. Bunun da etkisi olabilir.
Artı bu durumda RUP yatırımının amacı ne. Düşük kaliteli petrolü işleyip (ucuz fiyattan alınan), yüksek ürün fiyatından satmak. Ya da neden Rusya'dan düşük fiyattan petrol almaya çalışıyorlar. Ürün Marjları düşmedikçe (Ürün marjı= Ürünün satış fiyatı - maliyeti) karlılık korunuyor. (hesabınızı anladım. Ama etkisi kısıtlı) Bazen petrol arzı (bu dönem olduğu gibi) ABD'nin enflasyonunu kontrol etmesini kolaylaştırmak için zorunlu arz artışı ile düşürülebiliyor. Ama bu marjlarda düşüşe yol açmayabiliyor. Hatta yükseltiyor. Düşük ürün fiyatları kullanımı artırırken, yüksek ürün fiyatı talebi düşürebiliyor. Ancak pandemi gibi durumlar bu denklemin dışında. Petrol ürünlerinin, petrol fiyatları ile korelasyonu %90- 96 arasında. Ama rafineri karlılığına etkisi bu oranda değil. Kısaca demek istediğim petrol ürünleri düşerken marjlar yükseliyorsa kayıp kısıtlı oluyor. Hatta yüksek kazanca bile dönüşebiliyor. Hele ortalamaların altında ham petrol alabiliyorsanız (rafineri özelinde) karlılık tavan yapıyor.

2 aylık verilere değil daha uzun ve geniş verilere ve petrol fiyatları ile rafineri marjlarının uzun süreli ortalamalarına bağlı olarak aynı anda baktığınızda genel senaryonun üç aşağı beş yukarı yukarda yazdığım gibi olduğunu göreceksiniz. Şirket bazlı ya da dönemsel bazlı istisnalar her zaman olabilir, ki ben bunu da belirttim. Yazdığım şey bir genel çerçeve çizmektir. Ayrıca yukarda rafineri üretiminin artmaması durumunda marjlar artıyor demişsiniz ki bu zaten arzı kısmaktan kaynaklı bir denklem. Siz aynı arzı sunduğunuzda düşük talepli bir dönemde yüksek marj uygulamanız zaten zor bir ihtimal olur. Arzı kısıp marj yükselttiğinizde de bu sefer satışlarınızın toplam ton hacmi bazında azalacağı durumu toplam gelirlerinize yine olumlu etki etmez. Dünya ortalamalarının altında petrol alabilip dünya rafineri marjları ortalamasında satabiliyorsanız o zaman işin renginde bir değişiklik olabilir. Ancak burada da bunun ne kadar sürdürülebilirliği bir soru işareti olarak kalır.

Maksadım TUPRS hakkında negatif bir çerçeve çizmek değil. Petrol küresel ve yerel ekonomik döngüleri en iyi yansıtan emtialardan birisi ve talep azaldığında ya da arz fazlası oluştuğunda fiyatların bundan negatif etkilenmemesi imkan dahilinde değil. Aynı dönem içerisinde rafineri marjlarının tersine hareket etmesi genel akışa uygun bir durum değil maalesef.

Yatırım tavsiyesi içermez.

[KısaVade]

Gösterge yazmak değildir önemli olan. Biraz bu işlere kafa yoran ve kodlama bilen herkes gösterge yazabilir. Hele ki yapay zeka kullanımının arttığı şu dönemde bu yapay zekaya da yaptırılabilir pekâlâ. Ancak önemli olan her tip piyasada ve her tip fiyat hareketinde size trend takibi yaptıracak, anlamlı girişler ve çıkışlarınıza yardımcı olacak, zararınızı minimize, kârınızı maksimize edecek bir mantık silsilesi kurmak ve bunu hayata geçirmektir. Belli rakamsal değer aralıklarında sıkışmış ve size yanlış sinyaller üretebilen, trend devam ettiği halde sizi trend dışına atan ya da düşüş devam ettiği halde size dibe geldiğinizi zannettirip yanlış yerden giriş yaptırabilen, yani gerçekçi bir giriş çıkış mantığı veremeyen klasik göstergelerin aksine mükemmel olmasa da size iyi bir oyun planı kurma fırsatı veren MOST, OTT tipi göstergeler her daim yatırımlarınızda anlamlı kazançlar sağlamanıza yardımcı olacaktır. (Makul optimizasyonlarla ve disiplinli bir şekilde kullanıldığı takdirde)

Bu bağlamda MOST ve OTT göstergelerinin mimarı saygıdeğer Anıl Özekşi'nin bizzat kendi websitesinden bu göstergelerin temel mantığının ne üzerine oturtulduğunu izah eden sayfaları yine kendi websitesi olan http://www.teknikanalizsanati.com/ adresinden alıntılayarak yayınlıyorum. Kurduğu bu iki göstergenin sistematik/algoritmik trading yapan kişilerin hayatını ne kadar kolaylaştırdığını anlatmaya ise zaten pek lüzum yok. Kendisine teşekkürü bir borç bilirim.








Resim olarak kopyası verilen sayfalardan okumakta güçlük çekenler için ilgili tam sayfanın linkini aşağıya bırakıyorum. Oradan 1-2-3-4 sekmeleri kullanılarak yazının tamamı okunabilir. OTT ve MOST göstergeleri burada anlatılan mantık silsilesine uygun bir şekilde kurulmuştur.


http://www.teknikanalizsanati.com/stoploss.aspx

Elinize sağlık.
Göstergeler, Osilatörler, hatta teknik analizin kendine dair kafalar epey karışıkken...
Çok aydınlatıcı bir seri olmuş. Bu vesile ile sn. Anıl ÖZEKŞİYE'de bir kez daha teşekkürler.


Genel algı "hemen her grafiğe uygulanabilecek destek ve dirençler" den oluşan sistemler oluşturmak yönünde.
Oysa amaç basitçe para kazanmak... Mümkünse de bunu bir sistem, robot, algo ile yapmak.
Vurgu gayet başarılı. Elinize sağlık, teşekkürler.

[deva-i dert]

Elinize sağlık.
Göstergeler, Osilatörler, hatta teknik analizin kendine dair kafalar epey karışıkken...
Çok aydınlatıcı bir seri olmuş. Bu vesile ile sn. Anıl ÖZEKŞİYE'de bir kez daha teşekkürler.


Genel algı "hemen her grafiğe uygulanabilecek destek ve dirençler" den oluşan sistemler oluşturmak yönünde.
Oysa amaç basitçe para kazanmak... Mümkünse de bunu bir sistem, robot, algo ile yapmak.
Vurgu gayet başarılı. Elinize sağlık, teşekkürler.

Bu konuda daha önce de bir çok paylaşım yapmıştım, ama çok gerilerde kaldı. Yeni takip edenlere bir faydası olur belki diye konuyu tekrar açtım. Şartları kendimize yontup kuralları bozmadıktan ve disiplinle uyguladıktan sonra basit kurgulanmış 'sistematik trading'in kazandırmaması imkansız. Sistematik trading manuel bir şekilde yapılabileceği gibi algoritmik robotlarla da yapılabilir.

[deva-i dert]

Hazır konu buraya gelmişken dikkat edilmesi gereken bir kaç önemli noktayı da burada paylaşayım:

1- Sistematik trading'i hangi hisse senetlerinde uygulayacağımızı belirlemek en önemli noktalardan bir tanesi. Çünkü sistematik trading her hisse senedinde başarılı sonuçlar vermez. Mesela likiditesi düşük, spread'leri fazla (alış ve satış kademeleri arasında büyük fiyat farkları) olan hisse senetleri sistematik trading'e uygun değildir. Küçük ve hacimsiz hisselerde manipülatif pump & dump olayları olabileceği gibi tuzak emirler de olabilir. Bu nedenle senet seçimleri çok iyi yapılmalıdır.
2- Sistematik trading yapılacak hisse senetlerinin salınım ve dalga yapıları net olmalıdır. Gün içi sert hareketlerin, çok kısa fiyat aralıklarında testere biçimli dalgalanmaların olduğu hisse senetleri bu iş için uygun değildir.
3 -Kullanılacak olan sistemde parametre optimizasyonu yapmak da zararları minimize ve kârları maksimize etmek için olmazsa olmazlardan. Ancak bu optimizasyonu yaparken sistemi çok fazla giriş çıkış (overtrading) olacak şekilde değil optimum sayıda giriş çıkış imkanı sunacak şekilde ayarlamak lazımdır. Çok düşük bir giriş çıkış olayı kazançların önemli bir kısmını traş edebileceği gibi aşırı sayıda giriş çıkış da aynı hasarı verebilir, hatta bazen zarar dahi ettirebilir.
4- Paremetre optimizasyonlarında geçmiş hareketlere bağlı olarak şartları çok fazla lehimize yontacak şekilde parametre ayarları (overfitting) yapmak da sistemi başarasız kılacak etmenlerden birisidir. Bu konuda dikkatli olunmalı.
5- Ve belki de en önemlisi kurduğumuz sistemi disiplinle uygulamak. İşlem yapmamak için işimize gelmeyen mazaretlere sığınmamak çok önemli. Sistem 'al' sinyali verdiğinde "ya burası aslında almaya çok uygun değil, biraz daha aşağıdan alayım", "fiyat buradan dönmüş olamaz, sinyal fake olabilir, biraz daha bekleyeyim", "bu sinyal son satış fiyatımdan daha yukarda, en azından sattığım fiyatın altına gelince alayım", "fiyat alış fiyatımın altına gitti, 'sat' sinyaline şu anda uymayayım, belki fiyat toparlar boşu boşuna satmış olurum" gibi mazaretler uydurma ve disiplinden ayrılma durumunda dünyanın en iyi sistemini de kursanız o sistemin başarılı olma şansı yoktur.

Dikkat edilmesi gereken başka detaylar da var, ancak bunlar bence en önemlileri. Bazı şeyler önceden anlamsız gelse de ve bazılarına karşı çıksak da, bu işte zaman harcadıkça bunların gerekliliklerini daha iyi anlamaya başlıyoruz. Yukarda bazılarını saydığım mazaret üretme şeklinde karşımıza çıkan işin psikolojik kısmı ise herkesin tecrübe ettiği ya da edebileceği durumlar. Bunları aşmak elbette kolay değil. Duygusuz olmamız imkansız olduğu gibi, bizi sürekli baskılamaya ve objektif karar verebilme mekanizmamızı engellemeye çalışan bilinçaltımıza karşı galip gelmek de çok kolay bir şey değil. Bu nedenle aslında şartlar uygunsa en mantıklısı bunu algoritmik robotlarla yapmak ve işin içinden duyguları olabildiğince çıkarmak.

Yeri geldikçe önemli bulduğum ya da bu konuda tecrübe ettiğim şeyleri paylaşmaya çalışacağım. İşi karmaşıklaştırmamaya, olabildiğince sade tutmaya çalışıyorum. Fiyat grafiklerini anlaşılamaz, hatta bazen fiyatı bile görülemez hale getiren onlarca çizgiye, göstergeye, osilatöre filan gerek yok. Bunlar aslında takip edilen şeye güvensizlikten dolayı onlarca başka şeyden de destek ve onay alma dürtüsünden başka bir şey değil. Sistemine güvenenin olayı çorbalaştırmaya ihtiyacı yoktur.

[deva-i dert]

Rusya-Ukrayna savaşı sona mı erecekti???