Alıntı yaparak yanıtlahttps://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/conn...0d57c1-oHRIg-S
Aşırı canlı iç talep, cari dengeyi bozmaktadır.
Ana sebebi de merkez bankasının para politikası,dünyanın en derin negatif faizleri,TL mevduat enflasyonda eriyince,tüketime yönelmesi,hem enflasyonu hem dış ticaret açığını patlatması...Derin negatif faizlerle gayrımenkulden borsalara tüm varlık sınıflarında balon oluşması,burdan kazanılan servet artışının da tüketim talebi olarak pıyasalara yansıması...
Burada en masum olan taraf reel enflasyonun çok altında ücret ayarlaması yapılan ücretli çalışanlar ve emekliler.Ama hala tüketimi azaltma için en masum bu kesime yüklenmeye devam edilip,bu kesim hayatta kalma mücadelesi verme zorunda bırakılıyor.
Günaydın,doğru tespit Hafize Hanım ,ama sizin merkez bankası politikalarının doğal bir sonucu olduğunu da ifadesine ekleyin lütfen...
Originally Posted by deniz43
https://twitter.com/altugozaslan/sta...83614522733049
Altuğ Özaslan'ın yazısı.Yazıdaki öngörülerine katılmıyorum ama kendisinin iyi eğitimli,donanımlı,insan ilişkileride zarif ve kibar bir beyefendi olduğunu,takdir ettiğimi de ifade etmek istiyorum.
Niçin öngörülerine katılmıyorum:
Enflasyon öngörüleri bana göre çok iyimser;
-Derin negatif faizler gayrımenkulden borsalara kadar tüm varlık fiyatlarında balon yaratmış durumda ve kazandırdığı servet etkisi tüketim harcamalarını güçlü bir biçimde besliyor,bu da hem enflasyona ivme kazandırıyor,hem de ithal mallara talep nedeniyle dış ticaret açığını yükseltiyor.Konut(konut fiyatının yükselmesiyle kiralar),otomobil,beyaz eşya,elektronik eşya,mobilya...tüm tüketim ürünlerinin fiyatları bu servet artışı etkisiyle yükseliş yönünde hareket ediyor.Faizleri gerçek enflasyona göre reel bölgeye taşımadıkça bu durum devam eder ve enflasyonu beslemeyi sürdürür(Bu konuya Türkiye'de değinen hiç bir ekonomiste henüz rastlamadım ama ABD finans medyasında,-orada enflasyon bize göre çok düşük düzeyde de olsa- tartışılıyor. Fed de bu olgunun çok farkında olduğu için,sürekli üyeleri üzerinden sözlü yönlendirme yapıyor,para politikasını daha da sıkılaştıracağı mesajını veriyor,çünkü bu mesajı vermese başta borsalardan gayrımenkul fiyatlarına varlık fiyatları yükselme eğiliminde bu da Fed'in para politikasını sıkılaştırma hamlelerini boşa çıkartıyor,finansal koşullar endeksini bir türlü + bölgeye yani sıkılaşma alanına taşıyamıyor,endeks para politikasını hala gevşek alanda tutuyor.)
-İkinci neden bize özgü bir neden.KKM kur farkı ödemeleri ilk maddede anlattığım servet etkisini yaparak enflasyon ve dış ticaret açığına ivme kazandırıyor,(Daha önce yazmıştım:"KKM'de duranlara gelince dolar cinsinden reel bir kazançları yok ama merkez bankasının yaptığı kur farkı ödemeleriyle ana parayı korurken tüketim harcamalarına yöneldiler,Niye yöneldiler, çünkü döviz baskılandığı için döviz enflasyon kadar artmazken,gayrımenkulun,otomobilin,mobilyanın,beya z eşyanın...fiyatlarının enflasyonun çok üstünde arttığını gördüler,ihtiyaçlarını öne çektiler.Tüketici talebi de hem enflasyona hem de dış ticaret açığına ivme kazandırdı".)
https://pbs.twimg.com/media/F5FOjHLX...pg&name=medium
Merkez bankasının çok büyük çoğunlukla KKM kur farkı ödemelerinden kaynaklanan zararı 4 Eylül tarihi itibariyle 712.728 milyar TL'yi buldu,ve bu zarar döviz kurları yükseldikçe devasa rakamlara gelecek.Merkez bankası bu zararı para basarak karşıladığı için ve para politikalarının etkisi 6-12 ay arası gecikmeli olduğu için bunu 2024 yılına yükselen enflasyon olarak göreceğiz.
-Kamu kurumlarında enflasyonu dizginlemeye destek olacak hiç bir kemerleri sıkma politikası yok.Aksine israf,şatafat ve debdebe harcamaları tam gaz devam ediyor.Yatırımlar verimsiz alanlara gidiyor.Kamu yöneticilerine göre, deprem tahribatını onarmak için 100 milyar dolara yakın harcama yapılacak.Bunların enflasyonist yansıması olacak
-Dış konjonktür de olumsuz.Dışarıdan borçlanmanın maliyeti son 40 yılın en yüksek seviyesinde.En büyük ihracat alanımız Euro Bölgesi ekonomisi yavaşlıyor ve dışarıdan(bu arada tabii bizden de) talebi azalıyor.Çin eksi enflasyon ile desteklenen çok düşük üretim maliyetleriyle bizim bütün ihracat ürünlerimizde agresif rakip ve ucuz ithalat ile dış ticaret açığımızı yükseltmeye katkı veriyor.
-Para politikasında kademeli sıkıştırma ile ekonomi tarihinde başarılı örnek çok az.Çünkü diyelim ki bir hastalık var,vücuttaki mikrobu öldürmek için yeterli dozda ve yeterli sürede antibiyotik verilmez ise,ilaç mikrobu sadece sersemletiyor,sonrasında antibiyotike bağışıklık kazanmış olarak hastalık daha şiddetli nüksediyor,bu sefer vücuttaki hastalığı yapan mikrobu öldürmek için,ilk seferde gereken de daha kuvvetli bir antibiyoki daha yüksek dozajda hastaya vermeniz gerekiyor.Bize göre çok daha düşük enflasyona sahip oldukları halde ve 40 yıldır enflasyon olmamasının tüketici beklentilerinde olumsuz beklenti yaratmayı engelleyecek bir zaman tamponuna sahip olmalarına rağmen ,ABD ve euro bölgesinde enflasyon konusunda sağlanan ilerleme ,para politikasında kademeli sıkılaştırma ile sağlanan iyileşme sınırlı ve büyük ölçüde enerji fiyatlarındaki düşüş ve baz etkisinden kaynaklanıyor.Şimdi petrol fiyatı tekrar 90 usd/varil seviyesine gelmiş durumda,yenide ABD ve avrupada enflasyonu yükselmeye başladığını göreceğiz.
Türkiye'de ise çok uzun yıllardır düşük enflasyon görmedik,kronik enflasyon nedeniyle halkın enflasyon beklentilerini kırmak için balyoz gerekir.Yüksek dozda antibiyotik verince faydali bakterilerin de ölmesi gibi,bu politikanın tabii ağır yan etkileri de olacaktır ama olacak iflaslar nedeniyle işsiz kalacaklara işsizlik fonundan maaşları kadar ödeme,mesleki becerileri geliştirmeye yönelik kurslar,sosyal destek programları ile bu ara dönem az hasarla geçilebilir.Unutulmamalıdır ki,bir ekonomide enflasyon bütün kötülüklerin anasıdır.Enflasyon oldukça önünüzü göremezsiniz,uzun vadeli yatırım yapamazsınız,finans kurumları uzun vadeli yatırım ve konut kredisi veremez,gelir dağılımını feci şekilde bozar,enflasyon halkın cebinden çalınan bir para ,tüm halkın refah kaybıdır.
Fed ilk faiz artımlarına başladığı zaman da bu başlıkta yazmıştım.Tek seferde 500 baz puan faiz artırsaydı( Paul Volcker tarzı) bilanço küçültmesini de aylık 90 değil ,150 milyar dolar yapmış olsaydı ,ABD'de şimdi hem manşet hem de çekirdek enflasyon %2'nin altına kalıcı biçimde inmiş ve tüketicilerin de daha yüksek enflasyon olmayacağına dair güvenleri tam olarak sağlanmış olurdu.(Şimdi politika faiz %5.5 ama geçen sene ilk çeyreğinde %5 enflasyonu vücuttan temizleyecekken,şimdi artık %5.5 yeterli olmaktan uzak,daha kuvvetli bir dozaja ihtiyaç var)
-Döviz kurlarına gelince;Altuğ'un bu konudaki görüşlerine de katılmıyorum.Yılın ilk 8 ayında 82.413 milyar dolar dış ticaret açığımız olmuş durumda (enerji fiyatlarındaki düşüşe bağlı olarak enerji faturamızın yılın ilk 7 ayında 14.5 milyar dolar azalarak 55.5 milyar dolardan 41 milyar dolara inesine rağmen).Petrol fiyatının 90 usd/varil seviyesine yükselmiş olması ve Ekim ayından itibaren ısınma amaçlı doğalgaz tüketiminin de başlayacak olması nedeniyle mevcut trendde yılı 130 milyar doların üzerinde dış ticaret açığı ile kapatacağımız tahmin edilebilir.
Bu kadar yüksek dış ticaret açığı veren bir ülkenin parası teorik olarak aşırı değerlidir.Paramızın değer kaybetmesi yukarıda yazdığım nedenlerden dolayı ihracatımıza fazla bir katkı sağlamaz ama paramız değer kaybetmez ise ucuzlayan ithalat ile,ithalatımız ve dış ticaret açığımız daha da yükselir ,merkez bankasının da dibi vurmuş döviz rezervleri de dikkate alınırsa, bir ödemeler dengesi krizine girme ihtimalimiz yükselmiş olur.Sürdürülebilir bir durum değil.-KKM niye yapılmak zorunda kalındı,çünkü dövize ve altına bir hücum oldu,peki dövize ve altına niçin hücum oldu,çünkü faizleri enflasyonun çok altına indirdiler,birikimlerin enflasyonda erimemesi için döviz ve altına hücum oldu.Faizler enflasyonun altına indirilmesiydi,ne dövize altına hücum olacaktı,ne de KKM gerekecekti.
-Sonra ne oldu;dünyanın en derin negatif reel faizleri nedeniyle,gayrımenkulden borsalara kadar tüm varlık fiyatlarında balon oluştu,enflasyon patladı.
-Negatif faizli kredilerle tüketim patladı,aynı anda döviz kurunu da baskılayınca yüksek enflasyonda ucuzlayan ithal mallar nedeniyle ithalat ve dış ticaret açığı da patladı.
-TL mevduatlar çok düşük faizlerde yüksek enflasyonda erirken,bunu kredi olarak kullanan(bedava para) seçilmiş şirketler ve kişler zenginliklerine zenginlik kattılar,vahşi bir servet transferi yapıldı.
-KKM'de duranlara gelince elbette dolar cinsinden reel bir kazançları yok ama merkez bankasının yaptığı kur farkı ödemeleriyle ana parayı korurken tüketim harcamalarına yöneldiler,Niye yöneldiler, çünkü döviz baskılandığı için döviz enflasyon kadar artmazken,gayrımenkulun,otomobilin,mobilyanın,beya z eşyanın...fiyatlarının enflasyonun çok üstünde arttığını gördüler,ihtiyaçlarını öne çektiler.Tüketici talebi de hem enflasyona hem de dış ticaret açığına ivme kazandırdı.
-Sonuçta merkez bankasının kur farkı ödemeleriyle yazdığı zarar kısa zamanda 700 milyar TL'yi geçti,
https://pbs.twimg.com/media/F5FOjHLX...pg&name=medium
yüksek enflasyonun baskısı altında olan döviz kurları baraj kapakları açılmak zorunda kalınca bu zarar devasa rakamlara ulaşacak.Merkez bankası bu zararı para basarak ödeyeceği için facia para politikasının maliyetini halk olarak yüksek enflasyonla ve satın alma gücümüzün daha da azalmasıyla ödeyeceğiz.Ülkemizin en önde gelen birkaç ekonomistinden biri olan Prof. Refet Gürkaynak yazmış(Doktora danışmanı eski Fed başkanı Bernanke):
https://twitter.com/RefetGurkaynak/s...45214848676060
Tweet serisinin sonuç kısmını yazayım:"Anlıyoruz ki finansal hokkabazlık iktisat politikası uzmanlığını ikame etmediği gibi, muhasebe de iktisat ve finans okur yazarlığını ikame etmiyor.
KKM bu ülkeye büyük maliyet yaratmış, vergi veren herkesten KKM yapacak birikimi olana servet aktarmış bir rezalettir."
Ben çok daha basit anlatayım:
-KKM'de olanlara faizin üzerinde bir kur artışı olursa ,kur farkı ödeniyor.Faiz enflasyona göre çok düşük olduğu için Refet hoca'nın da ifade ettiği gibi "Kur tabii düşmüyor çünkü burası Türkiye ve enflasyonu ABD enflasyonunun onlarca katı olan ülkede kurun trendi yukarı olmak zorunda. Faiz baskılandığı için kur faizden hızlı artıyor. " kurlar sürekli yükselme trendinde.
-Merkez bankası bu kur farklarını bankalara ödüyor,bankalar da KKM hesapları olan müşterilerine bu kur farklarını hesaplarına yatırıyorlar.31 Ağustos tarihi itibariyle merkez bankası analitik bilançosunda gözüken zarar şimdiden 705.5 milyar TL,ve giderek de bu zarar çığ gibi büyüyecek.Bu zarar çok büyük ölçüde KKM ödemelerinden kaynaklanıyor.
-KKM müşterileri de bu kur farkları ödemeleriyle,hesabın büyüklüğüne bağlı olarak,ev alıyorlar,otomobil alıyorlar,beyaz eşya alıyorlar,mobilya alıyorlar,bilgisayar mobil telefon alıyorlar,çocuğunu evlendiriyor...Sonuçta talep yoluyla enflasyon ve ithalat artışına katkı yapıyorlar.
-Şimdi denilebilir ki,bu para KKM'de değil döviz tevdiat hesabında olsaydı,kur farkından gelen gelir ile yine aynı harcama yapılmayacakmıydı.Yapılacaktı ama merkez bankası bir ödeme yapmayacaktı.Diyelim ki 1 usd 23 TL'den 27 TL'ye yükseldi,1 kişi hesabından dolar sattığı zaman kurdaki yükseliş farkını doları satın alan kişi ödeyecekti.Piyasadaki toplam TL ve usd miktarı değişmeyecekti.Şimdi ise merkez bankasının yaptığı ödemelerden ettiği zarar için bastığı para ile birlikte, o zararı enflasyon artışı olarak bütün halk birlikte maliyetini ödeyeceğiz.Çoğu zaman sosyal medyada ülke kredi notumuz için değerlendirme yapılırken elmalarla armutların karıştırıldığını görüyorum.Rating kuruluşları bu notları niye veriyorlar,biz çağırdığımız için değil,dünyanın her tarafına yatırım yapan müşterileri var,bu müşterileri ülkeleri dışında bir yere yatırım yaptıkları takdirde paralarını nemaları ile birlikte geri almanın riskini öğrenmek istiyorlar ve başta yatırım bankaları olmak üzere müşterileri rating kuruluşlarına ödeme yapıyorlar.Kamuoyuna açık olmayan daha detaylı ve özel raporlar da hazırlıyorlar.
Efendim, bizim ülke kredi notumuz,moğolistan,brundi,bengaldeş,sudan gibi ülkelerle aynı kümede bize reva mı ,diye sezerzenişlerde bulunuluyor.Ama burada kriter ;ülkelerin ekonomi büyüklüğü,kişi başına gelir,yaşam standartları değil ki.Ülkenin kişi başı geliri 1000 doların bile altında olur,halk yoksulluktan kırılıyordur ama borcu çok düşüktür,kısa vadeli borcunun/gsyih'ya oranı düşüktür,cari açığı yoktur, o zaman o ülkenin kredi notunun böyle olmayan ülkeden daha yüksek olması normaldir.Hatırlayalım,kısa bir dönem önce yunanistanın kredi notu toplumsal yaşam standartları kendisiyle mukayese edilemeyecek yoksulluktan kırılan ülkelerin de altına ,en dibe indi,çünkü borçlarını ödeyemez hale geldi.Bu not "yatırım yapılabirliği" ölçen bir not, refah düzeyi,toplumsal yaşam standardı ya da diğer başka kriterlere göre ölçüm yapmayan bir kredi notu..
Şimdi kredi notu niye veriliyor,bunu netliğe kavuşturduktan sonra ülke ekonomimizin resmi rasyolarına bakalım:
Bir ülkenin resmi döviz rezervleri, dış ödeme zorluklarıyla karşılaşılması halinde, Merkez Bankasınca denetlenen, kullanıma hazır durumdaki dış varlıkları olarak tanımlanabilir.Bu konuda yaygın kullanılan kriter IMF'nin de kullandığı Guidotti- Greenspan Kuralına göre oluşturulan kriterdir. Guidotti - Greenspan kuralı; merkez bankasının sahip olduğu brüt döviz rezervleri ve altın rezervlerinin toplamının, ülkenin vadesine bir yıl kalmış olan dış yükümlülüklerine eşit olmasını öngören kuraldır.Bir yıllık süre içinde, dış yükümlülüklerin yenilenememesi halinde, o ülkeye dış kaynak girişinin devam edebilmesi için bu eşitlik önemlidir. Bu kriteri şöyle bir denklemle ifade etmek mümkün:
Merkez Bankası Rezervlerinin Yeterliliği = Merkez Bankası Brüt Döviz ve Altın Rezervlerinin Toplamı / Ülkenin Vadesine 1 Yıldan Az Kalmış Olan Döviz Yükümlülükleri
Bu denklemin sonucunun en az yüzde 100 çıkması gerekiyor. İdeal olan sonuç ise yüzde 150 olarak tanımlanıyor.
Merkez Bankasının Perşembe günü yayınladığı en son verilere göre hesaplayalım ,bakalım kaç çıkıyor:
Brüt altın:41.858
Brüt döviz:78.766
Toplam:120.624 milyar dolar
Vadesine 1 yıldan az kalmış,Kısa vadeli borç:206.2 milyar dolar
Merkez Bankası Rezervlerinin Yeterliliği:120.624/206.2=%58.5 ,çok düşük,
Ama,Vadesine 1 yıldan az kalmış olan dış yükümlülükler deyince cari açığınız varsa,onu da dış yükümlülüklerinize ilave etmeniz gerekiyor,o ne kadar.Yılın ilk 6 ayında 36.8 milyar dolar olmuş.Tahminim yıllık 60 milyar doların üzerinde olur, o zaman hesabı bu veriyi de dikkate alarak tekrarlayalım:
Merkez Bankası Rezervlerinin Yeterliliği:120.624/(206.2+60)=%45.5 son derece düşük.
Rezerv yeterliliği ile ilgili merkez bankasının net döviz rezervleri üzerinden de başka kriterler var, ama Perşembe günü itibariyle son rakam (-) 67.1 milyar dolar olduğu için o kanala hiç girmiyorum.
Şimdi gelelim bu rasyolarda gidişat nasıl,ekonomi yönetimi riski azaltmak için örneğin net borç ödemesi yapacak,kısa vadeli borçlarımızı azaltacak şekilde bir politika yönlendirmesi yapmış mı, orada grafik aşağıdaki şekilde:
https://geoim.bloomberght.com/2023/0...fd06646933.jpg
son rakam 202.2 milyar dolar; kısa vadeli borçlarımızda sürekli yükselen bir trend görüyoruz.
Peki dış ticaret açığımız ve cari açığımız:Dış ticaret açığımız yılın ilk 8 ayında 82.413 milyar dolar olmuş,her ay ortalama 10 milyar doların üzerinde dış ticaret açığı veriyor,sürekli yeni dış ticaret açığı rekorları görüyoruz,cari açığımız ise yılın ilk 6 ayında 36.8 milyar dolar olmuş,yılı muhtemelen 60 milyar doların üzerinde gibi çok yüksek bir rakamla kapatacağız.
Peki ekonomi politikalarında dış ticaret açığını,özellikle ithalatı azaltıcı yönde bir para politikası görüyormuyuz,aksine döviz baskılanarak ithalat ucuzlaştırılıyor,gevşek para politikasıyla ve derin negatif faizlerle ithal tüketim ürünleri talebi artıyor.(TÜİK'e göre yılın ilk 7 ayında yatırım(sermaye) malları ithalatı %37.1 artarken,ara mallar(ham madde) ithalatı %4.9 azalırken(petrol ve doğalgaz fiyatlarının düşüşü,enerji faturamızın düşüşü nedeniyle),tüketim malları ithalatı %67.9 artmış)
.
Yer İmleri