Çoğu zaman sosyal medyada ülke kredi notumuz için değerlendirme yapılırken elmalarla armutların karıştırıldığını görüyorum.Rating kuruluşları bu notları niye veriyorlar,biz çağırdığımız için değil,dünyanın her tarafına yatırım yapan müşterileri var,bu müşterileri ülkeleri dışında bir yere yatırım yaptıkları takdirde paralarını nemaları ile birlikte geri almanın riskini öğrenmek istiyorlar ve başta yatırım bankaları olmak üzere müşterileri rating kuruluşlarına ödeme yapıyorlar.Kamuoyuna açık olmayan daha detaylı ve özel raporlar da hazırlıyorlar.
Efendim, bizim ülke kredi notumuz,moğolistan,brundi,bengaldeş,sudan gibi ülkelerle aynı kümede bize reva mı ,diye sezerzenişlerde bulunuluyor.Ama burada kriter ;ülkelerin ekonomi büyüklüğü,kişi başına gelir,yaşam standartları değil ki.Ülkenin kişi başı geliri 1000 doların bile altında olur,halk yoksulluktan kırılıyordur ama borcu çok düşüktür,kısa vadeli borcunun/gsyih'ya oranı düşüktür,cari açığı yoktur, o zaman o ülkenin kredi notunun böyle olmayan ülkeden daha yüksek olması normaldir.Hatırlayalım,kısa bir dönem önce yunanistanın kredi notu toplumsal yaşam standartları kendisiyle mukayese edilemeyecek yoksulluktan kırılan ülkelerin de altına ,en dibe indi,çünkü borçlarını ödeyemez hale geldi.
Bu not "yatırım yapılabirliği" ölçen bir not, refah düzeyi,toplumsal yaşam standardı ya da diğer başka kriterlere göre ölçüm yapmayan bir kredi notu..
Şimdi kredi notu niye veriliyor,bunu netliğe kavuşturduktan sonra ülke ekonomimizin resmi rasyolarına bakalım:
Bir ülkenin resmi döviz rezervleri, dış ödeme zorluklarıyla karşılaşılması halinde, Merkez Bankasınca denetlenen, kullanıma hazır durumdaki dış varlıkları olarak tanımlanabilir.Bu konuda yaygın kullanılan kriter IMF'nin de kullandığı Guidotti- Greenspan Kuralına göre oluşturulan kriterdir. Guidotti - Greenspan kuralı; merkez bankasının sahip olduğu brüt döviz rezervleri ve altın rezervlerinin toplamının, ülkenin vadesine bir yıl kalmış olan dış yükümlülüklerine eşit olmasını öngören kuraldır.Bir yıllık süre içinde, dış yükümlülüklerin yenilenememesi halinde, o ülkeye dış kaynak girişinin devam edebilmesi için bu eşitlik önemlidir. Bu kriteri şöyle bir denklemle ifade etmek mümkün:
Merkez Bankası Rezervlerinin Yeterliliği = Merkez Bankası Brüt Döviz ve Altın Rezervlerinin Toplamı / Ülkenin Vadesine 1 Yıldan Az Kalmış Olan Döviz Yükümlülükleri
Bu denklemin sonucunun en az yüzde 100 çıkması gerekiyor. İdeal olan sonuç ise yüzde 150 olarak tanımlanıyor.
Merkez Bankasının Perşembe günü yayınladığı en son verilere göre hesaplayalım ,bakalım kaç çıkıyor:
Brüt altın:41.858
Brüt döviz:78.766
Toplam:120.624 milyar dolar
Vadesine 1 yıldan az kalmış,Kısa vadeli borç:206.2 milyar dolar
Merkez Bankası Rezervlerinin Yeterliliği:120.624/206.2=%58.5 ,çok düşük,
Ama,Vadesine 1 yıldan az kalmış olan dış yükümlülükler deyince cari açığınız varsa,onu da dış yükümlülüklerinize ilave etmeniz gerekiyor,o ne kadar.Yılın ilk 6 ayında 36.8 milyar dolar olmuş.Tahminim yıllık 60 milyar doların üzerinde olur, o zaman hesabı bu veriyi de dikkate alarak tekrarlayalım:
Merkez Bankası Rezervlerinin Yeterliliği:120.624/(206.2+60)=%45.5 son derece düşük.
Rezerv yeterliliği ile ilgili merkez bankasının net döviz rezervleri üzerinden de başka kriterler var, ama Perşembe günü itibariyle son rakam (-) 67.1 milyar dolar olduğu için o kanala hiç girmiyorum.
Şimdi gelelim bu rasyolarda gidişat nasıl,ekonomi yönetimi riski azaltmak için örneğin net borç ödemesi yapacak,kısa vadeli borçlarımızı azaltacak şekilde bir politika yönlendirmesi yapmış mı, orada grafik aşağıdaki şekilde:
https://geoim.bloomberght.com/2023/0...fd06646933.jpg
son rakam 202.2 milyar dolar; kısa vadeli borçlarımızda sürekli yükselen bir trend görüyoruz.
Peki dış ticaret açığımız ve cari açığımız:Dış ticaret açığımız yılın ilk 8 ayında 82.413 milyar dolar olmuş,her ay ortalama 10 milyar doların üzerinde dış ticaret açığı veriyor,sürekli yeni dış ticaret açığı rekorları görüyoruz,cari açığımız ise yılın ilk 6 ayında 36.8 milyar dolar olmuş,yılı muhtemelen 60 milyar doların üzerinde gibi çok yüksek bir rakamla kapatacağız.
Peki ekonomi politikalarında dış ticaret açığını,özellikle ithalatı azaltıcı yönde bir para politikası görüyormuyuz,aksine döviz baskılanarak ithalat ucuzlaştırılıyor,gevşek para politikasıyla ve derin negatif faizlerle ithal tüketim ürünleri talebi artıyor.(TÜİK'e göre yılın ilk 7 ayında yatırım(sermaye) malları ithalatı %37.1 artarken,ara mallar(ham madde) ithalatı %4.9 azalırken(petrol ve doğalgaz fiyatlarının düşüşü,enerji faturamızın düşüşü nedeniyle),tüketim malları ithalatı %67.9 artmış)
Rasyolarımız bu kadar kötüyken ve iyileştirmeye yönelik ekonomi politikaları da yokken,bu kredi notlarına(yatırım yapılabilir seviyenin 5 ve 6 kademe altları) şükretmemiz, ve Fitch'e de, notumuz değişmese de,görünümü durağana çevirme jestinden dolayı teşekkür etmemiz gerekiyor.
Alıntı yaparak yanıtla
Originally Posted by deniz43
Yer İmleri