En sevdiğimiz şey kahvehanede, web'de, tv'de vs. memleket kurtarmaktır. Haliyle biz de seviyoruz bir tespit de biz yapalım.
Öncelikle sorunun ne olup ne olmadığı ile başlayalım. Sorun nasıl 2000'de kitap fırlatma değil idiyse, şimdi de rahip olayı değil. Bunlar ancak dolmuş bardağa damla olabilir. Sorun onyıllardır hep aynı hiç değişmiyor, çok basit. Türkiye'nin dışarıdan aldığı ile sattığı arasında çok ciddi, hatta dünya rekoru kıracak ölçüde fark olması. Onyıllardır her ay milyarlarca dolar dış açık veriliyor.
Gavura diyoruz ki gel bizde beleş 3 kuruşa yat kalk, ye iç, herşey dahil. Birazını böyle, birazını alamancı paraları ile kapatıp kalanı ne yapıyoruz, borç alıyoruz borç. Yani bir zaman tekrar ödenmek üzere borç alıyoruz. Efendin dün de açık veriyorduk o zaman birşey yoktu da bugün neden sorun oldu. El cevap, bugün borç veren vermek istemiyor çünkü başka yerde faizler yükseldi.
Bu durumda ne olur, ya faiz artar ki adam tekrar sana borç versin, ya da dolar artar ki ayranın yokken daha çok harcama yapamayasın diye. Hele bir de bu durumda emekliye bayramlarda bin tl, bilmem kime af berikine mavi boncuk deyip bütçeyi de bozarsan sonuç krizdir.
Peki çare ne, elbette açığın sürdürülebilir bir şekilde kapatılması. Yani ihracatı artırıp ithalatı azaltacaksın bu kadar basit.
Şimdi gelelim esas meseleye. Peki sorun da çözüm de bu kadar basitken, nasıl oluyor da onyıllardır bu sorunlar çözülmüyor. İşin zor tarafı şu;
Ihracatı artırmak için eğitimin kalitesini yükseltmen lazım, üniversitelerin dünya ile yarışır olmalı. Insanlara yatırım üretim yapabilecekleri mutlu huzurlu istikrarlı bir ortam sağlaman lazım. Entellektüle insan sermayesini kaçırmaman tam tersine artırman lazım. Vergide adil olup, mesela şimdi neredeyse hiç vergi vermeyen belli kesimlerden vergi alman lazım. Bütçe açıkları kesinlikle verilmemeli, harcamalar kontrollü olmalı. Hukuk, yargı, dünya normları ülkede olmalı.
Şimdi soruyorum, bir parti gelse vatandaşa dese ki, senden vergi alacağım, artık mersedese binip iphone alamayacaksın kolayca, mesleksiz işsiz üniversite mezunu olacağına hayvan yetiştireceksin -ki ben de dışardan et almayayım vs. yüzde kaç oy alırdı? Benim tahminim diğerleri kategorisinde, binde virgülden sonrasını sayardık. İşte bu sebepten onyıllardır açık vermeye devam ediyoruz.
Bu yazı yatırım tavsiyesi olarak değerlendirilemez.
“invest only if you would be comfortable owning a stock, even if you had no way of knowing its daily share price.” ― Benjamin Graham
Yer İmleri