Finansal okur yazarlık ders 1 :P
aslında benim amacım soğutmak değil olanı söylemeyi soğutmak olarak algılamışsınız.
örneğin reno clio araç almaya gittiniz orada diyorki 8 litre yakar 100 kilometrede siz soğurmusunuz clio almaktan ? zaten olan bu yani adam neyse doğru onu yazmış ? ha ben 8 i silip 11 olarak değiştiriyorsam soğuyabilrsin.
"Siz de iyi biliyorsunuzki karını devamlı artıran, büyüyen ve temettü ödeyen şirketlerin değeri sabit kalmıyorki."
%90 ına katılıyor %10 una katılmıyorum.
karını arttıran ve dolayısıyla büyüyen şirketin değeri sabit kalmaz uzun vadede ancak temettü ödemesinin şirket değeriyle bir ilgisi yok.
şöyle desen karını arttıran büyüyen şirketin değeri sabit kalmaz. HAKLSIN ancak temettü ödemiş olmasının değere bir katkısı yok. Doğrumu ? temettü vermenin bir değer artışına sebep olduğu konusunda bir şüpheniz varsa hemen çözelim. örnekle;
şirketiniz var halka açtınız ve dediniz ki ben temettü dağıtacağım sabit atıyorum %20 temetüt dağıtacam dediniz.
aradan 1 sene geçti şirketiniz kar etmedi zararda etmedi. oldugu gibi duruyor ama dikkat edin kapa temettü dağıtacam diye açıklama yapmıştınız 1 sene öncesinde.
Soru şu bu şirket 1 sene sonunda değer kazanmış mıdır kazanmamışmıdır ?
A- kazanmış diyorsanız sizce içine kasaya herhangibir para girmemesine rağmen, şirketin değeri artmışsa bu şirket pahalıdır diyebilirmiyiz ?
B- kazanmamıştır diyorsanız kasaya bir para girmeyen şirketin bir değer yaratamayan şirketin elbetteki piyasa değeride artmamlı diyebilirmiyiz ?
C-O halde karını arttıran ve büyüyen şirketin değeri sabit kalmaz demek daha doğru degıl mı temettü burada olmazsa olmaz bir kriter yarattı mı değer artışı açısından?
Şimdi bunu gerçek bir örnekle doğrulugunu gösterelim.
MARDIN cımento aşağıda gördüğünüz resim temettü ödemeleri. geçmişindede temettü ödeyen bir şirket
baz alacağımız yıl aralıgı 2010 - bugun arası yani 8 yıl
bu şirket hep temettü kralları arasında yer alır ortalama yüzde 8 civarında temettü her yıl dağıtır.
20 ocak 2010 yılında bu şirkete ortak oldum ve amacım bu şirketin karından pay almak, öyle ya bu şirket kar edecek elde ettiği karı dağıtacak dolayısıyla bende karındna pay almış olacağım. e biliyorum ki "zagos" hocamın yazısını okumuştum orada şirket kar edecek büyüyecek ve "temettü dağıtacak" demişti. E bu şirket kar ediyor büyüyor ve tabiki temettüde dağıtıyor o halde MRDN iyi bir seçim dedim ve aldım hisseyi.
NOT şirket 2010 dan bu yana kar etmektedir zarar açııklamamıştır ve temettü dağıtımına devam etmiştir.
aşağıdaki grafikteki performansı yani getiriyi göstermektedir. bu getiri hesaplanırkende alınan temettüleri tekrar Lota çevrildiğini lotlar tam sayı olarak alınamasa bile 0,30 kuruş kaldı diyelim bu 0,30 kuruşuda kullanarak yarım veya çeyrek lot alabilmiş gibi üstelik vergi ve komısyonuda hiç ödemeden lotlarınızı arttırabilmişsiniz gibi hesaplamaktadır. yani heşey sizin lehinize hesaplanmaktadır.
aradan 8 yıl geçmesine rağmen acemi yatırımcı erhanacikgoz şirket her yıl kar açıklamasına ve karın büyük bir kısmının dağıtılmasıyla kar payını almasına rağmen 8 yıldır hiç getiri elde etmediği gibi birazda zarara girdiği görülmektedir burada erhanacikgoz adlı acemi yatırımcının talihsizliği neyle ilgilidir ?
SOru bu; sizde kendınıze göre cevaplar bulup yazabilirsiniz ben cevaplarsam şunu diyeceğim.
Temettü ödemesinin değer artışına hiçbir katkısı yoktur. Yani bir şirketin hem kar ediyor hemde bunu temettü olarak yatırımcılarla paylaşıyor olması Bu şirketin değerleneceği anlamına gelmiyormuş bunu mardın çimento örnegı en iyi örnektir. Bu şirketin yüksek temettü vererek yatırımcıyı sevindirmesi mantıklı mı yada yatırımcı ne güzel yüksek yüksek temettü alıyorum diye sevinmişmidir 8 yıl boyunca ? yoksa diğer hisselerde oldugu gibi millete patrona küfürmü ediyordur ? Sİzce bu şirketin patronu karını yatırımcısıyla paylaşıyor diye bu patrona güvenmeniz doğru mu
%8 %10 gibi yüksek temettü vermesine rağmen böyel bir performans sergilemiş şirketin yöneticisine gerçekten güveniyormusunuz ? sırf temettü dağıtmasından ötürü bir şirketin patronuna güvenmemiz ne kadar doğru ?
bir şirketin patronuna nasıl güvenmeliyiz sorusunu sordurtuyor bu grafik. Bir şirketin patronuna güvenebilmem için o şirketin hisse grafiğinin yukarı gitmiş olması en iyi göstergedir. Temettü dagıtmış dagıtmamış ne önemi var bana para kazandıran patron her zman beni ve şirketini düşünen patrondur buna böyle karar vermemiz daha rasyoneldir.
Burada erhanacikgoz'un yaşadığı talihsizlik şudur şirket kar ediyor bir sorun yok. elde ettiğin karın hemen hemene hepsini şirket dağıtmaktadır. şirket elde ettiği karı dağıttığı için yeni yatırımlarını veya alınacak malzemeyi vb şeyleri kredi yöntemiyle yapmaktadır. dolayısıyla dağıttığı kadara yakın banka kredisi çekiyor. tekrar malzemelerini ıvır zıvırı alıyor üretimini yapıyor kar ediyor. Bu kar büyük bir kısmını dağıtıyor kasada kalan parayla kredisinin bir kısmını döyür. ancak krediyi kapatamıyor kasa da 0 TL var. Borcu durmasına rağmen tekrar kredi çekiyor tekrar yatırım yapıyor tekrar elde edilen karın büyük bir kısmını dağıtıyor kalan paraylada kredinin bir kısmını kapatıyor. kasa yine 0 lanıyor, ancak kredi borcu önceki seneye göre biraz daha artıyor. tekrar kredi.................................. vb döngü 8 yıl boyunca devam ediyor.
Yani aslen şirket öz sermayesi büyüme göstermiyor. elde ettiği kar kadar kredi çekip durdugu için aslında şirketin kendine ve çevresine hiçbir katkısı yok hicbir değer yaratamadıgı bir kenara her gecen yıl borçların faizi yüzünden çok azda olsa eriyor.
Hal böyle olunca şirket büyüme göstermek yerine tabiri caizse yerinde sayıyor.
Şirketin 2010 yılı öz sermayesi 249,93 milyon tl iken bugun aradan 8 yıl geçmesine rağmen 253,51 TL dir.
şirket kendıne hiçbirşey katamamış başka iyi şirketlerin öz sermaye artışındanda örnek vereyım böylece öz sermaye artışlarının nasıl oldugunu daha iyi kavrayım mesela ereğli.
2010 yılı öz sermayesi 6.511,03 milyon tl iken bugun 30.314,53 milyon tl dir.
aselsan
2010 yılı öz sermayesı 885,05 milyon tl iken bugun 9.381,59 düşünün kaç kat artışlar var. ancak mrdndekı artış miktarı kos koca 8 yıla göre enflasyonun bıle altında kalmaktadır. BU şirket 8 yıl once satsaydilar 253,51 milyon tl ye satacaklardı sattıkları gibi parayı bileşik faizde tutsalardı bugun çok daha karlı olacaklardı.
yani bu şirketin şu anda çimento işini yapmasının hiçbir anlam ve önemi yok hiçbir katkısı yok kendıne ve çevresindekilere. Bu şirketi derhal satıp gıdıp tüm parayı faize sokması daha avantajlı patron için.
Peki patron olsaydık yada patron danışmanı olsaydık patrona ne öğüutlerdık sizce ?
sşöyle bir hayatı geriye geçmişe geri saralım 2010 yılına gelelım. yada 2011 diyelim patronun danışmanıyız.
Efendım biz kar elde ettik bunun büyük bir kısmını hem yatırımcılarımıza hemde size dağıttık fakat kasada hiç para kalmadı. çimento üretebilmemiz için şuşu şu malzemelere ihtiyacımız var fakat alacak paramız yok bir sonrakı sene nasıl kar edeceğiz efendim.
patron cevap verir; kredi çekelim.
efendim kredi çekeriz ancak elde ettiğimiz karın büyük bir ksımını dagıtıyoruz ödeyeceğimiz kredi ve faizi hemen hemene birbirine eşit gelmekte. yani kasa yine 0 a inecek krediyi ödediğimizde gelecek sene tekrar kredi çekmek zorunda kalacağız efendım bu mantıklı değil. böyle büyüme kaydedemeyiz kısır bir döngüye gireriz efendim lütfen.
Patron cevap verir; kredi çekeceğiz, bunun mantıksız oldugunu bende farkettim ancak biz karını yatırımcısıyla paylaşan bir şirketiz yatırımcılar kar payı dağıtınca seviniyor yatırımcıların gözünde küçük düşmek itibarımı kaybetmek istemiyorum. Hergün programlarda ismimi geçirerek helal olsun bu patrona karını yatırımcısıyla ne güzelde paylaşıyor diye beni övüyorlar form sayfalarındaki yeni borsaya girmiş yatırımcılar mrdn çimentonun yüksek temettü verdiğini konuşuyorlar, yatırımcının gözünde ben harika çok iyi niyetli akıllı karını yatırıcısıyla paylaşan bir adam olarak görülüyorum. bundan vazgeçemem Temettü dağıtmayan şirketlerin patronlarına herkes küfrediyor. hırsız diyorlar. Ben bunları yaşamak istemiyorum o yüzden her ne olursa olsun temettü kararımızdan vazgeçemeyiz.
Olayı biraz hikayeleştirip birazda mizah katarak anlattım. Akılı iyi yatırımcıyı düşünen bir patronun yapması gereken en azından mardın çimento için elde ettiği kari dağıtmayıp bu karı kullanarak yeni yatırım yapmasıydı. gelecek sene kredi borcu olmayacağı için tekrar yatırım yapıp tekrar kar elde edecekti böyle böyle öz sermaye habire büyüyecekti. daha sonra isterse nasılsa kredi açmaya gerek kalmayacak kadar para kasada olacağı için bir kısmını temettü olarka 3 5 sene sonra dagıtabılırdı. böylece hem yatırımcı zarar görmez hemde şirket büyümüş olurdu.
ve emin olun eğer böyle yapmasına rağmen bu şirketin 8 yıllık grafiği yukarı gitmemiş olsaydı gelin benim yüzüme tükürün. hem şirket buyurdu hem yatırımcı kar elde ederdi.
öz sermayesi artan bir şirket temettü dağıtsın veya dağıtmasın az dagıtsız veya çok dagıtsın öy veya böyle her halukuarda yukarı gitmeye mecburdur. E yukarı giderse kazandıgımıza göre mesela ŞİRKETİN BÜYÜMESİDİR.
BU kriteri neyle ölçmeliyiz ÖZ SERMAYENİN BÜYÜMESİYLE temettü veriliyor olması o şirketin büyüyüp büyümediği hakkında hiçbir fikir sunmamaktadır. hatta mardınde oldugu gibi temettü dağıtmasaydı büyüyecekti. Yani temettü almak her zman ve her şirkette iyi birşey değildir. evet iyi kar eden şirketler dağıtsın kredi ve borç içinde yüzmediği sürece bunda hem fikirim. Ancak malesef yatırımcımız mardının durumuna düşen bazı şirketleri ANLAMAKTA zorlanıyor. şirket yöneticisi bu durumdan sıyrılmak için mardının yaptıgı hataya düşmeyip karını yatırım için kullandıgında. BİZİM yatırımcılarımız patrona küfürler yağdırıp hırsızlıkla suçluyorlar. Hatta her uzun vadeli yatırımcı temettü dağıtan hisselerin alınması gerektiğini öğütlüyor. Gerçekten objektifmiyiz ? mardının yaptıgı hatayı yapmak istemeyen bir şirket dolayısıyla temettü dağıtmamayı tercih ettiğinde GERÇEKTEN o şirket ortak olunamayacak kadar berbat büyüyemeyecek kadar zayıf ve haysiyetsiz yatırımcıyı düşünmeyen bir patron mu olmuş oluyor ? Bu yapılan itamları sizce o şirketin patronu gerçekten hak ediyor mu ?
BU cumlelerı kurarken hiç kendinizi o Şirketini kurtarmak isteyen dolayısıyla yatırımcıyı kurtarmak isteyen patronun yerine koyup düşünme empatisini kuruyormusunuz ?
Senin almaya cesaret edemediğin riskleri alanlar, senin yaşamak istediğin hayatı yaşarlar..
Sokrates twit @erhanacikgoz1
Yer İmleri