Sanat Mozaik

[Terraluna]

Fransiz matematikci, fizikci ve filozof Blaise Pascal’in olum yildonumu (19 Agustos 1662)

"Adil olanin pesinden gidilmesi dogrudur, en guclunun pesinden gidilmesi ise kacinilmazdir. Gucu olmayan adalet acizdir; adaleti olmayan guc ise zalim. Gucu olmayan adalete mutlaka karsi cikan olur; cunku kotu insanlar her zaman vardir. Adaleti olmayan guc ise baski altinda kalir. Demek ki adalet ile gucu bir araya getirmek gerek, bunu yapabilmek icin de adil olanin guclu, guclu olanin ise adil olmasi gerekir.

Adalet tartismaya aciktir. Guc ise ilk bakista tartilmaz bicimde anlasilir. Bu nedenle gucu adalete veremedik; cunku guc adalete karsi cikip kendisinin hakli oldugunu soyledi. Hakli olani guclu kilamadigimiz icin de guclu olani hakli kildik."



"Justice, force Il est juste que ce qui est juste soit suivi ; il est nécessaire que ce qui est le plus fort soit suivi. La justice sans la force est impuissante ; la force sans la justice est tyrannique. La justice sans force est contredite, parce qu'il y a toujours des méchants. La force sans la justice est accusée. Il faut donc mettre ensemble la justice et la force, et pour cela faire que ce qui est juste soit fort ou que ce qui est fort soit juste.

La justice est sujette à dispute. La force est très reconnaissable et sans dispute. Aussi on n'a pu donner la force à la justice, parce que la force a contredit la justice et a dit qu'elle était injuste, et a dit que c'était elle qui était juste. Et ainsi, ne pouvant faire que ce qui est juste fût fort, on a fait que ce qui est fort fût juste."

[Terraluna]

Ingiliz yazar ve basimci Samuel Richardson’in dogum yildonumu (19 Agustos 1689)

“Bir kadin cok hoslanmaya basladi genc bir aslandan yada bir ayidan. Hangisi oldugunu unuttum. Ama bu bir ayi ya da bir kaplandi sanirim. Bu hain yavruyu buyuk bir sevecenlikle besledi. Tehlikeyi sezmeden, korkmadan, onunla oynadi. Ama bakin ne oldu. O hayvan vahsilesti, aniden ve ansizin kadinin ustune saldirarak onu paramparca etti. Simdi soyleyin bana lutfen suclu olan kimdi? O hayvan mi, yoksa o kadin mi? O kadin elbette! – Cunku kadinin yaptigi dogasina aykiri, en azindan kisiligine aykiriydi: Hayvanin yaptigi ise, kendi dogasi geregiydi.”



“Here a lady tames and keeps a young Lion, or a Bear, I forget which – But a Bear, or a Tyger, I believe, it was. After years of docility the beast resumes its nature and tears her to pieces. “And who was most to blame, I pray ? The Brute, or the Lady ? Clarissa muses, her measured language lending a suppressed plangency to the traditional Aesopian striving for moral reflection : The Lady, surely! – For what she did, was out of nature, out of character, at least : What it did, was in its own nature.”

[Terraluna]

Fransiz ressam ve muzisyen Rose-Adélaïde Ducreux'nun dogum yildonumu (19 Agustos 1761)

Self Portrait with a Harp, 1791

[Terraluna]

Fransiz sair ve soz yazari Pierre-Jean de Béranger’in dogum yldonumu (19 Agustos 1780)



Tanri Baba, bir sabah uyaninca,
Biz insanlari dusundu nasilsa,
Gitti pencereye: ‘Kim bilir,’ dedi;
Belki o gezegen yok oldu gitti.
Ama bakti, uzakta, cok uzakta,
Bir kosecikte fir donuyor dunya.
Seytan canimimi alsin, dedi Tanri,
Alsin vallahi bir sey anliyorsam
Bu dunyalilarin tutumlarindan.
Ey benim minnacik yaratiklarim,
Ak ve kara, donuk ve yaniklarim,
Dedi Tanri, en babacan haliyle;
Sizi ben yonetiyormusum sozde.
Oysa, goruyorsunuz, Allah'a sukur,
Benim de suruyle bakanlarim var,
Seytan canimimi alsin, dedi Tanri,
Alsin vallahi, cocuklar, bu bakanlari
Ikiser ucer atmazsam kapi disari.
Bosuna mi kizlar verdim, sarap verdim size?
Guzel guzel yasayasiniz diye.
Nasil olur da siz benim inadima
Ordularin Tanrisi dersiniz bana?
Ne yuzle adimi alip dilinize
Top atarsiniz birbirinize?
Seytan canimimi alsin, dedi Tanri,
Alsin vallahi, cocuklar, bir tek
Orduyu kumanda ettiysem bugune dek.
Su suslu puslu zibidilerin isi ne
Yaldizli tahtlar ustunde?
Nedir o kasilmalari, boburlenmeleri?
Besledigimiz bu karinca beyleri
Sozden benden kutsal haklar almislar
Benim inayetimle kral olmuslar
Seytan canimimi alsin, dedi Tanri,
Alsin vallahi, benden geldiyse eger
Sizleri boyle kotu yonetenler.
Hic bana kizmayin artik, cocuklar;
Temiz yurekli olun, bana yeter.
Sevisin, gule oynaya yasayin,
Sizi yakar makarim diye korkmayin
Kralina da, yobazina da basin kalayi...
Ama keselim, Allahaismarladik
Curnalcilar duyarsa yandik
Seytan canimimi alsin, dedi Tanri,
Alsin vallahi, o yuzsuz herifleri
Sokarsam kapimdan iceri.



Un jour, le bon Dieu s'éveillant
Fut pour nous assez bienveillant;
Il met le nez à la fenêtre :
«Leur planète a péri peut-être.»
Dieu dit, et l'aperçoit bien loin
Qui tourne dans un petit coin.
Si je conçois comment on s'y comporte,
Je veux bien, dit-il, que le diable m'emporte,
Je veux bien que le diable m'emporte.
Blancs ou noirs, gelés ou rôtis,
Mortels, que j'ai faits si petits,
Dit le bon Dieu d'un air paterne;
On prétend que je vous gouverne
Mais vous devez voir, Dieu merci,
Que j'ai des ministres aussi.
Si je n'en mets deux ou trois à la porte,
Je veux, mes enfants, que le diable m'emporte,
Je veux bien que le diable m'emporte.
Pour vivre en paix, vous ai-je en vain
Donné des filles et du vin?
A ma barbe, quoi ! des pygmées,
M'appelant le Dieu des armées,
Osent, en invoquant mon nom,
Vous tirer des coups de canon !
Si j'ai jamais conduit une cohorte,
Je veux, mes enfants, que le diable m'emporte,
Je veux bien que le diable m'emporte.
Que font ces nains si bien parés
Sur des trônes à clous dorés?
Le front huilé, l'humeur altière,
Ces chefs de votre fourmilière
Disent que j'ai béni leurs droits,
Et que par ma grâce ils sont rois.
Si c'est par moi qu'ils règnent de la sorte,
Je veux, mes enfants, que le diable m'emporte,
Je veux bien que le diable m'emporte.
Je nourris d'autres nains tout noirs
Dont mon nez craint les encensoirs.
Ils font de la vie un carême,
En mon nom lancent l'anathème,
Dans des sermons fort beaux, ma foi,
Mais qui sont de l'hébreu pour moi.
Si je crois rien de ce qu'on y rapporte,
Je veux, mes enfants, que le diable m'emporte,
Je veux bien que le diable m'emporte.
Enfants, ne m'en veuillez donc plus :
Les bons cœurs seront mes élus.
Sans que pour cela je vous noie,
Faites l'amour, vivez en joie;
Narguez vos grands et vos cafards.
Adieu, car je crains les mouchards.
A ces gens-là si j'ouvre un jour ma porte,
Je veux, mes enfants, que le diable m'emporte,
Je veux bien que le diable m'emporte.

[Terraluna]

Avusturyali ressam Josef Danhauser'in dogum yildonumu (19 Agustos 1805)

Il Pittore Dormiente (Der Schlafende Maler, The Sleeping Painter, 1841)

[Terraluna]

Fransiz Empresyonist ressam Gustave Caillebotte'nin dogum yildonumu (19 Agustos 1848)

Giorno di pioggia a Parigi (Jour de pluie à Paris - Paris Street; Rainy Day, 1877)




Les jardiniers, ca. 1875-1877

[Terraluna]

Ingiliz filozof Gilbert Ryle'in dogum yildonumu (19 Agustos 1900)

"Kafamin icinde bir melodi akip giderken, odalar arasindaki duvara kulagimi dayadigim zaman komsumun boguk boguk islik calmalarini isittigim sekilde, bir operatorun kafatasimin icine gomulu orkestrayi ortaya cikaracagini, ya da bir doktorun kafatasima stetoskopunu koyarak iceride sarip sarmalanmis bir muzik parcasini dinleyecegini hic kimse dusunmez."



"No one thinks that when a tune is running in my head, a surgeon could unearth a little orchestra buried inside my skull or that a doctor by applying a stethoscope to my cranium could hear a muffled tune, in the way in which I hear the muffled whistling of my neighbour when I put my ear to the wall between our rooms."


"Onlarin yurekleri memleketin kotu durumunun umutsuz oldugunu duyduklari zaman usulen carpar ama istahlari etkilenmemis olarak kalir ve yasamlarinin siradan akisi bozulmaz. Onlarin bir ordunun resmi gecidiyle gogusleri kabarir, ama onlar kendileri bu resmi gecit icinde olmaktan kacinirlar. Onlar daha cok tiyatro izleyicisine ve roman okuyucusuna benzerler ve elbette gercek sancilar, uzuntuler, titreme ve umutsuzluk cirpinislari, kizginlik, nese ve tiksinme hissederler ama bunlarin bir yalandan-inanma oldugunu tiyatro izleyicilerinin ve roman okurlarinin anlayabilmesi gibi bir fark vardir ortada."



"Their hearts duly sink wheu they hear that their country's plight is desperate, but their appetites are unaffected and the routines of their lives are unmodified. Their bosoms swell at a march-past, but they avoid marching themselves. They are rather like theatregoers and novel readers, who also feel genuine pangs, glows, flutters and twinges of despair, indignation, exhilaration and disgust, with the difference that the theatregoers and novel readers realise that they are making-believe."

[Terraluna]

Amerikali sair Ogden Nash’in dogum yildonumu (19 Agustos 1902)

Bankalari ovmek icin yazildi bu siir.
Para sikirtisi neymis gor, hele bir bankadan iceri gir!
Bir de garip bir ses duyacaksin, ne kadin sesi o, ne su siriltisi,
Bilirim, duymuslugun yok, o, binlik banknotlarin hisirtisi.
Mermer konaklarda otururmus bankerler, haklari,
Bosuna mi yillar yili ‘Milli Kalkinma’ diye bagirip cagirdiklari!
Asil, bir usulleri var, ona borclular her seyi, o bir bozulmaya
gorsun, bankalarin isi bitti:
Kisacasi, paraya muhtac olanlardan gayrisina acilir kredi.
Sizi bilmez miyim hic, anli sanli bankerler, nasil da kili kirk yararsiniz!
Siz, ev kirasini odemek icin borc istemeye gelen vatandaslari
kurus koklatmaksizin dehliyebilen milli kahramanlarsiniz.
Evet. Siz, cocugum dogacak diye elli dolar borc istemeye
gorsun bir dar gelirli,maymunlara zart zurt eden
Tarzan edasiyle bakarsiniz suratina…



This is a song to celebrate banks,
Because they are full of money and you go into them and all
you hear is clinks and clanks,
Or maybe a sound like the wind in the trees on the hills,
Which is the rustling of the thousand dollar bills.
Most bankers dwell in marble halls,
Which they get to dwell in because they encourage deposits
and discourage withdrawals,
And particularly because they all observe one rule which woe
betides the banker who fails to heed it,
Which is you must never lend any money to anybody unless
they don't need it.
I know you, you cautious conservative banks!
If people are worried about their rent it is your duty to deny
them the loan of one nickel, yes, even one copper engraving
of the martyred son of the late Nancy Hanks;
Yes, if they request fifty dollars to pay for a baby you must
look at them like Tarzan looking at an uppity ape in the jungle…