Dev'ayna Masallarý

[deva-i dert]

"Kesin olarak yanlýþ olmaktansa yaklaþýk olarak doðru olmak daha iyidir."

Varan Büfe

[deva-i dert]

"The Paradox of Choice: More Is Less. When it comes to investing, the proliferation of choices can make your head spin. Should you favor one investment style or mix and match among such categories as growth, value, growth at a reasonable price, deep value, momentum, macro, or market neutral?"

"The great paradox of this remarkable age is that the more complex the world around us becomes, the more simplicity we must seek in order to realize our financial goals.… Simplicity, indeed, is the master key to financial success. Simplicity is the ultimate sophistication."

[deva-i dert]

"All things being equal, the simplest solution tends to be the best one." We're more likely to find the right answer by shaving away all unnecessary details. "If a piece of physics cannot be explained to a barmaid, then it is not a good piece of physics." says Ernest Rutherford, the father of nuclear physics.

[deva-i dert]

Daha önce indikatörlerle ilgili genel bakýþ açýmý yazacaðýmý belirtmiþtim, ancak fýrsat olmadý, bugüne nasipmiþ. Teknik analiz deyince, aslýnda çok daha kapsamlý bir konu olmasýna raðmen, akla bir kaç þey gelir hemen; trend analizi, formasyon analizi ve indikatör analizi. Teknik analizle uðraþan bir çok kimse bunlara bakarak yön tayin etmeye çalýþýr. Genelde mantýk geçmiþte hangi þartlarda dönüþler tekrarlanmýþ ise gelecekte de benzer dönüþlerin gerçekleþebileceðini beklemektir ve buna göre aksiyon almaktýr. Bugün konusunu edeceðim indikatörler bu konuda kullanýlan teknik analiz araçlarýndan sadece bir tanesidir. Ancak zaman zaman insanlarýn indikatörlere gereðinden fazla anlam yüklediklerine ve hatta onlarý öncü kabul ettiklerine þahit olduðum için bu konuda bir kaç kelam etmek istedim. Burada açýklamaya çalýþacaðým ve konunun ana fikri olan temel yaklaþýmým þudur: Aslolan fiyattýr ve indikatörler fiyatýn türevidir. Herhangi bir þeyin türevi onun aslý için öncü nitelikte olamaz. Yani sözün özü, yapýlarý gereði indikatörler fiyatý geriden takip ederler, fiyata öncülük yapamazlar. Öncelikle bu kavram kargaþasýnýn önüne geçmek gerekir. Bir de hepsinde olmasa bile birçok indikatörün yapýsýnda zaten 2 farklý hareketli ortalamanýn birbirini kesmesi al ya da sat sinyali kabul edildiði için hareketli ortalamalarý da indikatörler babýnda incelemek gerekir. Bazýlarý indikatörler ile hareketli ortalamalarý farklý kategorilermiþ gibi görmeye bayýlýrlar, aslýnda deðildirler. Tek baþlarýna hareketli ortalamalar fiyatýn gürültüden arýndýrýlmýþ hali gibi düþünülebilir, ama hareketli ortalamalarýn süresi uzadýkça fiyatla arasýndaki makas açýlmaya baþlar bir trend sözkonusu ise. Neyse biz asýl konumuza dönelim:

Ýndikatörlerle ilgili (konuya çok vakýf olmayanlar için) basit bir benzetme yapacaðým. Aracýnýzýn gösterge (indikatör) panelinde hararet göstergesi adý altýnda arabanýn motor sýcaklýðýný gösteren bir indikatör vardýr. Aracý ilk çalýþtýrdýðýnýzda motor soðuk olduðundan bu göstergenin ibresi aþaðýdadýr, motor çalýþmaya devam ettikçe bu ibre yukarý doðru çýkar. Ýdeali tam orta yerde durmasýdýr. Eðer motordaki hararet türlü sebeplerden dolayý, mesela aracýn motor soðutma sisteminde bir sýkýntý varsa, yükselmeye devam ediyorsa, bu ibre de yukarý doðru yükselir ve genelde kýrmýzý bölge olur bu. Bu olayý gözünüzde canlandýrýn. Burada öncü olan hararet göstergesi mi yoksa motorun sýcaklýðýnýn deðiþmesi midir? Elbette ikincisi. Aslolan, öncü olan motor sýcaklýðýndaki deðiþimdir. Hararet göstergesi sýcaklýðýn deðiþimini takip etmektedir. Hararet göstergesi yükseldiði için ýsý artmamakta, tam tersine ýsý arttýðý için o gösterge yükselmektedir. Fiyat-indikatör iliþkisi de tam þekliyle böyledir aslýnda. Fiyatýn kendisi öncüdür, indikatör fiyatý takip etmektedir. Aslýnda fiyatýn kendisi dönüþler yapmakta ve al-sat sinyallerini kendisi vermektedir. Ancak insanlar bu sinyalleri daha gecikmiþ þekliyle indikatörlerden almaya çalýþýrlar. Ýndikatörler burada fiyat hareketini gürültüden (volatiliteden) arýndýrýlmýþ yalýn bir þekilde bize göstermektedir, ama kendi limitleri içerisinde. Bu iþin içerisinde kaybolan bazý arkadaþlarýmýz RSI (ya da benzer nitelikte baþka bir gösterge) aþýrý alým bölgesine geldiði için fiyatta satýþlarýn arttýðýný ya da aþýrý satýþ bölgesine geldiði için alýmlarýn arttýðýný filan düþünmektedir. Halbuki gerçekte olan þey fiyat belli bir noktadan sonra aþaðýya ya da yukarýya döndüðü için indikatör tepesinden ya da dibinden dönmeye baþlamýþtýr. Peki indikatörlerin bir þekilde fiyat hareketlerine etkisi yok mudur? Buna hayýr diyemeyeceðim. Piyasada aktif olarak kullanýlan bazý algoritmalar bu göstergelerin aþýrý alým ya da satým bölgelerini muhtemel dönüþ yerleri olarak varsayacak þekilde kurgulandýðý için indikatörlerde belli seviyeler oluþtuðunda bu algoritmalar al ya da sat emirleri ile tetiklenebilir ve bu da otomatik alým ve satýmlarý beraberinde getirecektir. Burada bir öncülük sözkonusu mudur? Ýkincil nitelikte ama kurgulanmýþ (algoritmik) bir öncülükten söz edebiliriz ancak. Ama oraya bile gelmeden önce fiyatýn kendisi hareketini yapmaktadýr, türev olan indikatörler de fiyatý takip etmekte, sonrasýnda aslýnda türev olan bu göstergeler sanki asýlmýþ gibi sinyalleri kullanarak kurgulanmýþ bazý hareketlere öncü olabilmektedir. Bunu þöyle bir örnekle açalým:

Diyelim ki arabanýn iþletim sistemine þöyle bir algoritma kuruldu, 'hararet göstergesi orta bölgeden %10'dan daha yüksekte seyrediyorsa, o zaman sürücüyü arabayý durdurmasý konusunda uyar, ya da daha ileri gidelim mesela, motoru durdur.' Þimdi öncü olan motor sýcaklýðýný takip eden hararet göstergesi baþka bir eylemin (robotun ya da algoritmanýn) tetikleyicisi oldu. Önce motordaki sýcaklýk artýþý sebebiyle gösterge yükseldi, sonra sýcaklýk artýþý normalin üstüne çýktý, gösterge bunu takiben alarm vermeye baþladý. Ve hararet göstergesinin bu yükseliþi karþýsýnda daha önce yazýlmýþ olan algoritma tetiklendi ve aracýn motoru bu algoritma ile durduruldu. Birinci olayda takipçi olan gösterge, ikinci olayda öncü konumunda görünüyor. Ama resmin tamamýna bakarsak öncü gösterge deðil, motorun sýcaklýk durumundaki deðiþim. Fiyat indikatör ve robotlar iliþkisi de aslýnda bu basit mantýkla çalýþýyor. Tabii ki fiyat da baþka temel þeyleri takip ediyor, mesela iþlerin iyi gidip gitmediðini, kazançlarýn/kârlarýn iyi gelip gelmeyeceðini. Orada da fiyat gerçek hayatýn bir yansýmasý yani türevi iþlevini görmektedir. O durumda da fiyatýn kendisi iþlerin gidiþatýnýn indikatörü olarak kabul edilebilir. Elbette bu son iliþki her zaman uyumlu þekilde geliþmeyebilir. Nasýl fiyat ile göstergeler arasý pozitif ya da negatif uyumsuzluklar olabiliyorsa, iþlerin ya da ekonominin gidiþatý ile fiyatlar arasýnda da pozitif ya da negatif uyumsuzluklar oluþabiliyor. Bu gerçeði de atlamamak gerekiyor.

[deva-i dert]

Borsa fiyatlamalarýnda istisnai durumlar olsa da yüksek büyüme ve yüksek ROIC spread'ine sahip firmalar yüksek büyüme ama düþük ROIC spread'ine sahip firmalarýn yaklaþýk 2 katý yüksek rasyolarla fiyatlanýrlar. Bu durum hem düþük büyüme hem de düþük ROIC spreadine sahip firmalarýn 4 katýna kadar hatta bazen daha yukarýlarýna kadar da çýkabilmektedir. Bunun arkasýnda aslýnda çok basit bir temel mantýk yatmaktadýr: Yüksek ROIC'li firmalar kazançlarýný daðýtmak yerine yeniden yatýrým þeklinde þirkette tutanlardýr ve yatýrýmlar da belli vadelerde yüksek büyümeleri beraberinde getirir. Hem yüksek büyüme hem yüksek ROIC'in sonraki bilançolarda doðal olarak þirketlerin rasyolarýný ucuzlatacaðý beklendiði için bunlar önceden fiyatlanmaya devam ederler. Özellikle bu 2 kriteri ayný anda saðlayan þirketleri ucuz yakalamak son derece zordur. Bir kýsým yatýrýmcý rasyolarý yüksek olduðu için bunlarý pahalý bulup ciddi fiyat büyümelerinden istifade etmekten mahrum kalabilmektedir. Bu algý yanýlsamasýna zaman zaman hepimiz düþeriz. Ucuz bulduðumuz, alýnasý bulduðumuz þirketlerin çoðunda büyüme rakamlarý ve ROIC spreadleri düþüktür aslýnda. Yani boþuna ucuz deðillerdir. Burada 'ucuz hisse alýnmaz' gibi bir mantýk kurgusu çýkmaz elbette. Ama ucuz hisse yerine hep ucuzlayabilecek hisseler peþinde koþmak daha güzel portföy büyümelerini beraberind getirecektir.

[deva-i dert]

ODAS

Bu son mumdan sonra da sýkýþma bölgesinden yukarý kýrýlým yapamazsan pes artýk diyeceðim. Bugün býkkýnlýktan zaten öðle vakti satmýþtým tüm ODAS lotlarýmý, belki üçgenin alt bandýna bir kere daha temasa gider diye, ancak akþama doðru 20 kuruþ aþaðýdan geri aldým tüm sattýklarýmý, ne olur ne olmaz arkasýndan bakmayalým diye. Bu kadar konsolidasyon yetmez mi bu borsada ODAS efendi?

[deva-i dert]

ODAS’ý 12’ye yakýn bir fiyatla sattýk bakalým, boþluklu açýldýðý için. Dün gün içi %2’ye yakýn al satla ekstra bir marj eklemiþtik.. Bugün gidiþata göre tekrar bir aksiyon alýrýz.

[deva-i dert]

ODAS’ý 12’ye yakýn bir fiyatla sattýk bakalým, boþluklu açýldýðý için. Dün gün içi %2’ye yakýn al satla ekstra bir marj eklemiþtik.. Bugün gidiþata göre tekrar bir aksiyon alýrýz.

Sözde boþluðu kapatýnca tekrar alým yapacaktýk. Ne zaman düþtün oraya, ne zaman boþluðu kapadýn da yukarý vurdun kaþla göz arasýnda? Hareketsiz kalalým diyoruz kaç gündür her gün 24'leri gören TUKAS'ý satmadýk bugün 22,68'den kapadý. ODAS'ý satalým bari orda realizasyon yapalým dedik o da sattýðýmýz yerin epey altýna gidip sonra tekrar sattýðýmýz yerin üstüne çýkýverdi. Artýk analiz yapmak da, alým satým yeri belirlemek de bir yerden sonra anlamsýzlaþmaya baþlýyor. Ya güvendiklerini alýp sadece seyredeceksin olaný biteni, ya da ciddi bir düzeltme görene kadar sabýrla bekleyeceksin. Günübirlik hareketlerin zamanýnda deðiliz, eski alýþkanlýklarýmýz yakamýzý býraksýn artýk!!