Platin Üye
|
|
|
Attila Koksal sizlerle her yıl yaptığım "yerel finansal yatırım araçlarının uzun vadeli reel getiri analizi"ni paylaşacağım.
Konuya uzun vadeli Tüketici Fiyat Endeksi grafiği ile gireceğim, çünkü başımıza ne geldiyse bu enflasyon belasından geliyor.
(Not: Reel getiri hesaplarında enflasyon verileri için 2021 yılına kadar TÜİK Tüketici Fiyatları Endeksi’ni, 2021 yılı sonrasında İTO İstanbul Geçinme endeksini kullandım. Her ne kadar İTO endeksi ülke çapındaki enflasyon oranını tam olarak yansıtmasa da, TÜİK’in son yıllarda sunduğu verilere göre daha gerçekçi görünmektedir.)
Şimdi de TCMB tarafından altı ayda bir yayınlanan "Hane Halkı Varlık Dağılımı" grafiğine bakalım:
Tablodaki en çarpıcı bölüm, kırmızı renkli TL Mevduat bölümü.
Uzun yıllar boyunca, finansal sistem içindeki hanehalkı yatırımlarının çok önemli bir kısmı (yaklaşık 2/3’ü) Türk Lirası ve döviz mevduatta değerlenmekteydi.
Kur Korumalı Mevduat ürününün 2021 yılı sonunda devreye alınması TL cinsi mevduatın tutarını yükseltti.
TL mevduatın bu tabloda yüksek oranda görünmesinin nedeni aslında yabancı para cinsinden bir ürün olan KKM’nin bankalarda TL olarak muhasebeleşmesindendir. Ağustos 2023 tarihinde 3.4 trilyon TL büyüklüğüne ulaşarak zirve yapan KKM hesaplarının tasfiyesi ekonomimiz açısından önemli bir sorun haline geldi.
KKM döviz bazında bir mevduat türü olarak muhasebeleşse TL Mevduat'ın payı %15'in altında kalırdı.
(Not: Kur Korumalı Mevduat özellikle 2023 yılının ilk altı ayında yüksek getiri üretti. Ancak, bu getirilerden toplumun çok küçük bir kesimi yararlanabildi. KKM sürdürülemez ve geçici bir hesap türü olduğundan ve getirisini net ölçemediğim için uzun vadeli olan bu değerlendirmeye katmaya gerek görmedim.)
Borsa İstanbul’un 1986 yılında faaliyete geçişinden 2023 yılı sonuna kadar olan 37 yıllık süre zarfında, Türk halkının çoğunlukla tercih ettiği yatırım araçlarının enflasyondan arındırılmış (reel) getirileri aşağıdaki tablodadır.
Türk Lirası cinsinden olan mevduat hesapları, 1986-2020 arasında ortalamada enflasyon oranının üzerinde getiri sağlamıştı. Ancak, 2020 yılından itibaren gözlenen yüksek oranlı negatif reel getiri, 37 yıllık ortalamayı %-0.8 seviyesine çekti.
Özellikle 2021-2023 yılları arasında bankalarda Türk Lirası mevduat tutan yatırımcıların birikimlerinin alım gücü yüksek enflasyon nedeniyle dramatik bir şekilde düştü.
Banka mevduatında değerlendirilen dolar, faiz getirisi ve kur artışı sayesinde 37 yıl süresinde ortalama olarak enflasyonun %3.23 üzerinde getiri sağladı.
Öte yandan, faiz getirisi elde etmeyen, yastık altında tutulan doların yıllık ortalama getirisi ise reel olarak %-2.82 olarak gerçekleşti. Bu sistem dışında tutulan doların alım gücünün belirli dönemler haricinde sürekli olarak düştüğü anlamına gelir.
İlk bakışta göz ardı edilebilecek gibi duran bu yıllık ortalama negatif getiri, uzun vadede dramatik sonuçlara neden oldu.
Örneğin, 1986 yılında kasaya konan bir 100 doların alım gücü, 2023 yılı sonunda 37 yıllık enflasyon ortalamasının kur artışından yüksek olması nedeni ile üçte birine düşmüştür.
100 dolar hala 100 dolardır ama birikim sahibi yıllar sonra onunla ilk gün alacağı mal ve hizmetlerin ancak üçte birini alabilecektir. “Ben sağlamcıyım, dövizimi kasamda tutarım†diye düşünenler uzun vadede enflasyona yenildiler. +
Vatandaşlarımızın gözde yatırım aracı altın, bu dönemde birikimleri yıllık ortalama %1.99 reel getiri ile enflasyona karşı korudu.
1986-2023 yılları arasında Borsa İstanbul’da işlem gören en büyük 100 şirketin performansını gösteren BIST100 Getiri endeksi enflasyonun yıllık ortalama %6.81 üzerinde getiri sağladı ve en yüksek getiri sağlayan varlık sınıfı oldu.
(Getiri endeksi, BIST 100 endeksine temettü getirilerinin ilave edilmesi ile hesaplanır.)
Bu yıllar arasında BIST100 hisselerinin ortalama yıllık temettü getirisi %2.47 oldu.
Yukarıdaki 37 yıllık reel getiri analizi halkımızın yoğunlukla tercih ettiği yatırım araçlarının enflasyondan arındırılmış, reel getirilerini göstermektedir.
Bu analiz maalesef yatırımcıların kafasını karıştırmakta, ortalama yıllık reel getiri kavramı net anlaşılamamaktadır.
TÜİK, İTO ve ENAG tarafından yayınlanan tüketici enflasyonu verilerinde önemli farklılıklar olması, reel getiri analizlerin güvenilirliğini sorgulatmaktadır.
Bu nedenle, benzer bir analizi 2003-2023 yılları için, dolar bazında getirileri hesaplayarak yaptım. Analize 2003 yılından beri getiri Bist-KYD endeksi hesaplanan eurobondları da dahil ettim.
Dolar bazında düşünmeye çok alışık olduğumuz için, umarım bu analiz Türk halkının yoğunlukla tercih ettiği yatırım araçlarının getirilerini daha somut bir şekilde ortaya koyacaktır.
Aşağıdaki tabloda yıllar bazında yatırım araçlarının 2003-2023 dolar bazındaki getirileri listelenmiştir. Yeşil hücreler o yıl içinde en çok yükselen, kırmızılar ise en çok kaybettiren yatırım araçlarını göstermektedir.
2003-2023 döneminde dolar bazında en yüksek yıllık ortalama getiri %9.50 ile BIST100 Getiri endeksinde kaydedildi. Bu getirinin %6.86’sı endeksteki hisselerin değer artışından, %2.47’si de temettü getirisinden kaynaklandı.
İkinci sırada yıllık %8.8 getiri ile altın geldi. Altının ons fiyatı 2003 yılında 348 dolar iken 2023 yılı sonunda 2,065 dolara yükseldi.
BIST-KYD kamu eurobond USD endeksini baz alarak yaptığım hesaplamaya göre, Türk eurobondları 2003-2023 döneminde ortalama %7.73 getiri sağladı.
Banka mevduatında değerlendirilen dolar, faiz getirisi sayesinde bu dönemde ortalamada %3’ün üzerinde getiri sağladı.
Diğer yandan, finansal sistem dışında tutulan dolarlar herhangi bir getiri elde etmemiştir. (Bu hesapların dolar bazında olduğuna tekrar dikkatinizi çekerim. Yastık altı dolar TL’ye karşı değerlendi, ancak dolar bazında bir artış kaydetmedi.)
TL mevduatın (KKM hariç) son yıllarda dolara karşı olan erimesi çarpıcıdır.
Yukarıdaki getiri ortalamalarına göre, 2003 yılı başındaki 100 dolar aşağıdaki tablo ve grafikteki değerlere ulaştı
Ancak, varlık sınıflarının performansları değerlendirilirken sadece getirilere bakmak yanıltıcı olur.
BIST 100'ün %9.5 olan ortalama getiri oranı yüksek gibi görünse de, alınan riske oranla çok da tatmin edici değildir.
Aşağıdaki tabloda görülebileceği gibi, BIST 100 getirisinin standart sapması %54’dür. Bu da, istatistiki olarak herhangi bir yıl içinde getirinin %68 ihtimal ile +/-1 standart sapma civarında, yani -%44 ile +%62 aralığında olacağını göstermektedir.
Daha önce paylaşmış olduğum renkli tabloda BIST 100 kolonundaki kırmızı ve yeşil hücrelerin çokluğu hisse senetlerinin bazı yıllarda büyük kazançlar sağladığını, ancak bazı yıllarda da büyük kayıplara neden olduğunu göstermektedir.
Borsada sürekli olarak kısa vadeli alım-satım işlemleri yapanların zarar etmelerinin nedeni bu oynaklığın öngörülebilir olmamasıdır. Teknik analiz yöntemlerine güvenen kısa vadeli “traderâ€ların çoğu birikimlerini borsada eritir.
(Not: Standart sapma, bir yatırım aracının getirisinin tarihsel getiri ortalamalarından yıllar içinde ne derece sapma gösterdiğini belirlemek için kullanılan bir istatistiksel ölçümdür. Standard sapma ne derece yüksek ise yatırım aracının getiri oynaklığı (volatilitesi) o derece yüksektir. Yüksek oynaklığa sahip bir yatırım, düşük oynaklığa sahip bir yatırımdan daha riskli kabul edilir; yani standart sapma ne kadar yüksekse, risk de o kadar yüksektir.)
Altın ve Eurobond getirilerinin oynaklığı oldukça makuldür.
Gelelim finansal sistem dışında tutulan birikimlere:
Gerek finansal, gerekse de siyasal sisteme olan güvensizlikler nedeniyle Türk halkı birikimlerinin önemli bir bölümünü finansal sistemin dışında tutmaktadır.
‘Yastık altı’ tabir edilen bu birikimlerin büyüklüğü hakkında çok net bir fikrimiz yok. Dr. Mahfi Eğilmez
@mahfiegilmez
'Örneklerle Kolay Ekonomi' adlı kitabının 'Yastık Altı Efsanesi' bölümünde yastık altında 60 ile 200 milyar dolar civarında bir değerin evlerde saklandığına ilişkin tahminler olduğundan bahseder.
Geçmişte Dünya Altın Konseyi Türkiye'deki yastık altı altın miktarının 3,500 ton (yaklaşık 200 milyar dolar) olduğuna dair bir söylemde bulunmuştur.
Başka verilerden de yola çıkarak finansal sistem dışındaki birikimlerin Mart 2023 itibarı ile toplamı 372 milyar dolar olan finansal sistemdeki toplam hanehalkı birikimlerinin en az yarısı büyüklüğünde olduğunu tahmin etsek çok da yanılmış olmayız diye düşünüyorum.
Yukarıdaki varsayımdaki hata payı ne derece büyük olursa olsun, ortada tartışılmaz bir gerçek vardır; yatırımlarını kısa vadeli mevduatta, döviz ve altında, bunların önemli sayılabilecek bir kısmını da finansal sistem dışında tutan Türk yatırımcısı ile ülke ekonomisi arasında uzun yıllardır gerçek anlamda bir çıkar çatışması yaşanmaktadır.
Vatandaşların döviz ve altın ağırlıklı olan, TL kısmının da kısa vadeli mevduatta durduğu portföyünün getirisinin artması için faiz oranlarının ve kurların yükselmesi,Türkiye ekonomisinin gelişmesi için ise faizlerin düşük olması, kurların da istikrarlı seyretmesi gerekmektedir. Siyasetçilerin yıllardır şikayet ettikleri “döviz ve faiz lobileri†yurt dışında değil, bu varlık dağılımı nedeniyle yurt içindedir.
Finans sisteminde ve sistem dışında duran yaklaşık 500-550 milyar dolar tutarında varlık varken şirketlerimizin ve devlet hazinesinin sürekli kaynak sıkıntısı çekmelerinin temel nedeni sisteme duyulan güvensizliktir.
Yatırımcı güveninin zaman içinde yeniden geri kazanılıp; tüm birikimlerin finansal sistem içinde değerleneceği, sermaye piyasamızın daha sağlıklı gelişeceği,vatandaşlarımızın birikimlerinin borsa ve kripto para işlemlerinde çarçur olmayacağı, ülke ekonomisine katkıda bulunarak değerleneceği bir dönemin gelmesini diliyorum.
(Not: Yukarıdaki yorumdan kripto paralara karşı ön yargılı olduğum düşünülmesin. Ülkemizde milyonlarca kripto para hesabı olmasına rağmen bu alana yapılan yatırımların toplam tutarı hakkında bir fikrimiz yok. Bu nedenle bu analize kripto paraları dahil etmedim.
Artık kripto paraların da önemli bir varlık sınıfı olduğunu kabul etmemiz gerekiyor.
Ancak, aynı hisse senetlerinde olduğu gibi, kripto paralarda yapılan kısa vadeli alım-satımların olumsuz sonuçlar doğuracağını belirtmekte fayda vardır. Gözlemlerime göre, yatırımcıların büyük bir yüzdesi geçtiğimiz yıl kripto paralarda yaşanan düşüşte zarar etti.)
https://pbs.twimg.com/media/GDPbR28W...jpg&name=large
TÜİK'in diğer verilerindeki tutarsızlığı gsyih verisinde de görüyoruz.Elektrik tüketimi ve büyüme arasındaki yüksek korelasyon son iki senedir büyük bir sapmayla bozulmuş.Ülke ekonomisinin reel büyümesini hesaplamak için nominal büyümeyi gsyih deflatörüyle enflasyondan arındırmak gerekiyor.Enflasyon rakamı yanlış ise , büyüme rakamının da yanlış olduğu manasına gelir.
Gümüş Üye
güzel özetlemiş adnan bey. halk oldum olası bu isteklerin totalde toplum için sıfır kazanımı olduğunu idrak edecek bilgi ve ahlak birikimine sahip değil maalesef. vergi affı gelirse başka vergiler artıp hesap topluma çıkarılır, erken ve kıyak emeklilik olursa emekli maaşları düşer, torpille işe yakınını sokarsan hakettiği halde komşunun, akrabanın çocuğu işsiz kalır.Originally Posted by deniz43
Sonunda toplum olarak hepsinin bedeli ödenir, senin bireysel kazanım sağlaman herkesin kazandığı anlamına gelmez. Bu açmazdan çıkabilmek çok zor.
Yazdıklarım kesinlikle yatırım tavsiyesi degildir..Sadece kendi kişisel görüşlerimdir...
https://www.birgun.net/makale/emekli...ettiler-496640
-Ortalama emekli aylığı 2023'te 7 bin 214 TL oldu. 20 yıl önce asgari ücretin yüzde 36 üstünde olan ortalama emekli aylıkları 2023'te asgari ücretin yüzde 28 altına düştü.(20 yıl önce en düşük emekli maaşı da asgari ücretin yüzde 20 üzerindeydi.)
- Ortalama işçi emekli aylığı (dul ve yetimler dahil) 6 bin 951 TL'dir
-2003 yılında ortalama asgari ücretin yüzde 36 üzerinde olan ortalama emekli aylıkları 2023 yılında asgari ücretin yüzde 28 altına geriledi.
Yazar yukarıda 2003 yılını anlatmış,2001 yılında ise:
https://tr.euronews.com/2023/03/29/e...-nasil-degisti
2001 yılında ise asgari ücret 105 TL iken en düşük işçi maaşı bunun %51.43 fazlası 159 TL imiş,bugün aynı orantı kullanılsa en düşük işçi emekli maaşının 17002*1.5143=25746 TL olması gerekecekti.
Not:Linklerdeki rakamların farklı olması sonuncusunun sadece işçi emeklisi,diğerlerinin bağkur dahil diğer emeklileri de kapsamasından kaynaklanıyor.
AKP iktidarının ekonomi politikaları ve siyasi tercihleri, emeklileri silindir gibi ezmiş,açlığa mahkum etmiş...
Son düzenleme : deniz43; 08-01-2024 saat: 15:39.
Aralık ayında Hazine nakit açığı 196.962 milyar,2023 yılının tamamında ise 625.490 TL oldu.(Geçen yıl Hazine nakit açığı 169.419 milyar TL idi)
https://www.cnbc.com/2024/01/08/oil-...d-worries.html
Oil falls more than 4% as Saudi price cut heightens global demand worries
-Oil declined more than 4% on Monday after Saudi Arabia slashed its prices, raising renewed worries that the market is oversupplied at the same time as demand is weakening.
-The Saudi price cut comes amid persistent market weakness due in large part to record U.S. crude production and softening demand in China. OPEC and its allies are cutting their production by 2.2 million barrels per day this quarter in an effort to balance the market.
-While it is possible that the price reduction was to maintain market share in the face of production cuts, the market is taking it as a clear sign that the economy is slowing.
-The U.S. pumped an estimated 13.2 million barrels per day of crude in the last week of 2023, and its inventories of gasoline and distillate both soared by more than 10 million barrels.
U.S. crude exports also rose by more than 1 million barrels per day to 5.2 million barrels per day in the same period. Saudi Arabia is slashing prices to stop customers from buying U.S. crude as well as to undercut cheap Iranian and Russian barrels, said Bob Yawger, energy futures strategist at Mizuho.
|
|
|
|
Tuesday January 09 2024 Actual Previous Consensus
10:00 AM
DE
Industrial Production MoM NOV -0.7% -0.4% 0.2%
Nisan ayından bu yana Avrupa'nın en büyük ekonomisi Almanya'da sanayi üretimi sürekli düşüşte,her ay sanayi üretimi bir önceki ayın altında geliyor.
Gönderi Kuralları
Alıntı yaparak yanıtla
Yer İmleri