"Paralar karşılıksız ve sanaldır" kavramını biraz fazlaca uzağa taşımışsınız...
Birey: Teminat yatırır. Teminatının belli bir katı kadar al-sat yapar. Ettiği zararlar teminatını düşürür. O düştükçe alacağı pozisyon da düşer. Sürdürme teminatının altına düşünce pozisyonları kapanır. Game over.
Şirketler: Bireylerin benzeri. Belki banka ilişkileri nedeniyle daha kolay krediye ulaşabilirler ancak mantık aynı. "Zarar ettim. Buna rağmen pozisyon arttırdım. Kimse de engel olmadı" diye bir şey yok. Öyle bir şeye kimse izin vermez.
Bankalar: Para musluklarına bağlantı noktaları nedeniyle, üst 2 gruptan elbette çok daha hızlı ve kolay pozisyon açabilirler. Ancak bunun kanunla sınırlı limitleri var. En basiti "net yabancı para pozisyonu". Özsermayenin %20'sini geçemez. Ciddi pozisyon açıp da zarar ederlerse, özsermaye düşmeye başlar. Regülatör müdahale eder (pratikte bankanın sahibi çok daha önce müdahale eder). Hadi regülatör uyudu. Spot piyasada işlem yaparken karşı tarafa yükümlülüklerinizi gerçekleştirecek nakdi nereden elde edeceksiniz? Her bankanın belli bir borçlanabilme gücü var. Onun hepsini kullandınız, sonra? Hele zarar etmeye başlarsanız? Game over.
MB'ler: Her MB kendi sahibi olduğu parayla istediğini yapar. Sorumsuzsa: hiperenflasyon yaşar. Ancak başkasının parasını öyle sınırsızca kullanmak diye bir şey yok. Her MB kendi bastığı paranın sahibidir ve diğerlerine istediği ölçüde işlem izni verir. MB'lerin tek gücü kendi parasının miktar ve faizini belirlemek. Fazlası değil. Hele "istediği kadar dolar borçlanmak, dolar almak-satmak" diye bir şey yok. Olduğunu zannediyorsanız; Yunanistan veya Arjantin MB neden yapmıyor diye düşünmek lazım.
Forex'in "sonsuz bir para kaynağı" zannedilmesi kaldıraç mekanizmasından kaynaklanıyor. Onun özü şu: banka bireye 9 TL borç veriyor, 1 TL de sen koy diyor. 10 TL'lik işlem yaptırıyor. Sıfır parayla işlem diye bir şey yok. Ortada 10 TL'lik işlem için 10 TL kullanım var. Atlanan kısım: 9 TL'nin bankanın parası olması. Ve bu yüzden de pek çok insan, bankaları ve hatta MB'leri de Forex'e girip kaldıraç kullanıyor zannediyor! Banka kimi aracı kurum kullanacak?! Kimden 9 TL borç alacak? Öyle bir dünya yok. Ne var? Nakit içermeyen türev ürünler var. Çok yüksek meblağlarda türev ürünle finansal pozisyon açabilirsiniz. a) Regülatör yakalayıncaya kadar... b) Türevlerin ödeme günü geldiğinde sermaye hızla sıfırlanıncaya kadar...
Diğer konular: döviz piyasası arz/talepten bağımsız olmak bir yana; sadece ve sadece arz/talepten oluşuyor (çünkü büyük ölçüde serbest bir piyasa. Parası olanın alıp satmasına kimse engel olmuyor; yönlendirmiyor)
Şirketlerin döviz borçları çevrilebildiği kadar çevriliyor. Diğerleri ise bankalar tarafından kısmen yüzdürülüyor. 2001'deki olanların tekrarı engelleniyor yapay olarak. Bu yüzden "etkilemiyor" sanıyorsunuz. İpotekli varlıklarına el koyulan, icraya götürülen şirketlerin yaşadıkları nasıl oluyor yoksa?
Finans tamamen kurmaca bir hayal ise; kimsenin batmıyor, kimsenin zarar etmiyor, kimsenin çulsuz kalmıyor ve intihar etmiyor olması lazım. Sermaye hareketlerinin tamamen dijital ortamda oluyor olması kafanızı çok karıştırmış bence, bu kadar
Yer İmleri