Bağımsız bir merkez bankamız yok ,başkan ve üyelerin eğitim durumlarına ve geçmiş kariyerlerine bakarsak görevin gerektirdiği liyakata da sahip olduklarını söyleyemeyiz,ayrıca elleri kolları da bağlı.Bu şartlar altında ellerinden geleni yapmaya çalışıyorlar.Peki bir işe yarar mı,ilk aşamada kurlar biraz aşağı indiği için işe yaramış gibi gözükse de yaramaz.Çünkü günlük % 8.5 borçlanma ile %10 borçlanma arasındaki ''spread'' bir fark yaratmaz,ancak birkaç gün değil bütün bir yıl aynı orandan borçlanırsan biraz fark eder.Geçmişte,biliyoruz ki bu ülkede gecelik faizlerin %4000'lere çıktığı günler de oldu,bunu 365'e bölünce %10.95 lik faize bankalar temerrüde düşmemek için 1- 2 gün de olsa katlandı,ama daha fazla bunu sürdürmek tabii ki imkansızdı ve bu yüzden ''kur'' barajı serbest bırakıldı.%10 ile %8.5 arası gecelik faizin farkı 1.5 puan bunu 365 e bölünce de 0.0041.Kısa dönemli bu kadarlık gecelik fark için,kurların yönünü aşağıya döndüreceğini beklemek aşırı iyimserlik olur,ben merkez bankası böyle örtülü değil ,politika faizinde resmen 300-400 baz faiz arttırımı yapsa bile bunun etkisinin kısa vadeli olacağını,türk lirasındaki değer kaybını önleyemeyeceğini sadece değer kaybının hızını yavaşlatabileceği görüşündeyim..Türkiye'de kurları yukarıya götüren nedenler temel nedenlere dayanıyor:
Siyasi nedenler:
-Türkiyenin terör saldırısı altında olması
-Olağanüstü hal rejimi altında olması
-Ordusunun Suriyede askeri operasyon yapmak zorunda kalması
-Anayasa değişiklerinin meclisten geçmesi durumunda referandum,geçmemesi durumunda erken seçim ortamına girmesi ve geçiş döneminin yarattığı siyasi belirsizlik.
Ekonomik Nedenler:
-Ekonomi gelen son üçüncü çeyrek verisinde küçüldü.
-Enflasyon yükselişte,şu anda %8.53 olan enflasyonun bu yılın ilk çeyreğinde 2 haneli rakamlara yükselmesi bekleniyor.
-Tarım dışı işsizlik %13.7 gibi çok yüksek bir orana gelmiş durumda ve yükselme trendinde.
-Gelen son Aralık ihracat verisiyle birlikte 2016 yı bir önceki yıla göre ihracatta gerileme kaydettik,2015 yılında da 2014 yılına göre gerileme kaydetmiştik.
-Terör saldırıları çok önemli döviz geliri kaynağımız olan turizm sektörümüzü çökertti.
-Petrol fiyatları artış trendine girdi,cari açığımızı yükseltici etki yapacak.
-Türkiye yatırım yapılabilir kredi notunu kaybetti,Fitch'in de gelecek Cuma günü Türkiye'nin kredi notunu indirmesi bekleniyor,artık dış borçlanmamız daha zor ve yüksek maliyetli olacak.
-Dünyadaki parasal bolluk döneminin sona eriyor olması,özellikle doların gelişmekte olan ülkelerden çıkarak ABD'ye dönmeye başlaması
-Türk lirasının yüksek enflasyona rağmen 2002-2012 arası dolar kuruna karşı tl nin neredeyse hiç değişmemesi ve aşırı değerlenmesi,son birkaç yılda bu değerlemenin bir bölümünü vermesine rağmen (1usd+1euro) kur paketine karşı hala kabaca %20 civarında değerli olması.
-Türkiye şirketleri aşırı borçlu ve cari açığı ve kısa vadeli borç ödemeleriyle birlikte yıllık yeniden 200 milyar dolar borçlanmaya ihtiyaç duyan ve bu borçlanma ile eski borçlarını ödemeye çalışan bir ülke.Büyük fotoğraf aşağıda:
I-ULUSLARARASI YATIRIM POZİSYONU(Y.T:16.12.2016)
(Milyar ABD Doları)
Varlıklar: 223.114
Yükümlülükler: 606.350
Uluslararası Yatırım Pozisyonu, net: -383.236
II-KALAN VADEYE GÖRE BORÇLU BAZINDA KISA VADELİ DIŞ BORÇ STOKU (*) (Ekim 2016 itibarıyla) (Milyar ABD Doları) (Y.T:15.12.2016)
KALAN VADEYE GÖRE KISA VADELİ DIŞ BORÇ STOKU (*)
(Ekim 2016 itibarıyla)
(Milyon ABD Doları)
MERKEZ BANKASI 877
GENEL YÖNETİM (**) 5.436
BANKALAR 95.512
DİĞER SEKTÖRLER 62.560
TOPLAM 164.385
(*) Orijinal vadesine bakılmaksızın vadesine bir yıl ve daha kısa kalan dış borçları göstermektedir. (**) Hazine Müsteşarlığı tarafından yurtdışında ihraç edilen borçlanma senetlerinden (eurobond) itfasına bir yıl ve daha kısa vade kalanlar için yapılacak ödemeleri kapsamaktadır (yurtiçi yerleşik kişilerce satın alınanlar hariç).
III-TÜRKİYENİN DIŞ BORCU (Y.T:30.12.2016)
(Milyar dolar)(2016/3 çeyrek sonu itibarıyla)(Hazine Müsteşarlığı)
T.C.M.B:0.964
KAMU:122.076
ÖZEL SEKTÖR:293.692
TOPLAM:416.732
IV-CARİ AÇIK
33.651 milyar dolar(2016 Kasım)
Yıl sonu tahmini 35 Milyar dolar.
V-T.C.MERKEZ BANKASI REZERVLERİ(06.01.2017 İTİBARIYLA)
(Milyar dolar)
96.934(Altın hariç)Brüt
NET:32 Milyar dolar civarı.
Durum bu.Bankalar geçici olarak,gecelik %1.5 daha yüksek faizle borçlanacak diye kurların yükselişinin duracağını sanmak rasyonel bir düşünce olmaz,geçen hafta sadece türk lirası değil diğer gelişmekte olan ülkelerin paraları da dolar endeksinin ve ABD 10 yıllıklarının gerilemesiyle dolara karşı değer kazandılar.Çarşamba günü ABD enflasyon verisinin gelmesiyle birlikte ABD 10 yıllıklarının ve dolar endeksinin tırmanışa geçmesiyle , doların diğer para birimlerine karşı değer kazanmasını türk lirasına karşı yukarıda yazdığım nedenlerden dolayı daha da yüksek oranda değer kazanmasını bekliyorum.Türk lirasının dolara karşı değerini belirleyen en önemli parametre önce ABD makroekonomik göstergelerine göre ABD 10 yıllık tahvillerinin faizleri ve dolar endeksinin yönü,sonra Türkiyedeki siyasi istikrar,huzur ve Türk ekonomisinin temel makroekonomik göstergeleri ve bu göstergelerin hangi yönde hareket ettikleri,ondan sonra da bizim merkez bankasının aksiyonları gelir.