JonDowes hocamız başta olmak üzere finans konusunda sağlam bilgisi olan arkadaşlara M3 para tabanı ile ilgili bazı sorularım olacak , sadece evet hayır şeklindede cevaplanabilir. (finans eğitimi almadığım için çok saçmaladığım temel konular olursa sadece hayır yazmanız yeterli).

M3=800 milyar TL + 500milyar TL (dövizin TL karşılığı) =1300 milyar TL
M3 para tabanını şunlar arttırır/azaltır: (koşullarda diğer şartların sabit kaldığı gözönüne alınmıştır)

1- Döviz kuru artarsa M3 artar, azalırsa M3 azalır.

2- Bankalar yurtdışından kredi alıp yurt içine getirdiği an M3 artar. Hatta yurt içine getirmesi dahi gerekmez. Yurt dışı şubelerdeki döviz M3 e dahil midir?

3- Yabancılar yurt dişina para çıkarırsa M3 azalır.

4- TCMB haftalık repo ihalesinde bir önceki hafta verdiği paradan fazla para verirse fark kadar M3 artar.

5- TCMB haftalık repo ihalesinde bir önceki hafta verdiği paradan az para verirse fark kadar M3 azalır.

6- (4 ve 5. maddeye bağlı olarak) TCMB nin bilançosu , kasasındaki TL ve döviz M3 e dahil midir. (dahilse 4 v 5 teki M3 değişmez

7- Hazine borçlanmaya çıktığında (tahvil bono) çıkardığında piyasadan aldığı paranın bir kısmıyla eski borçlarını ödedi. Artan para ile hangi kanaldan parayı piyasaya veya devlete verir, Hangi araç ile devlet maliyesine transfer eder, Yoksa transfer etmesine gerek yok mudur? Zaten hazinenin bakiyesi devletin direk kullandığı kasası mıdır?. Tahvilden gelen bu fazla para ile devlet harcama yaparsa (maaş v.b) M3 artar.

8- Hazine kasasından TCMB ye hangi enstruman ile para transfer eder, Yoksa para transfer etmesine gerek yok mudur?. Zira hazine TCMB nin %55 hissedarıdır, para transfer etmez sadece bankanın sermayesini arttırır ise nasıl olurda hissesi %55 te sabit kalır. Yoksa hazine TCMB ye borç mu verir?

9- TCMB hazine kanalından tahvil v.s gelen para dışında bilançosunu genişletebilir mi?. Yani senyoraj hakkı sadece hazinenin çıkardığı tahvil ile mi gerçekleşebilir yoksa TCMB tahvil çıkarmadan yoktan yeni TL para emisyona/kasasına tanımlayabilir mi?.