20 kanunuevvel 1338-20 aralık 1922
istanbul borsası
SİYASİ VAZİYETİN BORSA İLE ALAKASI ? İSTANBUL BORSASINDA ÇEVRİLEN ENTİRİKALAR ?
BORSADAKİ ZİHNİYET ? LOZAN KONFERANSININ BORSAYA TESİRİ ?
KAMBİYO BORSASINDAKİ SON VAZİYET ? BORSA HAKKINDA BİR MÜTEALA
her memelekette vaziyeti siyasiyenin en canlı bir ma'kes'i (akseden-göstergesi) adeta barometresi telakki edilen borsalar malesef bizim memleketimizde bu vaziyette değildir.
bunada sebeb diğer memleketlerde bin türlü te'kid-at (sağlamlaştırma-kuvetlendirme) ve merasim'i kanun'iyeye tabi tutulan borsalarla
borsacıların bizde tamamen serbest olmasından bu işlerle uğraşanların ekseriyeti azimesi (büyük çoğunluğu) bize tamamen yabancı hatta düşman bir takım insanların bulunmasındandır.
buna binaen menfaatlerinden başka bir şey düşünmeyen ve türklerin aleyhine her fırsattan istifadeye koyulan istanbul borsacıları kavanin'i muhlise'nin
(iyi niyetli kanunların) kendilerine bahş ettiği fevkalade müsadattan bila istifade borsada istedikleri gibi fırıldaklarını çevirmekte ve memleketimiz aleyhine bin türlü yalanlar çıkararak suni vaziyetler ihdas ederek bol bol keselerini doldurmakta devam etmektedirler.
şu son günlerde tarihin şimdiye kadar kayd etmediği en büyük bir muzafferiyet kazanarak (istiklal savaşı) hakimiyet ve istiklalini bütün cihana tanıtan milletimizin vaziyeti siyasiyesi fevkalade müsait bir safhaya dahil olmasına rağmen borsada türk ve müslüman düşmanı mahfeline kendi entirikalarını istedikleri gibi çevirmekte, itibar'ı maliyemizi ve paramızın kıymetini düşürmek için ne yapmak lazımsa hepsini yapmakta tereddüt etmemektedirler.
bundan bir kaç hafta eveline gelinceye kadar orta yerde mücbir bir sebeb'i iktisadi (kriz) olmadığı halde ingiliz lirasının fevkalade terfi'i (değer kazanması) bu meyanda bittabi ecnebi kambiyosununda aleyhimize dönmesi hep bu muhitin faaliyetinden başka bir sebebe atıf edilmez.
bundan başka şurası-da şayan'ı dikkatir-ki yunanistan vaziyeti maliyesinin fevkalade vahim olmasından dolayı bütün dünya piyasalarından kovulmak vaziyetinde bulunan ve her türlü itibar'ı maliyeden mahrum bulunan drahmi'nin hala borsamızda bir kıymet ifade ederek muamelata mazhar olması ancak borsamızdaki müteşebbislerin zihniyetinde aramak lazımdır.
borsamızdaki bu gayri tabi'i vaziyet bittabi ilelebed devam edemez.
inşaallah hepimizin ümid ettiği gibi lozan konferansı amal'ı milliyemizi (milli arzularımızı) tamamen tatmin edecek surette misak'ı millimiz dahilinde istiklal'i idari ve iktisadimizi temin ederek intac edildiği taktirde bu vaziyet külliyen değişecektir.
irade'i milliyeye istinaden (dayanarak) bilhassa siyeset'i iktisadiyesinde asrın en son kavaid'ine intac (kaidelerine oturtmak) ve iktisad'ı milli programını tatbik eden hükümetimiz bu gayri tabii vaziyeti tamamen ortadan kaldıracaktır.
hatta son bir kaç gün zarfında lozan konferansında i'tilafpervarane (barış severlik) ümitlerinin çoğalması ve amal'i milliyemizin tamamen tatmimine doğru vuku'a gelen ceryanların artması hasbiyle borsadaki düşmanların rezilane faaliyetlerine rağmen itibar'ı milliyemizin yükselmeye başladığı görülmektedir.
daha bir kaç gün eveline gelinceye kadar 8,50-8,70-den aşağı düşmeyen ingiliz lirası bugün 8,04 kuruşa düştüğü gibi bir kaç hafta evel 900-1000 kuruşa kadar çıkan liramız bugün 7,30 kuruşa alınabilmektedir.
bunlarla beraber bütün ecnebi kambiyosununda evrak'ı naktiyemiz (kağıt paramız) lehine gayet bariz bir fark meydana gelmektedir.
bittabi bu memleketin vaziyet'i iktisadiyesinde hayırlı tesirini göstermeye başlayacaktır.
bundan başka sulh (barış) ümitlerinin çoğalması istikraz (borçlanma) dahili tahvilatınında dahil olduğu halde bütün türk eshamı (hisse senetleri) ve tahvilatları lehine gayet iyi tesirler yapmakta ve bunların fiyatları terfi etmektedir.
bu vaziyet devam edecektir.
evel ve ahir söylediğimiz gibi mütarekeden sonra istanbul borsasında evrak'ı nakdiye,esham ve tahvilatımız aleyhine vukua gelen tahviller pek azı müstesna olmak üzere hiç biri hadi esbab'ı iktisadiyeye müstenid değildir.
daima en büyük amil sahibsiz kalan borsada düşmanların tahrikat'ı ihtikarlarıdır.
malesef şurasını itirafa mecburuz-ki mütarekeden sonra istanbulda tesis eden gayri tabii vaziyet ve düşmanların elinde baziçe (oyuncak) olan borsada çevrilen fırıldaklarla memleketin servet'i umumiyesinde pek büyük zararlar tevellüd etmiştir (doğmuştur).
ma haza bütün bu vakı'aya rağmen acı bir devre'i imtihan geçirerek şuur'u milliyesine sahib olan milletimizin milli iktisadiyetine hakim olarak düşmanların elinde baziçe olan iktisad'ı menbaalarını (kaynaklarını) kurtaracağı günler uzak değildir.
ertuğrul mümtaz
Originally Posted by cefaks
20 kanunuevvel 1338-20 aralık 1922
Gönderi Kuralları
