PARA & PİYASA


Osmanlı 20 yılda nasıl battı?
30.09.2006 / Yiğit Bulut / Yorum







500 yıldan fazla güçlü bir devlet olarak hüküm süren bir yapının, özellikle padişahın Ermeni danışmanlarının etkisiyle, Fransız ve Yahudi kökenli Avrupa bankerlerinin eline düşünce 20 yılda finansal olarak sonu geldi.



Merak edenler için araştırmacı yazar Ersal Yavi, sorunun cevabını, borçlanmanın nereden yapıldığına ve faizin detayına kadar vererek aktarmış. Biz de ondan edindiğimiz bilgiler eşliğinde 20 yıllık süreci sizinle paylaşalım.



1- Yüzde 6 faizli 1854 borçlanması: İngiltere ve Fransa'nın desteği ile 24 Ağustos 1854 günü Londra'da "Palmer Ortakları" ve Paris'te "Goldschmid ve Ortakları" ile ilk dış istikraz mukavelesi yapıldı. "Mısır Vergisi" diye anılan yıllık 60 bin kise altın (300 bin Osmanlı lirası) devlet geliri, borcun ödenmesi bitinceye kadar 33 yıl, iki yabancı ortaklığa devredilmiş oluyordu.

2- Yüzde 4 faizli 1855 borçlanması.

3- Yüzde 6 faizli 1858 borçlanması: İngiltere'de bulunan "Dent" ve "Palmer" adlı müesseselerle yüzde 6 faizli ve 33 yıl vadeli 5 milyon İngiliz lirası tutarında dış borç mukavelesi imzalandı. Borçlanmaya teminat olarak, İstanbul'un gümrük ve oktuvra gelirleri gösterildi.

4- Yüzde 6 faizli Mires borçlanması: Avrupa piyasasında kötü tanınan Mires adındaki bir bankerle istikraz mukavelesi imzalandı. 400 milyon frank tutarındaki borçlanma yüzde 6 faizli ve 36 yıl vadeliydi.

5- Yüzde 6 faizli 1862 borçlanması.

6- Yüzde 6 faizli 1863 borçlanması.

7- Yüzde 6 faizli 1865 borçlanması: "Bank-ı Osman-i Şahane" (Osmanlı Bankası) Fransız "CrÈdit Mobilier" ve "Societe Generale" ile 150 milyon franklık bir istikraz mukavelesi imzalandı. Yüzde 6 faizli ve 21 sene vadeli bu borçlanmaya Ergani-Maden bakır madeni hasılatı ile Anadolu ağnam resmi karşılık olarak gösterildi.

8- 1865 Birinci Tertip Umumi Borçları.

9- Yüzde 6 faizli 1869 borçlanması.

10- Yüzde 6 faizli 1869 borçlanması.

11- Yüzde 6 faizli 1871 borçlanması: "Credit Generale Ottoman", "Louis Cohen Sons" ve "Dent Palmer" grubu ile yapılan anlaşma sonucu, yüzde 6 faizle 5 milyon 700 bin sterlin tutarında borçlanma yapıldı.

12- Yüzde 9 faizli 1872 Hazine Tahvilleri.

13- 1873 Umumi borçları (II. Tertip).

14- Yüzde 6 faizli 1873 borçlanması: "Credit Mobilier" müesseseleri ile 694 milyon 444 bin 500 franklık bir borç mukavelesi imzalandı. Yüzde 6 faizli bu borca , Tuna vilayeti aşarından 1 milyon 200 bin, Anadolu ağnam resminden 750 bin lira, İstanbul Tütün Rejisi gelir fazlasından 300 bin lira, Ankara vilayeti aşarından 150 bin lira ve genel devlet gelirleri karşılık gösterilmişti.

15- 1874 Umumi borçları (III. Tertip).

Sonuç: Yukarıda sizin de gördüğünüz gibi 500 yıldan fazla “güçlü bir devlet” olarak hüküm süren bir yapının (kuruluş ve yok oluşu dönemini dahil etmedim), özellikle padişahın Ermeni danışmanlarının etkisiyle Fransız ve Yahudi kökenli Avrupa bankerlerinin eline düşünce 20 yılda “finansal olarak” sonu geliyor. Bu noktada aklıma şu soru geliyor; Türkiye, dışarıdan getirilen “Derwish” danışmanların etkisiyle, tam olarak IMF ve AB’nin eline ne zaman düştü? İlk tanışma 1946’lara dayansa bile tam olarak düşüş 1999 krizi sonrası.