XU100'de Anatrendler

[DEVİR]

[DEVİR]

[I]-Etkin Piyasa Teorisi-
etkin bir piyasa, varolan tüm bilgiye serbestçe ulaşılabilen ve büyük bölümü rasyonel ve kar maksimizasyonunu hedefleyen, yatırım araçlarının gelecekteki değerlerini tahmin etmeye çalışan bireylerden oluşur. Verimli bir piyasada, akıllı yatırımcıların mücadelesi, tüm yatırım araçlarının hem olayların sonucu olan etkileri, hem de gelecekte olacağı tahmin edilen olayların piyasayı sürükleyeceği değerleri yansıtan bir durumun oluşmasına neden olur. Başka bir deyişle, verimli bir piyasada zaman içindeki herhangi bir noktada, yatırım araçlarının değeri, gerçek ederi de yansıtmaktadır -Eugene Fama-

--Hans ile Gratel'den Masallar--

Fama, ikinci el otomobil piyasası için kaleme aldığı dahiyane teorisiyle 2003'de Nobel'e aday gösterilmiştir!

Aşağıdaki grafik uzun vadelidir. Ehemmiyet bakımından olaylar hiç de fena sayılmaz. Aralarındaki süper korelasyon parmak ısırtıyor!!




Dart oynar gibi grafiklerin üzerine rakam yapıştırmak suretiyle Dalga Teorisinin katledilişini ve peşinden haklı olarak tiye alınışını üzüntüyle izlemekteyim.

[DEVİR]

grafik üzerinde İMKB açılış tarihi 25.12.86 değil, 25.12.85 tir düzeltiyorum.

[DEVİR]

Peter Lynch'in Best Seller kitabı 'BORSADA TEK BAŞINA'nın arka tarafında 'Altın Kurallar' olarak adlandırılmış bir bölüm var. 'Altın' ve 'Kural' sözcüklerinin her ikisi de isimdir. Ancak yanyana yazılınca sıfat tamlaması oluyor. Dilbilgisinde sıfat tamlamalarının tespiti için -nasıl?- sorusu sorulur. 'Nasıl kurallar?' diye sorduğunuzda sözcüğün manası değerli bir metal olmaktan çıkıp, çok değerli ya da eşsiz sıfatlarına karşılık geliyorsa bu tamlama sıfat tamlamasıdır.

Kitap tamamen Birleşik Devletler hisse senedi piyasalarına yönelik yazılmış. Yazar camiada takdir toplamış ve hayli medyatik olmuş bir fon yöneticisi. Fon yöneticisi olduğu için de tabiatıyla temel analizci. Kitabın içinde her yatırımcının kendine göre çekip çıkarabileceği faydalı bilgiler ve tecrübeler olabilir. Pratik olmak ya da kitaba bir sürü para bayılmaktan kurtulmak adına kitabevinin içinde şöyle bir karıştırıp son kısımdaki 'altın kurallar'a göz atılabilir.

Şimdi yukarıdaki paragrafları birbirine bağlayalım..

Kitap sadece hisse senedi piyasalarına yönelik olduğuna göre bahis konusu 'Altın Kurallar' da aynı piyasaya yönelik. Bu piyasalarda gayenin çoğunlukla yüksek getiri elde etmek olduğunu varsayarak 'Altın Kurallar' adlı sıfat tamlamasından;

Borsalar riskli piyasalardır ve kazanmak zordur ama bu kurallara uyarsanız katır yüküyle para kazanırsınız, dolayısıyla bu kurallar çok değerlidir

gibi bir anlam çıkıyor. Göz atmakta mahsur yok. Lakin İMKB'de tatbik etmeğe kalkarsanız vay halinize!! (ABD'de de pek çalışmaz bakmayın adamın TIME'a kapak olduğuna..)

Bakalım şu 'Altın Kural'llara ve yorumlayalım...

ALTIN KURAL 1 : Önümüzdeki ay, önümüzdeki yıl ya da üç yıl içinde borsa mutlaka düşecektir.

- süper tespit!! Ama ben daha iyisini yaparım. Bence borsa yarın kesin düşecek. Hatta gelecek hafta birkaç kez düşecek.

ALTIN KURAL 2 : Borsadaki düşüşler istediğiniz kuruluşların hisselerini almak için eşsiz bir fırsattır. Son derece başarılı şirketlerin hisseleri inanılmaz fiyatlara düşebilir.

- eşsiz fırsatın ölçüsü nedir? Örneğin ben bir şirketi gözüme kestirdiysem %20 düştüğünde almalı mıyım? %20 düşüş inanılmaz fiyat mıdır? Yoksa uzun vadeli yükselişleri sonlandıran büyük ayı piyasalarının dip noktaları mı kastediliyor?

ALTIN KURAL 3 : Borsanın önümüzdeki bir, hatta iki yıl içinde ne yöne gideceğini tahmin etmek olanaksızdır.

- peki ne yapmalıyız? en fazla 3 ay mı tutmalıyız? Al sat mı yapmalıyız? Yoksa sat al mı yapmalıyız? Haaa anladım!! Şansımıza güvenmeliyiz!!!

ALTIN KURAL 4 : Hisse fiyatları kısa vadede beklenenin tam tersi yöne hareket etse de, uzun dönemde şirket kazançları ile orantılı bir gelişme gösterecektir.

- Yani VESTEL, AKSA gibi mi? Biraz daha bekleyelim mi yoksa vasiyetimizi yazalım mı?

ALTIN KURAL 5 : En karlı hisse her zaman sürprizdir. Hangi şirketin ne zaman nereye satılacağı da öyle. Sonuca ulaşmak için değil aylar, yıllarca beklemek gerekebilir.

- haydaaaaa!!! Orantıya n'ooldu? Sürpriz hisse TEKART olmasın?

ALTIN KURAL 6 : Bir şirketin durumunun kötü olması, daha da kötüleşmeyeceği anlamına gelmez.

- burası dip daha fazla düşmez sanmayın diyosun yani. Bu Altın Kural mı? Kitabı kaça satıyosun? Fon yöneticisine uçan tekme!!!!

ALTIN KURAL 7 : Şirketlerin gelişmelerinin arkasında belli nedenler vardır ve hızlı büyüyen şirketler bu hızı zamanla yitirirler.

- sonra da halka arzedilirler!! nihayet makul bir cümle!

ALTIN KURAL 8 : Her zaman endişelenecek bir şeyler vardır.

- tanıdık bir cümle. bu vatandaşın yerli muadilleri de sık sık önerirler. Bizim markette de satılıyor.

ALTIN KURAL 9 : Etraftaki bütün kızları öpmek zorunda değilsiniz. Pek çok karlı hisseyi kaçırmış olsanız da, borsa ortalamasının çok üzerine çıkmayı başarabilirsiniz.

- hey man!! senin sorunun ne biliyor musun? tarzında bir cümle. kulağa hoş geliyor ama işlevsiz. yani git yatırım ortaklığı al heyecan olsun diyor eleman!

sonuç 1 : ben de kitap yazmak istiyorum
sonuç 2 : fon yöneticisi denilen canlı türü demografik yapıdan bağımsız varlıklardır
sonuç 3 : kitaba verilen paraya günah. fakire verin aldığınız hayır duası bile borsada daha fazla kazandırır!!

[DEVİR]

Bileşik endeksin ikinci tarihsel anatrendini verecektim ancak plan değişti. Kırk yıldır beyaz bildiğimiz sütü 'hayır siyahtır!!!' diye gözümüzün ta içine sokanları görünce tepkisiz kalmak mümkün olmuyor.

90'lı yılların sonlarında etkinliğini artıran bazı haftalık dergilerde küçük yatırımcı dostu edasıyla yazı yazan birtakım şahsiyetlerin, hakim hissedar megafonları olduğu yıllar sonra anlaşıldığında şaşırmışızdır. Tıpkı 15-20 yıl sonra açıklanan devlet arşivlerinde cereyan eden dialoglara şaşırdığımız gibi. Arada fark yok.

Barış zamanında ekmek fiyatlarında spekülasyon yapılamaz. Keza yeniden değerlemesi olmayan piyasalarda da. Göz teması olan (alıcı-satıcının fiziksel karşılaşması) ve insanın yaşamsal fonksiyonlarını doğrudan ya da dolaylı etkileyen piyasalarda spekülasyon çevrimleri daha uzun, fiyat aşırılıkları daha azdır. Emlak piyasası tamamen, emtia piyasaları kısmen bu gruba girer.

Hisse senedi piyasasında işlem yapmayanlar ölmezler. Bilakis ömürleri daha uzun olur. Aynı şekilde bu piyasada göz teması da yoktur. Dolayısıyla en mükemmel spekülasyon piyasalarıdır, irrasyoneldir, hastalıklıdır. Haftalık bir borsa dergisinin arka sayfalarına göz attığınızda aynı sektördeki şirketlerin birbirinden alakasız finansal rasyoları olması bundandır. Dünyanın en gelişmiş hisse senedi piyasalarında da manzara çok farklı değildir.

PD/DD, F/K vs. nin gerekçesi yoktur. Gerekçe üretilir. Hisse senetleri her zamansal ölçekte toplanır, yükseltilir ve dağıtılır. Gerçek profesyoneller tercihlerini orta/uzun vadeye göre yaparak, japon balığı hafızalı kitlelere illüzyon yaparlar.

Günümüzde kostümler değişmiş olsa bile hamam ve tas değişmemiştir. Köşebaşlarını tutmuş megafonlar daha büyük oynarken meydan onların türevlerine kalmış görünüyor. Azımsanmayacak sayıda takipçisi olan yayın organlarının ve forumların kimi kanaat önderleri, asfalt yoldan çıkıp kestirme patikaya sapmakta.

Bir tek 'ben iflas etmek üzereyim' diye bağırmadığı kalan şirketlerin reklamını yapmak ya karizmayı resetletir, ya inandırıcı değildir ya da getirisi yoktur. Dolayısıyla bu kategori şarlatanlara devredilmiştir. Ancak daha üst klasmanda bulunan nispeten daha saygın olanları tezahürat için idealdir.

Dağıtım dönemine girmiş kimi senetlerde yoğun tezahürat var. Bu tür senetlerde kısa vadeli yukarı yönlü illüzyon kitle hafızasını silmeye yöneliktir. Aynı senetlerin haftalık grafiklerinde kalemin ucu gibi yukarı yönlü sivrilik ve eksesif işlem hacimleri görülür. İnanmazsanız bakın!!!

[SirinZ]

Sayin Devir,

Mukemmel yazilarina ve net kalemine tesekkur etmek istedim.

Sagol.

[yeter]

Peter Lynch'in Best Seller kitabı 'BORSADA TEK BAŞINA'nın arka tarafında 'Altın Kurallar' olarak adlandırılmış bir bölüm var.

Kitap tamamen Birleşik Devletler hisse senedi piyasalarına yönelik yazılmış. Yazar camiada takdir toplamış ve hayli medyatik olmuş bir fon yöneticisi. Pratik olmak ya da kitaba bir sürü para bayılmaktan kurtulmak adına kitabevinin içinde şöyle bir karıştırıp son kısımdaki 'altın kurallar'a göz atılabilir.

Kitap sadece hisse senedi piyasalarına yönelik olduğuna göre bahis konusu 'Altın Kurallar' da aynı piyasaya yönelik. Bu piyasalarda gayenin çoğunlukla yüksek getiri elde etmek olduğunu varsayarak 'Altın Kurallar' adlı sıfat tamlamasından;

Borsalar riskli piyasalardır ve kazanmak zordur ama bu kurallara uyarsanız katır yüküyle para kazanırsınız, dolayısıyla bu kurallar çok değerlidir

gibi bir anlam çıkıyor. Göz atmakta mahsur yok. Lakin İMKB'de tatbik etmeğe kalkarsanız vay halinize!! (ABD'de de pek çalışmaz bakmayın adamın TIME'a kapak olduğuna..)

Bakalım şu 'Altın Kural'llara ve yorumlayalım...

ALTIN KURAL 1 : Önümüzdeki ay, önümüzdeki yıl ya da üç yıl içinde borsa mutlaka düşecektir.

- süper tespit!! Ama ben daha iyisini yaparım. Bence borsa yarın kesin düşecek. Hatta gelecek hafta birkaç kez düşecek.

ALTIN KURAL 2 : Borsadaki düşüşler istediğiniz kuruluşların hisselerini almak için eşsiz bir fırsattır. Son derece başarılı şirketlerin hisseleri inanılmaz fiyatlara düşebilir.

- eşsiz fırsatın ölçüsü nedir? Örneğin ben bir şirketi gözüme kestirdiysem %20 düştüğünde almalı mıyım? %20 düşüş inanılmaz fiyat mıdır? Yoksa uzun vadeli yükselişleri sonlandıran büyük ayı piyasalarının dip noktaları mı kastediliyor?

ALTIN KURAL 3 : Borsanın önümüzdeki bir, hatta iki yıl içinde ne yöne gideceğini tahmin etmek olanaksızdır.

- peki ne yapmalıyız? en fazla 3 ay mı tutmalıyız? Al sat mı yapmalıyız? Yoksa sat al mı yapmalıyız? Haaa anladım!! Şansımıza güvenmeliyiz!!!

ALTIN KURAL 4 : Hisse fiyatları kısa vadede beklenenin tam tersi yöne hareket etse de, uzun dönemde şirket kazançları ile orantılı bir gelişme gösterecektir.

- Yani VESTEL, AKSA gibi mi? Biraz daha bekleyelim mi yoksa vasiyetimizi yazalım mı?

ALTIN KURAL 5 : En karlı hisse her zaman sürprizdir. Hangi şirketin ne zaman nereye satılacağı da öyle. Sonuca ulaşmak için değil aylar, yıllarca beklemek gerekebilir.

- haydaaaaa!!! Orantıya n'ooldu? Sürpriz hisse TEKART olmasın?

ALTIN KURAL 6 : Bir şirketin durumunun kötü olması, daha da kötüleşmeyeceği anlamına gelmez.

- burası dip daha fazla düşmez sanmayın diyosun yani. Bu Altın Kural mı? Kitabı kaça satıyosun? Fon yöneticisine uçan tekme!!!!

ALTIN KURAL 7 : Şirketlerin gelişmelerinin arkasında belli nedenler vardır ve hızlı büyüyen şirketler bu hızı zamanla yitirirler.

- sonra da halka arzedilirler!! nihayet makul bir cümle!

ALTIN KURAL 8 : Her zaman endişelenecek bir şeyler vardır.

- tanıdık bir cümle. bu vatandaşın yerli muadilleri de sık sık önerirler. Bizim markette de satılıyor.

ALTIN KURAL 9 : Etraftaki bütün kızları öpmek zorunda değilsiniz. Pek çok karlı hisseyi kaçırmış olsanız da, borsa ortalamasının çok üzerine çıkmayı başarabilirsiniz.

- hey man!! senin sorunun ne biliyor musun? tarzında bir cümle. kulağa hoş geliyor ama işlevsiz. yani git yatırım ortaklığı al heyecan olsun diyor eleman!

sonuç 1 : ben de kitap yazmak istiyorum
sonuç 2 : fon yöneticisi denilen canlı türü demografik yapıdan bağımsız varlıklardır
sonuç 3 : kitaba verilen paraya günah. fakire verin aldığınız hayır duası bile borsada daha fazla kazandırır!!

Borsa hakkında teknik, temel analiz gibi bugüne dek okuduğum yaklaşık bir düzine kitap arasında kötülerin en kötüsü olarak niteleyebileceğim bir kitapdır "Borsada Tek Başına". Yazarın bir diğer kitabı vardı. İsmini hatırlamıyorum. O da aynen bu kategoride bir kitap.

Bu kitapdaki fikirlerin değil IMKB de ABD borsasında bile işe yarayacağına inanmak çok zor. Kitapda öyle alakasız şeylerle bağlantı kuruluyor ki. Yzarın eşi yeni bir marka çorap almışmış. Çok moda olunca hissesini de alalım demiş. Hisse uçmuş. Sonra çorapların kalitesi düşünce hisse de düşmüş.

Hisse ismi mümkün olduğunca sıkıcı olmalı imiş. Ne alaka ise..

Bu kitabı okumakla sadece paranıza değil, zamanınıza da yazık etmiş olursunuz.

[DEVİR]

O yılların İMKB'si çoğumuz için; belki yaşanmamış olduğundan, belki de artık para kazandıramayacağından artık önemini yitirmiştir. Nitekim ben de o devirde bahçede top oynuyordum. Ama inandığım ve uyguladığım metodolojinin gereği olarak yukarıdaki grafik benim için en az bugünün grafikleri kadar günceldir.

O günün yatırımcısının/borsacısının daha mı şanslı yoksa daha mı şansız olduğu yoruma açık bir konu. Ancak bir gerçek var ki BOVESPA ya da MERVAL denince otantik bir yemek isminin anlaşıldığı o dönemde, borsacının tek gündemi fokur fokur kaynayan siyaset kazanıydı. İkinci bir gerçek daha var ki borsacıların çoğu (bugün de olduğu gibi) olumlu haberde alıp olumsuz haberde satmak için aportta bekliyordu (tek tuş olayı olmadığından en hızlı koşanın en çabuk alıp sattığı rivayet edilir!).

Haber ve gelişmelere beklenen tepkiyi vermeyen borsa endeksinin ve bu duruma gerekçe arayan, bulamayınca da dumur pozisyonu alan borsacı tipinin primitif örneklerinin hikayesidir yukarıdaki grafik.

İşte o yıllardan bazı virtüel cümleler :

- Nooooooluyo ya!!! nereye gidiyo bu endeks bi müslüman bana anlatsın!!
(siyasetin en hararetli olduğu, şapkanın!! fena bastırdığı dönem. Cumhuriyet tarihinin en başarılı ve karizmatik Başbakanı!!! döneminde 11 ayda dörde katlanan borsaya anlam yüklemeye çalışan sade yatırımcı)

- Bin kunduz!!! Savaş başladı. Adı duyulunca %40 düştük. Burdan sonrasını tasavvur edin artık!
(Savaşın çirkin yüzü karşısında duygularını gizleyemeyen yatırımcı)

- Kara savaşı başladı hala yükseliyor utanmaz!! yok abi yok. Bu tahtaları birileri içerden ayarlıyor. yoksa mümkün değil!
(aslında borsacımız haklı. şu grafikler çok yalancı!!)

- Yeni hükümet kuruldu niye yükselmez bu meret!!!!!!!!!!!
(endekste fevkalade etkili olan 'yeni hükümette bakan sayısının artmış olması' dinamiğini gözden kaçıran yatırımcı. Aslında endekste baskı yaratan unsur bu değildi. Çünkü önemli olan dinamikler değil, iç dinamiklerdi. Yani esas baskı unsuru artan bakan sayısı değil, artan bakan danışmanı sayısıydı!)

Adamın biri de şöyle demiş :

Bir çok kuruluş ve gazetelerde yazan finansal yorumcu, mevcut olayları yükseliş ve düşüşlerin nedeni olarak tartışmaya devam ediyorlar. Günlük olayları da, piyasa hareketini de izlemek mümkün. Birini diğerine uydurmak bu nedenle çok kolay bir iş. Bugün de yarın da önemli bazı olaylar gerçekleşecektir. Londra düşüp, New York yükseldiğinde, ya da tersi olduğunda şaşıracaklar.

RALPH NELSON ELLIOTT

----