Borsa Felsefesi, Borsacı Kafası.

Suriye rejimi elindeki silahları ve yıllardır beslediği orduyu kullanamadan yıkılmakla kalmadı silahları da hiç kullanılamadan yok edildi.
Teknolojik devrim eski nesil silahları kullanışsız hale getiriyor ama bunlar yaş olarak da artık verimli kullanılamayacak türden ekipmanlar. Ukrayna savaşının istatistikleri herşeyi net biçimde ortaya koyuyor zaten.

İran hava sahasında kontrolü kaybetti denebilir ancak eski moda kara kuvvetleri ve dikkate değer deniz kuvvetlerini kullanarak bir tepki vermeyi düşünebilir. Basra, Kuveyt ve körfez İran ordusunun etki alanında ve bu bölge petrol üretimiyle ticaretinin de önemli bir noktası. Ya da mevcut durumu sürdürmeye çalışabilir ama zaman aleyhlerine işliyor. Gerici rejimin bir an önce değişerek yeniden harika olmaları en iyi seçenek.

Hepimiz Türkiye ve Dünya ekonomisini, politik, jeoploitik gelişmeleri aynı kaynaklardan yakın takip halindeyiz.
Yorumlarımız ve tahminlerimiz birbirine yakın ve bu gelişmeler genel olarak olumsuzluğa işaret ediyor.
Cari açık, bütçe dengesi, enflasyon, yüksek faiz, ticaret piyasaları, varlık fiyatları, petrol fiyatı, dış-iç yatırımlar, güven, bilançolar gibi konularda ortak bir görüş çerçevesi mevcut ve uzun vadeli yatırım kararları bunlara göre veriliyor

Daha spekülatif yatırım kararları için spekülasyon analizinden söz edebiliriz ki burada olumlu bir manzara söz konusu. Yukarıdaki temel konuları kısa vadede etkisiz varsayıp kısa vadeli etkileri güçlü olan faktörlere baktığımızda; halka arz ve sermaye piyasalarını genişleten diğer politikalara, hükümetin piyasalara verdiği mesajlara, kamunun ve şirketlerin hisse alım politikalarına, şirket birleşme ve deviralmalara, cripto ve teknoloji hisselerinin göz kamaştıran performansına, finansal yatırımlara olan iştaha odaklanabiliriz.

Ancak burada, iktidarın muhalefete karşı kabul edilemeyecek acımasızlıktaki tutumu bir sönümleyici olarak karşımıza çıkıyor. Burası bir petrol ülkesi olmadığına ve dış kaynak da bulunamadığına göre içerdeki sermayeyi kaçıracak bu davranışlar acı bir süreçle sonuçlanacaktır.

Yukarıdaki yazıda spekülasyon analizine konu faktörlerin aslında borsanın lehine olduğunu ancak herkesçe malum siyasi uygulamalarla etkilerinin sönümlendiğini iddia etmiştim. Elbette ülke ekonomisini iyice açmaza götüren bu siyasi manevraların ardındaki gerekçe orta ve uzun vadeli ekonomiye ilişkin olumsuzluklar ki bu da bir çeşit refleksivite. Bir yandan enflasyonla mücadele adı altında halka ağır bir reçete dayatılıyor öte yandan devletin elindeki tüm vergi, harç, ürünlere yüksek oranda zam yapılıyor. Bunun sebebi de yıllarca seçim kazanmak uğruna büyütülen kamu harcamalarının finansmanı ve yükümlülüklerin yerine getirilmesini sağlamak.

Geriye elimizde tek bir spekülatif kuvvet kalıyor; faiz indirimleri.
Hem ABD hem Türkiye'de bu konu gündemin başında.
ABD'de faizin yükseldiği dönemde zaten borsalar katlanarak değerlendi, faiz indirimi bunu devam ettirecek mi?
Türkiye'de faiz indirimi işe yarayacak mı? Güven faktörü kaybolmuşken, siyaset çalkantılıyken kolay değil?
Her şey bir yana, tek bir parametreye yani faiz indirimine göre yatırım kararı alınır mı?

Yeni Dünya Düzenin uç noktalarına ilişkin bazı ipuçları verebiliriz. Sadece fikir jimnastiği olarak kabul edilsin lütfen.

Napoleon seferi ile 1. ve 2. dünya savaşlarının ortak bir formatı var, hammaddeye aç, hızlı büyümüş, aşırı milliyetçi sanayi devletleri ile deniz yollarını ve uzak sömürgeleri kontrol eden güçlerin karşı karşıya gelmesi... Dikkat edin hepsinde bitirici rol ABD'de. Tüm bu dönemlerde Moskova ise hem hedef hem de ağırlık merkezi olarak karşımıza çıkıyor çünkü deniz yolunu kullanmadan kaynaklara ulaşabileceğiniz asya'nın iletişim ve ulaştırma hatlarının bağlandığı yer. Pekin-Berlin arasını kontrol eden merkez diyebiliriz. Tarihte ikişer defa Japonya ve Almanya gibi deniz aşırı etkisi zayıf iki sanayi ülkesinin büyük fetih hareketlerine kalkıştığını biliyoruz. Bu formatı günümüze uygularsak hammaddeye aç Çin de, ana gücünü merkezde yoğunlaştırdığı bir orduyla Moskova'ya ilerlerken ufak bir güçle Hazar denizi petrol-gaz sahalarını ele geçirmeye çalışacaktır, ardından Ural bölgesi. Böyle bir kalkışmada Avrupa ve İngiltere doğal olarak Çin'e savaş ilan edecek ve Çin ordusu Paris yakınlarında görülecek (fikir bana ait değil :) yazar Jean Freustié'nin beyaz perdeye de uyarlanan Harmonie ou les horreurs de la guerre eserinden). Hatta ABD de Moskova'ya destek olmak için silah yüklü ticari gemileri Murmansk limanına gönderirse tam bir 3. dünya savaşı formatı karşımıza çıkmış olur.

Şimdi yakın tarihteki gerçeklere bakalım. Rusya savaşın başında elit tankçı birlikleriyle Kiev'e bu tür eski moda bir yıldırım taaruzu denemesi yaptı başarılı olamadı, Ukrayna en elit birlikleriyle, tarih kitaplarından fırlamış gibi gözüken sürpriz bir Kursk taaruzu denedi sonuç alamadı, Esad'ın eski model de olsa hala kullanımdaki kara ordusu hiç bir işe yaramadı, İran 5. nesil jetlerin kullanıldığı 3 saatlik harekatla, tüm kara ve hava kuvvetlerini kullanışsız hale getiren bir darbe yedi. Kısacası klasik savaş taktikleri, teorileri ve araçları artık işlevsiz hale geldi.

Teknolojik gelişmelerin klasik savaş ve gelecek öngörülerini değiştirdiğini herkes görüyor. Bu noktada size Ronald Reagen'ın başkanlık dönemindeki meşhur konuşmasını hatırlatayım. Özel televizyonların henüz olmadığı Türkiye'de herkes bu konuşmayı ve ilgili animasyonu ana haber bültenlerinde izlemişti. ABD-Sovyetler arasında, yıldız savaşları olarak adlandırılan bir uzay savaşı projesi... Nükleer silahların dünyayı yok edecek miktara ulaşması bu fikri rahatlatıcı ve sempatik kılmıştı. 1980'lerde sadece hayaldi ama günümüzde değil, sadece Rusya yerine Çin geldi... Sanırım herkesin 3. dünya savaşı olarak konuştuğu şey uzay koşullarında savaş olacak. Uydular, enerji altyapıları, ay üzerinde üs kurma mücadeleleri, uzay yarışında şiddetin devreye girmesi vs.

Ronald Reagan - Strategic Defense Initiative ("Star Wars") Konuşması
https://www.youtube.com/watch?v=Y2_H4B67poo
https://www.youtube.com/watch?v=sMfmVzHZvkc

CHP'nin kayyumla sonuçlanabileceği söylenen davası Eylül'ün ilk haftası.
Belediyelerde tutuklamalardan sonra kayyum da gündeme gelir mi?
İlk yarı bilançolarını yakında göremeye başlayacağız, tahminler bellidir.
Trump tarifelerinde başlangıç 1 Ağustos.

Faiz indirimiyle yıllık faiz oranını %45 yapsalar %15 stopajdan sonra hiç de cazip olmayan %30 yıllık getiri ortaya çıkıyor.
KKM de bittiğine göre şu siyasi ve jeopolitk gerilim altında döviz yatırımları cazip gözükecektir.
Konut ve arsa ile taşıt araçlarını da yatırım alternatifi olarak değerlendiriyoruz ancak sorun şu; bunlar likit araçlar değil. Önemli olan likit ve likite yakın olanların dengesi. 2021 sonundaki devaluasyon öncesi faizler %17 civarıydı ve enflasyon henüz oldukça düşüktü ancak 2020 yılından gelen bir gerilim birikmesi de söz konusu olabilir?

Zombi Ülkeler ve Güney Denizi Balonu Vakası (South Sea)
Zombi şirketler ve zombi ekonomi zombi ülkeler doğurur. Dünya'da zombi ülkelerin sayısı her geçen gün artıyor, çoğunluğu din devrimi ile sosyal devrim yapamayanlar.

1- Dünya sadece bilimsel ve teknolojik bir devrime sahne olmuyor bunlara paralel olarak değişen bir dünya anlayışı, manevi kavramlarda gelişim de söz konusu. Örneğin sevap, sadaka, kurban gibi kavramlar 2000 yıl öncenin ilkel insanları için bir gelişimi ifade ediyordu. Dikkat ederseniz tüm bunlar müminler tarafından tanrılarından bir beklenti karşılığında ve belirlenen zamanlarda yapılıyor. Toplu yaşama geçiş kapsamında, insanların belli kurallara bağlı biçimde birbirlerine yardım etmeleri dini emirler olarak dikte edilip uymayanların cezaları, uyanların ise ödülleri baştan belirleniyor. Günümüzde bu değişiyor ve yerini gönüllü yardımlaşmaya, bilinçsel farkındalığa bırakıyor. Modern insan tanrıdan maddi bir beklentisi olmadan, gönülden ve kendi seçtiği biçimde yardım ediyor. Hala tedavülde olan ama soyu tükenmeye mahkum ilkel insanlar, kendini değişmez ve sonsuz ilan eden dinlerin öğretilerine saplandıkları için karşılıksız iyilik kavramı onlar için geçerli olamaz çünkü inançlarının temelini teşkil eden sonsuz zevk ve sefa ödülü diye de adlandırabileceğimiz cennet(heaven) kavramıyla çelişir bu. Tanrıyla karşılıklı çıkar ilişkisi kapsamında manevi kavramların maddi karşılıkları doğal olarak aranacaktır.

2- Çin ve Hindistan gibi devlerin devreye girmesiyle dünyada, geleneksel ürünler alanında tam rekabet durumuna geçtik. Türkiye'de fabrikaların verdiği toptan fiyatlardan daha ucuza perakende satılan ürünler görüyorum. Uzak doğudan gelen üründe nakliye, gümrük, peşin ödenmiş KDV, ithalatçı ve perakendeci karı gibi masraflar var ve buna rağmen perakende raf fiyatı bizim fabrikaların toptan fiyatından düşük.

3-Ülkeler ligi yetmezmiş gibi bir de dev şirketler ortaya çıktı ve çoğu ABD kökenli. Çin, Kore, Japonya, Avrupa'nın da birkaç dev şirketi var. Bunlar çoğu ülkeden daha güçlü, çok daha verimli ama en önemlisi hisseleri halka açık olması sayesinde emeklilik fonları dahil birikim aracı haline gelmiş şirketler. ABD başta olmak üzere batı toplumlarının geleceklerini yatırdıkları bu şirketlerin piyasa değerleri 3-4 trilyon$ gibi astronomik rakamlara ulaşmış ama hepsi teknoloji gibi kırılgan alanlarda faaliyet gösteriyor veya aşırı rekabet koşullarında değer kaybetme riskine sahip. Toprak sahibi olmadığı halde trilyon $'lık değerlerle ve endeks fonlarının muazzam büyüklüğüne katkılarıyla tüm finans piyasalarının temel direği haline gelen bu şirketlerin klasik bir borsa hareketi denebilecek türden değer kaybına tahammül etmek mümkün mü? 20 trilyon$ piyasa değerinde 8 şirketi kim, hangi kaynakla kurtaracak?

4-Tarihte South Sea ve Mississippi balonları olarak bilinen vakaları araştırabilirsiniz. Bunlar 18. yüzyılın imtiyazlı dev şirketleriydi. İngiltere ve Fransa'da Tahvil ile hisse senetleri çıkarmışlardı ve bunların fiyatları çılgınca yükselerek devletlere rakip olacak güçte birer organizasyona dönüşmüşlerdi. Bu şirketlerin kendi orduları olduğunu söylemek yanlış olmaz. Sadece ticaret değil etki alanı olarak toprak da elde ediyorlardı, köle ticareti yapıyorlardı ve tüm bu işler için askerleri vardı. Napoleon'un ABD kurulduktan sonra sattığı Mississippi bölgesi bugün sizin ABD olarak bildiğiniz ülkenin en verimli bölgesi ve tüm ABD yüzölçümünün %30'u (çöller hariç). ABD'nin kalkınması bu bölgedeki pamuk ve mısır tarımıyla gerçekleşmiştir ve esasen buralar şirket malıydı.

Dünyada sayıları gittikçe artan zombi ülke kavramını yukarıdaki, dağınık gibi gözüken bilgiler çerçevesinde değerlendirmekte fayda var. Yorum kişiye kalmıştır ama sonuçlarını zaten yaşamaya başladık bile...

Borsada hisse değerleri mutlaka şirket bilançolarıyla, özellikle karlılık ve finansman riskleriyle ödünleşir.
Bu ödünleşmede aşırılık payı da söz konusu olur yani gereğinden fazla yükseliş veya düşüş.
Hisse fiyatlarının reel durumu yansıtan noktaya temas etmesi bazen beklentinin satın alınması şeklinde erken bazen de rakamalar netleştikten sonra gerçekleşir.

Son aylarda devamlı spekülasyon analizinden söz ettik ve diğer konularda olumlu bir gelişme olmadığı halde fiyatlara da yansıdığını gördük.
Bugün piyasaları orta ve uzun vadede kontrol eden güçlere göz atalım. Bunlar zaten sizin yakından takip ettiğiniz şeyler, belki ufak bir katkım olabilir.

Trump tarifelerinde bir iyileşme olmadığını, global ekonomiyi riske edecek uygulamalardan geri adım atılmayacağı ihtimali güçleniyor. Esasen Trump çark eden diyenlerin kaçırdığı detay şu; Trump birşey yapmıyor, o zaten olan bir süreci kendi kontrolündeymiş gibi gösterecek manevralar yapıyor. ABD'nin borç ve açıkları ile bunların dengeleyici mekanizması aşırı ısındı hatta alev aldı. Gümrük duvarları sadece politik bir manevrayla insanların gözünü boyama çabasıdır. ABD zaten eski ithalatını yapacak kapasiteden düştü. Sizin dikkat etmeniz gereken nokta dengeleyiciler yani teknoloji sektörleri.

İran meselesi bir anda unutuldu. İsrail büyük bir başarıyla ve devrim niteliğinde taktiklerle açtığı hava koridorunun savunmasının yeniden onarılmasına izin mi verecek? Hava kontrolü gibi büyük bir avantajı elinde tutarken bundan faydalanmak istemeyecek mi? Peki ya İran? Hava sahasını kontrol edemeyen bir ordunun kara ve deniz kuvvetleri ne işe yarar? İran bu güçlerinin hurdaya dönüşmesini izlemeye devam mı edecek? Ya da Esad rejimi gibi maddi yönden tatmin edemediği askerleri en ufak bir rüzgarda ortadan kayıp mı olacak?

Türkiye ekonomisine gelince; bununla ilgili aylık verileri hepimiz takip ediyoruz ancak bu veri paketiyle yatırım kararı vermek uygun değil. Pek çok gözden kaçan detay henüz piyasa fiyatlarına yansımamış olabilir? Deprem konutları ve bölgeye yardımlar büyük bir gururla medyaya servis ediliyor ama bedeli tam olarak bizden tahsil edildi mi bilmiyoruz? Hazine üzerinde öyle büyük yükler var ki; bunların oluşturduğu riski tam olarak hesaplamak için bütçe dengesine bakmak yetmiyor, biraz gelecek projeksiyonu da lazım. Otoyol, köprü, hastane projelerinin döviz türünden müşteri garantileri ve teminatları yıllık 18 milyar$ civarıymış. Kamu çalışanları, yoksulluk yardımları, emekliler, işsizlik maaşları, kapanan şirketler filan derken ciddi giderler söz konusu ama tüm bunlardan daha ağır bir faiz gideri var hazinenin üzerinde. Turizm'de iddialıydık ama iktidar medyasının bu konuda hiç sesinin çıkmaması da korkutuyor beni. Orta ve uzun vadede etkili güçler kısaca temel kuvvetler büyük ölçüde olumsuzluğa işaret ediyor.

Bu konuları zamanla detaylandırırız.

Alıntı:

---

Originally Posted by yelpaze

Faiz indirimiyle yıllık faiz oranını %45 yapsalar %15 stopajdan sonra hiç de cazip olmayan %30 yıllık getiri ortaya çıkıyor.
KKM de bittiğine göre şu siyasi ve jeopolitk gerilim altında döviz yatırımları cazip gözükecektir.
Konut ve arsa ile taşıt araçlarını da yatırım alternatifi olarak değerlendiriyoruz ancak sorun şu; bunlar likit araçlar değil. Önemli olan likit ve likite yakın olanların dengesi. 2021 sonundaki devaluasyon öncesi faizler %17 civarıydı ve enflasyon henüz oldukça düşüktü ancak 2020 yılından gelen bir gerilim birikmesi de söz konusu olabilir?

---

Yukarıda 1 yıllık mevduat hesabı üzerinden kaba bir hesap yapmıştım ancak bizde tüm mevduat hesapları 1 veya 3 aylık yani her ayın ve 3 ayın sonunda sizin kazancınızdan %17,5 vergi kesiliyor. Gelir vergisine tabi gelirler gibi beyanname vermiyorsunuz yani eğitim giderleri, bağışlar vs. giderlerinizi vergiden düşemiyorsunuz en kötüsü enflasyon endekslemesi yapma şansınız yok.
Likit fonlardan sağlanan kar da fon satıldığı anda stopaja tabi olur ve vergi kaynağında kesilir.

Her yıl Mart ayı sonunda beyanname ile verilen ve Mart ile Temmuz'da iki taksit halinde tahsil edilen vergilere göre büyük bir dezavantaj oluştu. Mesela 2024 yılı başında yurtdışı borsalarından temettü geliri elde eden yahut eurobond alıp faizlerini alan veya alım satım kazancı elde eden vatandaş 2025 Mart ayına kadar yani 1 yıl hiç bir vergi ödemez. Martta beyanname verirken de alım ile satımları arasındaki süre boyunca enflasyon %10'u geçmişse gelirinden ilgili dönemin enflasyon farkını düşer. Varsa geçmiş zararlarını da gider gösterir. Gene eğitim ve bağış gibi giderler de vergiden düşülebilir. Medvuatçı ise direkt her vade sonunda net rakamı öder.

Tabi istisnai durumlar her zaman olabilir. Mesela yıl boyunca birden fazla patrondan belirlenmiş limitlerin üzerinde maaş geliri elde eden biri için mevduat hesabı, vergi açısından avantajlı olabilir. eurobond alıp küçük bir gelir elde etse dahi beyanname zorunluluğu olacağından vergiye tabi tüm gelirlerini de beyannameye yazmak zorunda kalacaktır.

Konu önemli çünkü dövize olan talebi belirleyici nitelikte.

-Eskiden, genel olarak dengelerin belli olduğu ve fazla değişmediği bir dünyada değişken borsa koşullarında yaşıyorduk. Öngörülebilirlik yüksekti.
-Yakın geçmişte dengelerin bir yöne aşırı zorlandığı koşullarda seçici bir değişkenlik gözlemlemeye başladık.
-Şimdi ise dengelerin tamamen değişken olduğu bir dünyada eskiye göre daha az değişken borsa koşullarına adapte olmak gerekecek gibi gözüküyor. Bu yüzden benim değindiğim ve piyasalarla az ilgili gibi gözüken konulara dikkat edilmesini tavsiye ederim. Bunlar düşünce yapısının temelini oluşturmak bakımından önemli ki inançlar bile bu kapsama giriyor.

1-Bakın, yanı başımızda herkesin artık normal gördüğü Ukrayna savaşı metrekareye düşen ateş gücü, mühimmat ve ekipman kullanımı, asker yoğunluğu ve kayıpları gibi tüm değerlendirme kriterlerine göre 2. dünya savaşından daha büyük. Güya 6 ay önce bitecekti?
2-İsrail'in önce Suriye ardından İran üzerinde denediği yeni hava savaş taktiği dünyada çok büyük bir devrime işaret ettiği halde konu hemen soğutuldu. Alman tank komutanı Guderian'ın teorisini geliştirip savaş alanlarına uyarladığı "Yıldırım Taaruzu" olarak bilenin ve 1940'lardan itibaren tüm dünya ordularının benimsemek zorunda kaldığı, zırhlı kara kuvvetleri odaklı savaş taktiğini İsrail hava kuvvetleri, 5. Nesil jetler sayesinde 21. yüzyıla mükemmel biçimde uyarladı. Şimdi gelişmiş jet filosuna sahip ülkeler istediği ülkenin ordusunu saatler içinde işlevsiz kılacak bir avantaja sahip. Bu durum iki sonuç doğurur; gücün, ona sahip olanlar tarafından kullanılması veya buna maruz kalacakların daha erken davranmaya çalışarak klasik savaş taktikleriyle, önceden tepki vermesi.
3-Değişen dünya koşulları ticaret savaşları başlığı altında yeni bir dönem başlattı. Altta yatan sebepleri tartışmayacağım ama sonuçları mutlaka hissedilir derecede etkili olacak. Hiç birimiz yeni koşullarda küçük ve esnek şirketlerin mi yoksa global ölçekte çalışan devlerin mi avantajlı olacağını bilmiyoruz. Karlılıklarda kalıcı düşüşlere ilişkin beklentiler hisse senetlerinde yeniden değerleme yapmamızı gerektirecek. Grafiklerde geçmişi gösteren o kuyruklar artık gelecek hedeflemeleri bakımından çok anlamlı olmayabilir? Buna dikkat etmek lazım.

Biraz daha spesifik olalım.
İran veya Suriye para birimi üzerinden çok yüksek faiz getirisi teklif edilse kabul eder misiniz?
Kağıt paranın sadece itibari değeri vardır ve bu değer parayı basan devletin gücüne bağlıdır.
Devletin gücü ise, son kertede ordusunun gücüne bağlıdır. Ekonomik ve finansal güç olsa dahi savaş coğrafyasında askeri gücünüz eninde sonunda sorgulanır zira para diye bastığınız şeyin değerini koruyup koruyamayacağınız önemlidir. İran ordusunun envanterine google'dan ulaşabilirsiniz. Bunu istediğiniz bir başka ordunun envanteriyle karşılaştırmak da zor değil, bunlar gizli bilgi de değil zaten. İran ordusundan çok daha güçlü bir ordunuz yoksa sesinizi kesip oturmanız en doğrusudur.

En büyük risk olarak gördüğüm erken seçim mevzusu gittikçe daha sık konuşuluyor.
Siyasi yönden değerlendirmeyi herkes yapıyor zaten.
İktidardaki zihniyetle seçimlerin, ekonomik anlamda nelere mal olacağı da malum.

Düzeltmek istediğim tek yanlış anlaşılma şu; C.B. erken seçim istemiyor veya anayasal mevzuata göre adaylık sınırlamaları nedeniyle istiyor gibi yorumlar... Türkiye'nin ekonomik koşullarında yarın erken seçim olsa ve C.B. kazansa ertesi gün ilk isteyeceği şey 1 yıl sonra yeni bir erken seçim olacaktır. Tek manevra alanı siyaset kalan liderler böyle yapar. Arjantin, Yunanistan ve İsrail'de neredeyse yılda bir tekrarlanan seçimler gördük çünkü ekonomik anlamda bir şey yapacak durumda olmayan politikacı için en güzel ortam seçimden seçime sürüklenen yerdir. Dikkat ederseniz şaşırtıcı politik hamleler yapmaktan aldıkları zevk ekonominin iflah olmaz sorunlarıyla uğraşmaktan çok daha fazla.

Bu konuda sadece politikacıyı suçlamak da doğru değil. Maaşlarına yüksek oranlı zam isteyen veya erkenden emeklilik hayali kuran halkımız da siyaseti neye zorlayacağını iyi bilir. Türk halkına %10 enflasyon ortamında %8 ücret artışı ile %50 enflasyon ortamında %40 ücret artışı seçeneklerini sunduğunuzda yüksek enflasyonun ne kadar çok taraftarı olduğunu görürsünüz.

Alıntı:

---

Originally Posted by yelpaze

En büyük risk olarak gördüğüm erken seçim mevzusu gittikçe daha sık konuşuluyor.
Siyasi yönden değerlendirmeyi herkes yapıyor zaten.
İktidardaki zihniyetle seçimlerin, ekonomik anlamda nelere mal olacağı da malum.

Düzeltmek istediğim tek yanlış anlaşılma şu; C.B. erken seçim istemiyor veya anayasal mevzuata göre adaylık sınırlamaları nedeniyle istiyor gibi yorumlar... Türkiye'nin ekonomik koşullarında yarın erken seçim olsa ve C.B. kazansa ertesi gün ilk isteyeceği şey 1 yıl sonra yeni bir erken seçim olacaktır. Tek manevra alanı siyaset kalan liderler böyle yapar. Arjantin, Yunanistan ve İsrail'de neredeyse yılda bir tekrarlanan seçimler gördük çünkü ekonomik anlamda bir şey yapacak durumda olmayan politikacı için en güzel ortam seçimden seçime sürüklenen yerdir. Dikkat ederseniz şaşırtıcı politik hamleler yapmaktan aldıkları zevk ekonominin iflah olmaz sorunlarıyla uğraşmaktan çok daha fazla.

Bu konuda sadece politikacıyı suçlamak da doğru değil. Maaşlarına yüksek oranlı zam isteyen veya erkenden emeklilik hayali kuran halkımız da siyaseti neye zorlayacağını iyi bilir. Türk halkına %10 enflasyon ortamında %8 ücret artışı ile %50 enflasyon ortamında %40 ücret artışı seçeneklerini sunduğunuzda yüksek enflasyonun ne kadar çok taraftarı olduğunu görürsünüz.

---

Hocam bu ülkeyi her yönüyle hukuk, ekonomi vs. ancak erken seçim rahatlatır ve kurtarır.

Alıntı:

---

Originally Posted by cevdet _060

Hocam bu ülkeyi her yönüyle hukuk, ekonomi vs. ancak erken seçim rahatlatır ve kurtarır.

---

Size %100 katılıyorum. Vurgulamak istediğim nokta seçimi kazanmak için neler yapabilecek karakterde insanlarla karşı karşıya olduğumuz ve bunun neden olacağı hasarlar, elbette piyasalara geçici etkileri. Gerçi orta vadede zaten seçim olmasa bile daha büyük hasarlardan kaçışımız da olmayacak. Seçim gündemde olmadığı halde rakiplere yapılanlar da erken seçimle aynı hasarı veriyor denebilir?

Şunu da düşünmek lazım, zaten bozulan bir ekonomi ortamına ilave olacak seçim belirsizliği koşullarında hükümet istediği oyu kazanabileceği ekonomik dengeleri sağlayabilecek mi? Maaşlara zam, emeklilik filan geçen sefer işe yaradı ama yeni bir pahalılık dalgasının boyutları tüm seçim ekonomisi çabalarını nötrleyebilir.

Şu ihtimali de göz ardı etmeyin. Günün birinde çıkar ben Türkiye'nin C.Bşknıydım der, uygulamalardaki sorumluluğunu kabul etmez, tüm sorumluluğu partiye yıkar, kendi kalır parti savrulur:)

Türkiye ekonomi ve siyaset konularında ahkam kesebileceğiniz bir yer değil. İnsanlar bu konularda son derece meraklı, sıkı bir takip içinde ve bu durum nihai karar alma konusunda kendilerine güveni de sağlamış oluyor. Bu nedenle yatırım danışmanlığı veya sermaye yönetimi bizde pek cazip işler değil, en azından gerçek kişilerin servetlerinin yönetimi bakımından...

Öte yandan etrafta öyle bir haber, veri ve yorum yoğunluğu var ki; piyasaları profesyonelce ve belli bir sistematikle takip etmeyen kalabalıklar zaten meydana getirdikleri o kalabalık sürü formasyonu nedeniyle dahi önemli risklere maruz kalıyorlar. Belki kolay ulaşılır bilgi ve verilerin değerinin düşük olduğu gerçeğini de göz önünde bulundurmamız gerekiyor. Sürüden ayrılma lafını herkesten duyabilirsiniz ama bunun nasıl olacağını bilmek çok zordur. Sürünün tersine gitmek diye bir kavram bile artık tanımlanabilir değildir zira piyasaların hareket şekli bu tür, tek boyutlu bir çabayı boşa çıkarır nitelikte. Bence başkalarına odaklanmak yerine kendi gerçekliğine odaklanmak en doğru tavır.

Gelişmelerin piyasada nasıl ve ne ölçüde iskonto edileceğini tahmin etmek hiç kolay bir iş değil. Türkiye'nin mevcut durumunda 3 önemli iç piyasa faktöründen söz edilebilir. Devlet bütçesinde tasarruf kaynaklı kesintiler, Yerel yönetimlerin üzerindeki baskılar nedeniyle yatırım ve harcamalarının azalması ve konkordato uygulamasının neden olduğu baskı. İlk ikisi tek boyutlu kavramlar, konkordato ise yasaların verdiği bir avantajın zor durumda olan şirketlerin seçimleriyle birleşimi olarak daha karmaşık bir konu. Alacaklılardan korunma ve alacaklıları da, kendi alacaklılarına ödeme yapma konusunda zor durumda bırakma işin bir boyutuyken bu kavramdan duyulan korkuyla iş piyasalarında para ve mal devir hızlarının düşmesi, tespit edilmesi çok daha zor ayrı bir konu. Bu noktada karşı tedbir olarak gene devletin destek kredileri devreye girer. Özel bankalardan beklenemeyecek bu tavır ancak kar-zarar hesabını öncelikli tutmayan devlet tarafından yapılabilir. Dolayısıyla kredi piyasasını izlemek borsa ve iş dünyası açısından önemli bir konudur. Destek kredileri döviz kurları üzerinde de doğrudan baskı yaratır dolayısıyla TL'nin daha da zayıflaması beklenebilir. Alacak devir hızı, krediye ulaşım gibi konular para piyasalarında beklenmeyen şoklara neden olabilecek sistemik risklerin en önemli kaynaklarından biridir.

Kendi takip-tahmin sistemime göre gelinebilecek noktalara fazlasıyla ulaştı endeks. Benim sistematiğime göre hareketin devam edeceğine dair bir işaret yok. Elbette bu bir yatırım tavsiyesi değil kendi metodik yaklaşımımın görüntüsüdür.

Yurtdışında önemli risk faktörleri zaten herkesçe biliniyor. Gene spekülatif ve psikolojik güçler bu gerekçelere baskın gelerek balon olduğu iddia edilebilecek fiyatlamaları düşündürüyor. Balonların ters yansımaları ilgimi çeken bir konudur ve şu andaki şişmenin zıt tarafında petrol ve endüstrisi hisseleri var. Petrol fiyatının düşüklüğü esasen, alarm zilleri çoktan çalmaya başlamış Türkiye ekonomisine de en büyük, spekülatif olmayan desteği veren kuvvet. Her şey negatifken bir tek bu pozitif. Spekülatif güçleri arka sayfalarda tanımlamıştım ve onlar borsada yükselişi destekler nitelikte ancak reel ekonomik gelişmeler ise ters yönden etkiliyor. Isınma göstergesi ise döviz kurları ve kurların etkileri. Petrol konusu dikkatimizi İran'a yoğunlaştırırken iç piyasalarda ise TL'nin değerine odaklanıyorum.

Faiz indirimlerine yüklenen anlama hiç katılmıyorum ve faizlerde kalıcı ve dikkate değer bir düşüş beklemiyorum. Yıllarca seçim kazanma ve kadrolaşma gibi gerekçelerle kontrolden çıkmış bir bütçeye bir de faiz yükü getirip sonucunda Hazineye piyasadaki parayı vakumlatırsanız faizi indirmeyi değil yükseltmeyi tartışmalısınız. Sıcak para moral veya beklentiye değil riske göre getiriye bakar.

Arçeliğin geçen yıl açıkladığı, Enflasyon Muhasebeli 6 aylık gelir tablosunda 20024 için zarar yazmışlardı.

Bu yıl Enflasyon Muhasebesiz, 2024 ile karşılaştırmalı ve bağımsız denetime tabi gelir tablolarında 2024 yılı ilk yarı için yüksek bir karlılık ve 2025 için ciddi bir zarar söz konusu.

Enflasyon muhasebesi çeyrek dönemler için kullanılmadığı halde böyle yüksek zararlar göreceksek bu yıl işimiz zor.

ABD başkanının 2 nükleer denizaltıyı Rusya yakınlarına gönderme gibi kritik bir kararının gerekçesi bildirilmedi. Tahminim, ellerinde Rusya'nın Kiev yönetimini devirecek bir harekata ilişkin bulgular olması... Aradan geçen süre göz önüne alınırsa Putin bir şekilde neticeye ulaşmak istiyor olmalı? Pek çok kişi bu savaşın önemini olduğundan az görme eğiliminde ancak Berlin duvarı yıkıldığından beri batının Rusya'ya doğru hem ekonomik hem askeri bakımdan genişlediğini unutmamak lazım. Ukrayna Rusların kırmızı çizgisiymiş ve bunu net biçimde gösterdiler. Bence mesele Kırım'da biraz toprak koparma isteğinin çok ötesinde ve verilen kayıplar da her iki tarafın ciddiyetini göstermeye yetiyor.

Bu yıl şirket performanslarının pek iyi gelmeyeceği görülüyor. Sene başında CEO anketlerinde büyük çoğunluk 2025'in ikincisi yarısı için düzelme umutlarını dile getiriyordu, genelde faiz indirimi gibi basit gerekçelere dayanan bu iyimserlikler gittikçe azalıyor. Bazıları aksini iddia etse de borsadaki değerler bilançolarla bir şekilde eşleşmek zorundadır. Borsada herkes kumar oynamıyor, kapitalin çoğunluğu servet yönetiminin bir parçası olarak burada. Emeklilik fonları, yatırım fonları, bireysel birikimler vs. belli bir istikrarda ve öngörülebilir kazanç talep eder, bu ise belli kurallara bağlı bir piyasayla mümkündür ve bu yüzden borsanın rasyoları ile değerinin ortalamaları oluşmuştur. elbette bu değerleme kriterlerinin alt ve üst sınırları genel ekonomik koşullar, moral ve istikrara göre genişleyip daralabilir.

Hala merkez bankasının rezervlerini takip eden uzmanlarımız var, bizi ilgilendirmeyen o rezervlerin kimin keyfi için oluşturulduğunu ve kimin çıkarına hizmet ettiğini anlayamıyorlar galiba?

Faiz politikasına gelince; umutları anlıyorum ama korkuları da görmezden gelmemek gerekiyor. Bugünün gündemi sağlık sektöründeki fiyat artışları ve buna bağlı yükselen sigorta pirimleri. Bu sektör de turizmin bir parçası olmuştu hatırlarsanız ve ziyaretçi çekiyordu ancak yüksek fiyatlardan etkilenecektir. Konuttan hizmet sektörüne görülen tüm bu yüksek fiyatlama davranışları sermaye koruma kaygısına dayanıyor karlılık değil. Güven zaten yok ve uygulanan ekonomik programın TL'de yeni bir ani değer kaybı potansiyeli taşıdığı düşünülüyor.

Fırsat çeşitliliğinin çok daha fazla olduğu ABD borsalarında dikkatimi çeken şirketlere kısaca göz atalım.

-Kimya sektöründe genel bir düşüş trendi var ancak sonuna yaklaşmış olabiliriz. Dow, Olin, Chemours, Eastman Chemical uzun yıllardır takip ettiklerim.
-Güneş enerjisi alanına yatırım konusunda Çin'li Jinko Solar'ı takip ediyorum ve yatırıma uygun seviyelerde olduğunu düşünüyorum.
-Petrol sektörünü genel olarak cazip buluyorum, sürprizlere açık bir konu. Kolay elde edilen her şey bu kadar pahalıyken çok zor elde edilen petrol ve ürünlerinin bu derece ucuz olması sürdürülebilir değil. Favorim sektörün mühendislik ve ekipman hizmet sağlayıcıları, Halliburton, Schlumberger ve Nov Inc.
-İlaç ve bioteknoloji de sürprizlere açık işler. Moderna pandemi öncesi fiyatlarına döndü ama dünyada mRNA teknolojisiyle aşılanmış milyarlarca insan olduğu gerçeği değişmedi. Aşı ile korumada yeni trend artık bu teknoloji olacak gibi ama karşıt görüşler de var. Pfizer da izlenmeli bence.
-Teknoloji alanında rocket Lab bu ara umut bağlanan şirketlerden biri.

ABD borsaları yatırım yapılabilir seviyede mi dersek?
Bence genel anlamda çok pirimli ve baskılar artıyor. Finansmana erişimde sıkıntılar nedeniyle ABD'de halka arzlarda ciddi artışlar var ve devam edecek. Piyasa yavaş yavaş ve fark ettirmeden sulanıyor, bir kırılma anı olacaktır ilerde. En önemli itici güç ise şirket birleşmelerinin sağaldığı kaldıraç etkileri ,bunlar kısa vadeli itici güç kaynağı. Geri kalan riskler ve fırsatlar herkesçe malum zaten.

Sayın Yelpaze;
benim ABD piyasaları hakkında yorum yapacak birikimim yok. Ama yine de birkaç endişemi dile getireyim. ABD ekonomisinin borçluluğu ve doların rezerv para özelliğinde güç kaybı olduğu biliniyor. ABD merkezli kurulan dünya piyasaları, ABD'nin ekonomi üzerinden yaptığı operasyonlar ile güvenilirliğini kaybetmeye başladı. Aslında kaybetti. BRİCS yapılanması kendi aralarında kullanabilecekleri altına endeksli para sistemi kısmi kullanılmaya başlandı ve bu ABD'yi oldukça huysuzlaştırıyor. Eğer ABD elinde ki askeri gücü kullanmaya başlamışsa seçenekleri azaldığının göstergesidir. Yavaş yavaş ana aktörlere doğru savaş devam eder. Yani kırılım hızlanır. Kimin başarılı çıkacağı kolay tahmin edilemez. Çin, bu yüzyılın üretim üssü. Uzun bir savaşa en dayanıklı ülke olabilecek konumda. Savaş ekonomisi ABD için dolar basma devam edeceği için doları ve ABD tahvili bulunduran ülkeleri yıpratır. Bunu hesaba katıyorlardır. Ciddi bir savaş durumunda dağılım çok hızlı olabilir. BRİCS için Hindistan çatlak ses ama Pakistan bile tokatlayabildi koca Hindistan'ı. Belli ki Çin, Pakistan'ı tek başına bırakmayacak. Piyasada, ABD'nin hızlı bir satış durumunda tahvillerini almak zorunda kalırsa doların daha da yıpranacağı dillendiriliyor.
Benim düşüncem ABD hisse senetlerine pek bulaşmamak lazım. Kısa vadede olacakları hesaba katmadan konuşuyorum. FED başkanı direnci aşılır ve faizler indirilirse ne olabileceğini de hariç tutuyorum.

Değerli katkılarınız için teşekkürler sevgili Salih Karakaya.
Takip ettiğim global literatürde hiç kimse tarafından dile getirildiğine rastlamadığım bir tespitim var.
Dünyanın en büyük finansal büyüklüğü diyebileceğimiz ve 40 trliyon$'a ulaşan ABD borcu ile açıklarının dengeleyicisi nedir?
En yakın büyüklük ABD teknoloji şirketlerinin piyasa değeri ve kripto piyasası büyüklüğü. Yaklaşık 25-30 trilyon$ diyebiliriz. Simya niteliğindeki bu önermem bence önemli bir ipucu ve dayanak noktasına işaret ediyor. Zaten Trump'ın politikaları da tam bu eksende değil mi? Global anlamda finans piyasalarına yön veren ana olgular bunlar ve teknoloji kaynaklı bu borç dengeleme mekanizmasının neden olduğu aşırı risk iştahı tüm dünya piyasalarını şekillendiriyor. Riskin büyüklüğü, bu oyuna şüphe ile bakan muhafazakar yatırımcıların altın talebini körükleyerek orada da bir balon oluşmasına neden oluyor.

BRICS ile ilgili de sıra dışı bir yaklaşımım var. Bu ülkeleri bir arada tutacak hiç bir ortak nokta veya çıkar yok ABD'den alacakları haricinde tabi. Dolayısıyla BRICS bir mudiler topluluğu gibi düşünülebilir, askeri ve ekonomik bir birlik olacağına inanmıyorum. ABD'nin yeni gümrük politikası ve ticareti kısıtlayan uygulamaları ile bu ülkeler düşen ihracatları karşılığında daha az ABD tahvili bulundurma eğiliminde olacaktır. BRICS çok önemlidir çünkü ABD borçlanma politikasında bir bariyer görevi görmüştür. Bu ve benzeri insiyatifler yüzünden ABD çıkarları jeopolitik bir bariyerle karşılaşmış akabinde Trump ekonomi politikalarında büyük bir değişikliğe zorlanmıştır. Kısacası borç ve açıklar ülkenin çıkarlarını tehdit eden seviyeye ulaşınca önzelikler değişmiştir. FED de bunu fark ettiği için değişen politikaların neden olacağı enflasyon ve durgunluğu göz önüne alarak faizleri düşürmemeyi tercih etmektedir.

Küçük savaşlar kaçınılmaz olarak görülüyor, ABD ve Çin arasında askeri mücadele ise 1980'lerin yıldız savaşları projesi kapsamında gerçekleşecek. Zaten ABD'nin şu anda uzay yatırımlarında gaza basmaktan başka çaresi yok. Çin gibi imalat sanayi kuramaz, hiç bir yatırımcı ABD'de geleneksel üretim yapmaz bu saatten sonra. İlk paragrafta belirttiğim nedenlerden dolayı ABD uzay teknolojisinde ciddi sıçramalar yapmaya mecbur aksi halde kendiyle birlikte küresel finans ve ticaret sisteminde ciddi riskler ortaya çıkar.

Pakistan meselesinde Müslüman cemaat her zamanki gibi gene fakir bir toplumu gaza getirmek suretiyle riske atıyor. Filistinlilere de zamanında Kudüs'ü fethedersiniz diyen bu islamcı kesim şimdi acaba nerede? Hindistan uzun yıllardır çok hızlı büyüyen ve güçlenen yeni dünya devi. Pakistan ise aynı süreçte iyice ekonomisi bozulan ve küçülen ülke. Aralarında muazzam bir uçurum var ve Hindistan ile %100 uyumlu olmak zorundalar aksi halde ortadoğudaki kardeşlerinin kaderini paylaşacaklar. Pakistan'ın askeri yatırım yapacak parası yok, dışardan gelen pervaneli planörlerle ya da Çin'den alabildiği birkaç silahla kapanacak bir fark değil bu. Nükleer gücü de bir anlam ifade etmiyor.

2026'nın bütçe ve planlamasını düşünecek kadar yaklaştık.
Bu yıl bütçe açığı 2,5-3 trilyonTL civarında gerçekleşecek gibi. 2026 Ocak itibarı ile kamu çalışanlarından emeklilere herkesin ücreti artacak, tüm gider kalemleri yükselecek. En önemli iki gider kaleminden biri olan faiz yüksek seyretmeye devam edecek. Savunma harcamaları, yardımlar vs. yüksek olacak. Belki 4-5 trilyon açık konuşulacak ki GSYH'nın %8-10'una yaklaşabiliriz.

Dış kaynak bulunamadığı halde izlenmeye çalışılan enflasyon ve değerli TL odaklı ekonomi programı ise şirket gelir ve karlarında kayıplara neden oluyor, bu da 2026 Kurumlar ve Gelir vergileri tahsilatlarında soru işareti demek. Emlak gibi çok geniş bir tabanı ilgilendiren alanlarda hükümetler kolay kolay ciddi politika değişiklikleri yapmaz ama 2026 yılı bütçe gelirlerine ilişkin ufuktaki sıkıntılar nedeniyle olsa gerek, emlak vergilerinde büyük artışlara neden olacak uygulamalar söz konusu. Komik olan ise şu; halkın genel ortalamasının hiç bir şekilde satın alamayacağı fiyatlara tırmanmış evler sanki bu rakamlar gerçekçiymiş gibi vergilendirilecek. Çarpık ekonomi demek bile iltifat olur bu yaşananlara ve halk da bu işin parçası aslında. Madem evler bu değerde verin bakalım vergisini demekte devlet:) Yöneticiler konut sorununu çözmek yerine sorunun sonuçlarından maddi çıkar sağlamaya çalışıyor.

Burada defalarca söylediğim gibi bu ülkede dengelerin temel dayanak noktası değeri aşınan TL'dir. Böylece hem işgücü maliyetleri törpülenir, hem de şirketlerin gelir ve karlılığı yükselir. Bütçe dengeleri de bu sayede daha kolay korunur ama siyasi bir bedeli olur elbette. Şimdi tam tersi deneniyor ama oluşan açıkların tahsilinden kaçınılamıyor.

Borsa açısından sonuçlar da farklılaşabiliyor. İçerdeki uygulamaların olumsuz sonuçları bir yana dış koşullar da şimdilik pek iç acı değil. Bu yıl şirketlerin iyi sonuçlar alamayacağı öngörülse de küresel ölçekte oynanan risk algısı oyunu sayesinde hisseler değer kazanmaya devam edebilir demekte uzmanlar. Tüm piyasaları yönlendiren ABD'de sadece Nvida hisselerinin S&P500 endeksinde ağırlığı %8'e ulaştı. Teknoloji sektörünü temsil eden muhteşem 7'li tek başına tüm borsaları yönlendiren odak oldu, cripto piyasası da bu çılgınlığı perçinliyor. Herkesçe bilinen bu aşırı riskli durum politikacılar tarafından da desteklenerek köpürtülmeye devam ediliyor. Bu şirketlerin gelirleri de yüksek, 2000 balonu gibi içi boş değerler değil diyebiliriz ama sorun şu ki teknoloji şirketlerinin gelirleri yüksek olsa da piyasa değerlerini mantıklı kılacak kadar değil.

Orta vadeli bir yatırım stratejisinde özetle şu soruları soruyoruz;
1- Şirketlerin performansları nasıl devam edecek? Hisse fiyatlarını onaylayan karlılıklar söz konusu olacak mı? Burada enflasyon muhasebesi ve diğer yasal mevzuatın etkileri de göz önüne alınmalı.
2- Hazinenin gelir-gider dengesi nasıl olacak? Bütçe açıklarını kapatmak için yapılan borçlanmalarla, piyasada borsa ve diğer yatırım araçları için yeterli para kalacak mı? Faiz giderleri bir yana merkezi yönetimin tüm gider yükleri 2026 başından itibaren artacak ancak gelirlerde durum pek parlak değil.
3- İzlenen para politikalarının etkileri nasıl olacak? TL'nin değerli tutulmasının hem tüketici davranışları hem de şirket bilançoları yoluyla büyük bir probleme işaret ettiği görülebiliyor. Faizleri erken indirme baskıları ne tür riskleri tetikleyebilir?
4- Dış kaynak veya yabancı yatırım konusunu artık dikkate almıyoruz. Yüksek cari açık ve bütçe açığı artık kabullenmemiz gereken bir süreç ve bunun önemli sonuçları olacak.
5- Ekonomideki çözümsüz problemlerin siyasete yansımaları ne tür riskler getiriyor? Tam olarak öngörülüp tedbir alınamayacak bir risk gurubu.
6- ABD teknoloji hisseleri kaynaklı yüksek risk oyunu ne kadar etkili olabilir? Diğer tüm koşullar olumsuzken spekülatif bir borsa oyunu sürdürülebilir mi? Finansal araçlara olan yatırım iştahı bu soruyu cevaplamayı zorlaştırıyor.

Temmuz sonu itibarı ile Hem XU-100 endeksinin hem de tüm borsanın F/K oranı rekor seviyelerde. Son açıklanan 6 aylık gelir ve karlar da pek umut vermiyor. Güncel F/K oranı gözüktüğünden daha da yüksek olabilir? Faizlerin de yüksek seyrettiği göz önüne alınırsa piyasaların ana ve tek besin kaynağının ABD ve Trump kaynaklı finansal spekülasyon olduğu söylenebilir.

Temettü verimi bu yıl fena değil, yüksek piyasa değerlerine oranla normal seviyelerde diyebiliriz ancak burada önemli olan 6-7 ay sonra açıklanacak 2026 temettülerine ilişkin tahminler. Küçük yatırımcı kenardaki fazla parasıyla spekülatif kazanç peşinde koştuğundan kar payı hususunu çok önemsemez ancak kurumsal ve büyük yatırımcılar için durum farklı. Yıllık 6-7 milyar$'lara ulaşan temettü getirileri, buradan vergi yoluyla nemalanan hazine için bile kritik önemde dolayısıyla gelecek projeksiyonları yapmak gerekiyor.

Altın Yumurtlayan Kaz en ilginç masallardan biridir ama ne yazık ki masal değil gerçektir.

Çocuklar bile her gün bir altın yumurta veren kazın kesilmesinin saçma olduğunu düşünür ama büyüyüp daha olgun hale geldiklerinde bu aptallığı kendileri de yapar. Nasıl bir gerizekalı kendine her gün altın yumurtlayan kazı keser ya da nasıl bir çaresiz?

Türkiye bu konuda tarihe adını yazdıracak bir örnek veriyor. Üzerinde her yıl düzenli olarak gelir sağlayan endüstriyel ağaçların olduğu ormanları tek seferlik acil bir gelir kaynağı olarak kesme hakkı tanıyor. İşte size altın yumurtlayan tavuğu kesen adam. Hasta adamın üst versiyonu. Çam ormanlarını, doğal parkaları kesmek istemelerini anlarım, nasılsa oralardan para kazanılmıyor ama zeytin hem iç piyasada hem ihracatta para getiren değerli bir ürün olduğu halde bunu yok edecek kadar aciz olmak nasıl açıklanabilir?

Kazı kesen adama geri dönelim. Gırtlağına kadar kumar borçlusu ve alacaklıları acilen ödeme bekliyorlar, aksi halde canı tehlikedeyse kazı tek bir ödeme karşılığında satmaya razı olacaktır. Dinle kafası bulanmış bir cahilse kazı kesip, içinden tüm yumurtalar kadar altın bulmayı umacaktır.

Ülkenin dış kaynak bulma konusunda umudu kalmadı. Madencilik ise yeni yüksek kapasiteli makinelerle çok gelişme kaydetti. Size 50 yıl boyunca her yıl 1 milyon$ döviz kazandıracak zeytinliği kesip 10 milyon$ döviz yatırımıyla, altındaki 20 milyon$'lık madene acilen ulaşmaya çalışacak kadar acınası durumdaysanız masal gerçek olur. 5,5 milyon kamu personeli, polis, asker besleniyor ama ülkenin tabiat varlıklarını yanmaktan bile koruyamıyoruz. Yanmayanları da acilen kesip gelecek nesillerin hasat haklarını bugünden yemeye çalışıyoruz. Bunu yapanlar da dini bütün dindarlar, söylediklerine göre 5 milyar ağaç dikmişler:) Öte yandan cehenneme layık yahudiler de çölleri yeşertip, verimli topraklara çevirmeye çabalıyor.

02.08.2025 tarihli, Ukrayna savaşı konulu yorumuma eklemek istediğim halde çekindiğim bir cümle vardı; ABD yönetimi her nasılsa Rusyayı anlamıyor veya anlamazdan geliyor? İddialı gözükmek istemiyordum ancak Alaska zirvesinden hemen sonra Rusya Ukraynanın en batısındaki Liviv şehrine ve gene Kieve saldırarak Ukraynada küçük bir toprak parçası peşinde olmadığını, ülkenin tamamında Rusya yanlısı bir yönetim istediğini gösterdi. ABD ise bunu yeni idrak etmiş gibi, daha önce kestiği askeri yardımları tekrar başlattı. Tramp tükürdüğünü yalama konusunda ikinciliğe göz dikmiş, birinciye kimse yaklaşamaz��. Kiev yönetimini düşürecek şiddette saldırılar ve çatışmalar sürpriz olmaz. Polonya ve AB Rusların batıya, Ruslar ise ABnin doğuya yaklaşmasından tedirgin.

İsrail de hedeflerinde kararlı ve ilerlemeye devam ediyor. İran meselesi yeniden alevlenirse sonuçları büyük olabilir. İran batı etkisine girecek bir değişim yaşarsa Rusya Afganistana hamle yapma gereği duyabilir. Global ekonomiden görülen kayıplar savaş ekonomisiyle doldurulmaya çalışılıyor. 1. Dünya savaşı bitti dendiğinde kimse buna ikna olmamıştı, 2.si bitti dendiği dakika soğuk savaş adı altında yenisi başlamıştı.

Finans piyasalarında dikkat çekici gelişme geçtiğimiz haftalarda Arjantin borsası ve parasında görülen değer kayıplarıydı. Borsaları, yabancı satışlarıyla son desteklerin altına kaydı. Bu durumun bize de yansıması ihtimal dahilinde, İçerde yaratılmaya çalışılan suni iyimserlik ters tepiyor, ekonomi sıcak tutulmaya çalışıldıkça enflasyon ve faiz oyunu bozuyor. Dış koşullar ve kaynak sıkıntısına uygun davranılmalı. Büyük şirketlerin hisselerinin uzun ve orta vade getiri beklentileri gözden geçirilmeli.

Emlak vergisi gibi geniş tabanlı gelir arayışları şaşırtmamalı, 2026’da Hazine daha ciddi bir açık problemi yaşayacak ve şimdiden hazırlanıyor. Içerde krediye ulaşmaya çalışanlar arası rekabet kızışacak. En iştahlı ve obez borç düşkünü belli. Bankalar ise kredi faizlerini düşürmez zaten sermaye yapımız zayıfken faizde mevduat~kredi makası geniş kalırsa şaşırmam. Bankalarda sanayilerden daha iyi kârlılık olabilir. öte yandan ülke herhangi bir ciddi dış kaynak bulamadığı halde gündemin ana konusu gene faiz indirimi oldu. Zaten stopajı gelir vergisine benzettiler bir de faiz düşsün tam olur. Para emlak gibi likit olmayan alanlara ya da kanatlanıp dış yaytırımlara kaymazsa sorun yok. Ben kaydıracaklar tarafında olabilirim. Türkiye ile çifte vergilendirme anlaşması olan bir ülkenin aracı kurumuyla görüştüm bile. Borsasında yatırım çeşitliliği de fazla.

Birkaç gün önceki yorumumdan hemen sonra Rusya Kievde hükümet binasını hedef alarak tahminlerim doğrultusunda hareket etti. Şam şehrinin de Durumu benzer aslında.

Hâlâ Kievd yaşayan arkadaşlarımın ve çoğu yetkilinin bile anlayamadığı durumu özetliyeyim.
1. Rusya bütün Ukrayna’nın sınırlarını kırmızı çizgi olarak görüyor. Ödediği bedelin ağırlığını görmek için verdiği kayıplarına bakmak yeterli. İnsan, ekipman, ekonomik yaptırımlar, zaman vs.
2. AB Ukraynayı birliğe almak istiyordu ama önce güvenlik diyerek NATO üyeliğini denedi, Rusya resti görünce resmi üyelik gerçekleşmeden savaş çıktı.
3. Ukrayna AB üyeliğinin en önemli getirisine kavuştu, milyonlarcası Avrupaya geçti.
4. Ukrayna NATO üyesi olmadığı halde milyarlarca dolar askeri yardım alıyor, gayri resmi üyelik, Rusya olayı böyle görüyor.
5. ABD de askeri ve mali yardımlarla bu işe taraf. Ukrayna kaybederse Ruslar eski doğu bloğunun tekrar inşası için Polonyayı hedef alabilir

Durum böyleyken siz olsanız nasıl bir uzlaşma önerirdiniz? Kim neyden vazgeçebilir veya neyi sineye çekebilir?

Alıntı:

---

Originally Posted by yelpaze

Birkaç gün önceki yorumumdan hemen sonra Rusya Kievde hükümet binasını hedef alarak tahminlerim doğrultusunda hareket etti. Şam şehrinin de Durumu benzer aslında.

Hâlâ Kievd yaşayan arkadaşlarımın ve çoğu yetkilinin bile anlayamadığı durumu özetliyeyim.
1. Rusya bütün Ukrayna’nın sınırlarını kırmızı çizgi olarak görüyor. Ödediği bedelin ağırlığını görmek için verdiği kayıplarına bakmak yeterli. İnsan, ekipman, ekonomik yaptırımlar, zaman vs.
2. AB Ukraynayı birliğe almak istiyordu ama önce güvenlik diyerek NATO üyeliğini denedi, Rusya resti görünce resmi üyelik gerçekleşmeden savaş çıktı.
3. Ukrayna AB üyeliğinin en önemli getirisine kavuştu, milyonlarcası Avrupaya geçti.
4. Ukrayna NATO üyesi olmadığı halde milyarlarca dolar askeri yardım alıyor, gayri resmi üyelik, Rusya olayı böyle görüyor.
5. ABD de askeri ve mali yardımlarla bu işe taraf. Ukrayna kaybederse Ruslar eski doğu bloğunun tekrar inşası için Polonyayı hedef alabilir

Durum böyleyken siz olsanız nasıl bir uzlaşma önerirdiniz? Kim neyden vazgeçebilir veya neyi sineye çekebilir?

---

Değerli Yelpaze;

Son birkaç yılda yaşananlar gösterdi ki, Ukrayna krizini sadece savaşın bitmesiyle çözmek mümkün değil. Savaş sona erse bile, bu coğrafyada kalıcı bir barış ve denge inşa edilmediği sürece çatışmalar farklı biçimlerde tekrar edecektir.

Ukrayna’nın NATO üyeliğinden kalıcı olarak vazgeçmesi, Rusya’nın güvenlik kaygılarını azaltabilir. Ancak bu yalnız kalmak anlamına gelmemeli. Ukrayna’nın tarafsızlığı, çok uluslu garantör ülkeler tarafından desteklenmeli:
ABD, Türkiye, Almanya, Fransa, Çin ve Polonya gibi ülkeler, Ukrayna’nın güvenliğine resmi garantörlük vermeli. NATO şemsiyesi değil, çok taraflı bir güvenlik ağı.

Ukrayna topraklarına yabancı askerî üsler konuşlandırılmamalı. Ama kendi ordusu caydırıcılık açısından güçlendirilmeli. Tarafsızlık, savunmasızlık değildir. İsviçre ve geçmişteki Finlandiya gibi, tarafsız ama hazırlıklı bir Ukrayna, bölgedeki istikrar için anahtar olur.

Ukrayna halkının Batı'ya yönelme arzusu inkâr edilemez. Bu nedenle, NATO kapalı olsa bile AB yolu açık tutulmalı. AB üyeliği, ekonomik kalkınma, demokratikleşme ve toplumsal istikrar için bir umut ışığı olarak devam etmeli.

Kırım, Donbas ve benzeri bölgeler için nihai karar şimdilik verilmemeli. Bu bölgeler, 15-20 yıl süreyle “Geçici Barış Bölgeleri” olarak tanımlanabilir. Uluslararası gözetimde, tarafsız sivil yönetimlerle idare edilir. Sonrasında yapılacak referandumlarla nihai statü halk tarafından belirlenir.
Bu, hem Ukrayna’nın toprak bütünlüğü iddiasını hem de Rusya’nın fiilî kontrolünü geçici olarak askıya alır. Zaman, tansiyonu düşürmek için bir araç olabilir.

Tarafsızlık ve güvenlik garantilerinin ihlal edilmesi durumunda devreye girecek bir izleme ve müdahale mekanizması kurulmalı. BM, garantör ülkeler ve belki AB temsilcilerinden oluşan bir kurul, ihlalleri takip etmeli. Gerekirse diplomatik baskı, ekonomik yaptırım ve askeri caydırıcılık devreye koymalı.
Ukrayna’nın savaş sonrası toparlanabilmesi için uluslararası bir yeniden inşa fonu kurulmalı. Altyapı, sağlık, eğitim ve göçmen dönüşü gibi alanlara odaklanılmalı. Bu fon, sadece ekonomik değil, aynı zamanda psikolojik bir onarım süreci de sağlamalı. Halkın "geleceği var" inancını yeniden inşa etmek gerekiyor.

Barış, adalet olmadan kalıcı olamaz. Savaş sırasında işlenen tüm insan hakları ihlalleri, tarafsız bir uluslararası mahkeme tarafından incelenmeli. Sadece sembolik değil, gerçek bir hesap verme süreci işletilmeli. Bu hem mağdurların sesi olur hem de gelecek çatışmaların önüne geçer.

Bu öneri, ideal bir senaryo değil. Ama bugün sahada yaşananlara baktığımızda, artık hiç kimse her şeyin sahibi olamaz. Ne Rusya Ukrayna’yı tamamen diz çöktürebilir, ne de Ukrayna bu savaştan tam zaferle çıkabilir. İşte bu yüzden, herkesin biraz kaybettiği ama herkesin yaşamaya devam edebileceği bir model mümkün olabilir.
Benim önerim, tarafsız ama güvenceli, egemen ama dengeli, Batı’ya açık ama doğuya düşman olmayan bir Yeni Ukrayna modelidir.
Belki çok geçmeden masaya otururlar.

Kıymetli Seref. En ideal senaryoyu açıklamışsın umarım bu problemler hızlı çözülür. Bazen zoraki bir ateşkes zamanla gerilimi düşürebilir ancak konu gerçekten çok karışık halde. Global ekonomik durumla da alakası olan olaylar yaşıyoruz. Dünya tarihinin en çılgın para ve finans oyunu oynandı, bunun bitişinin yaratacağı tahribatlar öngörülemez nitelikte, avrupa birliği bunun farkında gibi...

Piyasa katılımcılarına öyle bir faiz indirimi senaryosu anlatılıyor ki; sanki indirim ekonomide canlanmanın, yeni yatırımların ve ihtiyaç duyulan karlılıkların garantisi? Üstelik faizin yükseldiği dönemde borsalar da ciddi değer kazandı. AB bu işi önden yapan önemli bir örnek, bakalım faiz tek başına işlevsel mi? 2023 yılında ABD borsalarında görülen ve dünya borsalarına yayılan düzeltme düşüşünün faiz artışlarının sonucu olduğunu düşünmek çok büyük hata. Böyle düşünenler rahat hissedecektir, böylece yükselen faizlerin olumsuzluğu fiyatlanmış gibi algılanmaktadır. Geçtiğimiz aylarda sert düşen S&P500 için verdiğim 4800 desteği çalışarak hipotezimin ilk doğrulamasnı sağladı.

Borsa satışları benim açımdan açıklanan ve beklenen bilançolara dayalı değer düzeltmesidir. İlave olarak ülkenin parasal dengelerinin yansımaları... çünkü verisel olarak takip edebileceğim, anlamlandırabileceğim bakış açısı bu. Bu işi kumar olarak görenler bile kendilerini güvende hissedecek kadar veri ile analiz peşinde koşuyor. Yatırım yaparken, siyasi veya farklı gelişmelere göre talep edebilceğiniz iskonto ise kişinin kendi durumuyla alakalıdır.

Dikkatlice düşünülüp anlaşılması gereken kavramlar var.
Muhteşem 7li denen ABD şirketleri ABD endekslerini, dolayısıyla dünya borsalarını yönlendiriyor tanımlaması eksik. Bazılarının endeks mühendisliği diye tabir ettiği şeyin arkasındaki gerekçe borsa endeks fonlarının ulaştığı büyüklüktür ve bu fonların performansının, toplam değerinin tüm borsanın değerinin yüzde 30u seviyelerine ulaşmış 7~8 şirketin performansıyla belirlenmesi söz konusudur.

Aşırı derecede finansallaşan ve kağıda dayalı bir güce dönüşen ABDde borsa endeksleri artık tahvil piyasası ile eşit ağırlığa ve güce ulaşmıştır. Bunu sağlayan da endeks fonlarının ağırlığıdır. Süper güç için beka meselesi olan bu durumun sonuçları nelerdir???

1. ABD Hisse senedi piyasalarında orta ve uzun vade getiriler tahvil getirilerine yakınsanacak, bu ise nakit temettü getirileriyle direkt faiz benzeri gelirler elde etme veya hisse geri alım programlarıyla, dolaylı yoldan hisse fiyatlarında artış şeklinde gerçekleşiyor. Bu durum borsanın temel şirketleriyle alakalı.

2. Başta Çin, Japonya olmak üzere büyük ükleler ABD varlıklarının artan riskinden rahatsız olacak ve karşı tedbirler de ABDyi rahatsız edecek. Ticaret savaşları buna örnek.

3. Borsa stratejilerini, beklentilerini bu çerçevede oluşturmayanlar için aşırı dalgalı ve tahmin edilemez bir süreç söz konusu olacak. Endekslerin hisse senetlerine dönüştüğü bir düzenden söz ediyoruz.

4. Muhteşem 7linin performansının ABD'nin borçlanma kapasitesiyle ilişkisini kavrayamamış kişilerin faiz beklentileri hatalı olacak. Zira borçlanma koşulları da bu sürecin parçası.

Türk borsasına yatırım yaparken de bu prensipler belli ölçüde geçerli kabul edilmeli.

Aliağada 28.000 m2 alan üzerine kurulu, deniz bağlantılı depolama ve dolum tesisi ile 300 istasyonu olan Teco akaryakıta el konmuştu. Şimdi Energy petrol istasyonları, bilgi ünv. Doğa kolejleri(İTÜ vakfı) ve ünlü yayın kurumlarının dahil olduğu bir holdinge el konulmuş. Dünyada sorunlu ülke çok ama en ölümcül hata varlıklarla ilgili yapılanlardır.

Ben borsacı olarak bu trendi şöyle okurum; politik amaçlar için yeterli kaynak bulunamadığından el koymalar yoluyla özel sermayenin nakit akışlarını kamuya aktarma. Gittikçe güçlenen bir trend.

Alıntı:

---

Originally Posted by yelpaze

Aliağada 28.000 m2 alan üzerine kurulu, deniz bağlantılı depolama ve dolum tesisi ile 300 istasyonu olan Teco akaryakıta el konmuştu. Şimdi Energy petrol istasyonları, bilgi ünv. Doğa kolejleri(İTÜ vakfı) ve ünlü yayın kurumlarının dahil olduğu bir holdinge el konulmuş. Dünyada sorunlu ülke çok ama en ölümcül hata varlıklarla ilgili yapılanlardır.

Ben borsacı olarak bu trendi şöyle okurum; politik amaçlar için yeterli kaynak bulunamadığından el koymalar yoluyla özel sermayenin nakit akışlarını kamuya aktarma. Gittikçe güçlenen bir trend.

---

'Masanın başında Gürsel Tekin var, nasıl bir oyun oynanıyor?'
Zafer Partisi lideri, CHP İstanbul İl Başkanlığına kayyum olarak atanan Gürsel Tekin’in casusluk iddiasıyla tutuklanan avukat Epözdemirle çekilmiş fotoğrafını hatırlattı, “Nasıl bir oyun?â€� dedi.

https://www.sozcu.com.tr/masanin-bas...aniyor-p225408

Zaten güvenmiyordum şimdi daha başka şüphelerimde oluştu.

Büyük bir tezgah var CUMHURİYET ve ATATÜRK üzerinde.

Bu haberde baş köşede oturan ve çağıran kayyum.

Konuyu kısa tutayım bop elemanları iş başında net.

Başımız belada

Zaten olaylar çok karışık olduğundan yorum yapamıyorum. Bu operasyonlar yasal dayanağa sahip, haklı gerekçelerle yapılıyordur ama ben varlıklara el koymanın nasıl algılandığını vurguluyorum. Sonuçta burası gelişmekte olan bir ülke olarak bazı yasal boşluklar veya yorum farklarından kaynaklanan itilaflı sermaye hareketleri olabilir. Bunları zamanla azaltmalısınız ama zaten sermaye sıkıntısı çektiğiniz biliniyorken sermayeyi böyle korkutmak???

Alıntı:

---

Originally Posted by kubilayhan23

Zafer Partisi lideri, CHP İstanbul İl Başkanlığına kayyum olarak atanan Gürsel Tekinâ€ââ€�¢in casusluk iddiasıyla tutuklanan avukat Epözdemirle çekilmiş fotoğrafını hatırlattı,
Zaten güvenmiyordum şimdi daha başka şüphelerimde oluştu.
Büyük bir tezgah var CUMHURİYET ve ATATÜRK
bop elemanları iş başında net. Başımız belada

---

Değerli kubilayhan, bence bop diye bişey yok. Çağın aşırı gerisinde kalmış topluluklar ileri medeniyetlerce, doğal bir süreçte öğütülüyor.
Bunu ekonomik olarak yaparken, israil gibi askeri güçlü kullanımıyla çeşitlendirmek de seçenek.
Cumhuriyet ve Atatürk ilkeleri bizim için bir seçenek değil zorunluluk. Borç ödeme gücümüz azaldıkça gerici zihniyet güç kaybediyor,

Yelpaze hocam selamlar umarım sağlığın ve keyfin yerindedir. Daha önce seninle işlediğimiz "ABD borsalarının aşırı pahalılığı" ile alakalı bana sorulan bir soruyu ve benim cevabımı aşağıda veriyorum. Bilgi akışının düzenliliği açısından senin topiğine bu bilgileri geçmekte fayda var diye düşündüm.

TH sana sormak istediğim bir soru var ABD borsaları hakkında:

F/K oranları tüm zamanların en yüksek seviyesinde veya yakınında şu anda. S&P500'de sadece 7 hissenin yoğunlaşması %40 ı buldu ve tüm zamanların en yüksek seviyesinde. Kredili hisse alımlarındaki marjin borcu tüm zamanların en yüksek seviyesinde veya yakınında. Öte yandan hepimiz biliyoruz ki piyasada zamanlama yapmaya çalışmak aptalca bir çaba. Peki, eğer biri piyasanın büyük bir düzeltme yaşayacağına inanıyorsa, ne yapmalı? Gelmiş geçmiş en büyük borsa duayeni olan Warren Buffett büyük oranda nakde dönmüş durumda şu anda alım fırsatlarından yararlanmak için. Ciddi bir çalkantıdan yararlanmak için bir stratejimiz var mı?

TH:
Tüm bu yazdıkların doğru amma velakin %10, %20, %25'lik bir düşüş beklentisi ile piyasadan çıkmak belki de %40 gibi bir getiriyi kaçırmak anlamına gelebilir. Şimdi, Buffett'ın nakit hikayesi tamamen yanlış aktarılıyor, paydayı hesaba katmıyor: NAKİDİN TOPLAM VARLIKLARA ORANI. Buffett %85 oranında uzun vadeli bir hisse senedi portföyü yönetiyor ve aklın almayacağı kadar çok hisse senedi pozisyonuna sahiptir. Sabit getirili menkul kıymetler (tahvil, repo, mevduat, PPF) kriz, çöküş veya sıkıntılı durumlarda hisse satın almak için paranın gelmesi gereken yerdir. Şimdi piyasa değerlemelerine geri dönelim: Geniş kapsamlı S&P değerlemeleri, üst düzey ağırlıktan etkileniyor. Çekirdek temettü portföyü piyasa gibi 25xFK'dan değil, 15xFK'dan işlem görüyor. Alan Greenspan'in 1995'teki "mantıksız coşku" açıklamasını hatırlatmamda büyük fayda var. 1996, 1997, 1998, 1999 yıllarına (mantıksız coşkunun hüküm sürdüğü yıllar) ait piyasa getirilerine bir bakın, borsanın roketlemeye devam ettiğini görürsünüz. Değerleme bir zamanlama aracı değildir. Değerlemeler sadece bilemedin 10 isim için aşırıdır. Mag7'nin haricindekiler dikkate alındığında pek de panik yapılacak bir durum olmadığı görülebilir.

Selamlar hocam, umarım senin ve tüm dostların da sağlık ve keyfi yerindedir.
Son derece doğru tespitlerde bulunmuşsun. Aslında bende bunları kendimce değerlendiriyorum ama insanlar haklı olarak bir araf durumu yaşıyor. Bir yanda öyle aşırılıklar var ki; tüm tarihi örnekleri delip geçmiş, böylece risk duygusunu deşiyor.. Diğer yanda düzenli yükselen borsa ve hatta altının getirilerinden mahrum kalma korkusu. Mathias ile tartışmanızda eskiden popüler olan altın-borsa mukayesesini gündeme getirip sonra gene kendisi iki piyasa aradındaki hacim farkını tespit ederek ilişkinin öneminin azaldığını ima etmişti. Ben de muhteşem 7 li ve cripto piyasasının toplam değerinin ancak abd borçlarıyla açıklanabileceğini söylüyorum zira dünyada 20-25 trilyonluk başka kütle göremiyorum. Bu riskli durum tüm dünya için belirsizlik demek çünkü söz ettiklerimiz petrol şirketleri değil, çok kırılgan bir yapı ve öz sermayeden ziyade beklentiye dayalı varlık yapısında. 90lardan farkı ise bu şirketler gelir ve kar yaratıyor, hem de yeterince. Küçük yatırımcı bu alandan uzak durmak istiyorsa buffet gibi uzun vadeli temettü getirilerine odaklanmalı ki bu da faiz getirisinden hallice olabilir. Bu da senin pek sıcak bakmadığın mevzu ama bir taktik sonuçta.

Türk borsası TL nin de zayıflığıyla tam bir spekülasyon alanı, uzak durabilirsiniz veya belirsizliğe karşı temettü odaklı bir portföyle en kötüye hazır bekleyebilirsiniz. Öte yandan bu yılki şirket performansları beni temettü ödeyen büyükler hakkında olumsuzluğa sevk ediyor.

2000 yılında şu andakine benzer bir durum vardı. Teknoloji endeksi nasdaq şımarıkça yükselirken geleneksel sektörlerde hisseler temkinliydi. Balon patladığında sağlam şirketler daha az etkilendi ancak hesapta olmayan Enron ve Worldcom skandalları ile 9/11 vakası tüm piyasaları etkiledi. Buffet bu tip öngörülemez durumlardan dolayı nakit oranını yükseltiyordur ama yatırımcı olarak uygun bir örnek değil kesinlikle, kişilik ve karakter olarak ise çok özel biri.

ABD kaynaklı para politikası, 2009'da ileri vitese takıp 2020'de çılgınlığın ötesine geçince tüm dünya finansallaştı ve bilindik klasik değerlemeler önemini yitirdi. Bankalara yığılan trilyon dolarlar kısa vadeli yatırımlara yani menkul ve gayrimenkullere yöneldi. Bir nevi "şaşkın paranın yönünü tahmin et" oyununa döndü. Ancak bir şekilde değer biçmek de gerekiyor. Ben bu noktada olumsuzlukları iskontolayın diyorum.