Borsa Felsefesi, Borsacı Kafası.

[yelpaze]

Altın Yumurtlayan Kaz en ilginç masallardan biridir ama ne yazık ki masal değil gerçektir.

Çocuklar bile her gün bir altın yumurta veren kazın kesilmesinin saçma olduğunu düşünür ama büyüyüp daha olgun hale geldiklerinde bu aptallığı kendileri de yapar. Nasıl bir gerizekalı kendine her gün altın yumurtlayan kazı keser ya da nasıl bir çaresiz?

Türkiye bu konuda tarihe adını yazdıracak bir örnek veriyor. Üzerinde her yıl düzenli olarak gelir sağlayan endüstriyel ağaçların olduğu ormanları tek seferlik acil bir gelir kaynağı olarak kesme hakkı tanıyor. İşte size altın yumurtlayan tavuğu kesen adam. Hasta adamın üst versiyonu. Çam ormanlarını, doğal parkaları kesmek istemelerini anlarım, nasılsa oralardan para kazanılmıyor ama zeytin hem iç piyasada hem ihracatta para getiren değerli bir ürün olduğu halde bunu yok edecek kadar aciz olmak nasıl açıklanabilir?

Kazı kesen adama geri dönelim. Gırtlağına kadar kumar borçlusu ve alacaklıları acilen ödeme bekliyorlar, aksi halde canı tehlikedeyse kazı tek bir ödeme karşılığında satmaya razı olacaktır. Dinle kafası bulanmış bir cahilse kazı kesip, içinden tüm yumurtalar kadar altın bulmayı umacaktır.

Ülkenin dış kaynak bulma konusunda umudu kalmadı. Madencilik ise yeni yüksek kapasiteli makinelerle çok gelişme kaydetti. Size 50 yıl boyunca her yıl 1 milyon$ döviz kazandıracak zeytinliği kesip 10 milyon$ döviz yatırımıyla, altındaki 20 milyon$'lık madene acilen ulaşmaya çalışacak kadar acınası durumdaysanız masal gerçek olur. 5,5 milyon kamu personeli, polis, asker besleniyor ama ülkenin tabiat varlıklarını yanmaktan bile koruyamıyoruz. Yanmayanları da acilen kesip gelecek nesillerin hasat haklarını bugünden yemeye çalışıyoruz. Bunu yapanlar da dini bütün dindarlar, söylediklerine göre 5 milyar ağaç dikmişler Öte yandan cehenneme layık yahudiler de çölleri yeşertip, verimli topraklara çevirmeye çabalıyor.

[yelpaze]

02.08.2025 tarihli, Ukrayna savaşı konulu yorumuma eklemek istediğim halde çekindiğim bir cümle vardı; ABD yönetimi her nasılsa Rusyayı anlamıyor veya anlamazdan geliyor? İddialı gözükmek istemiyordum ancak Alaska zirvesinden hemen sonra Rusya Ukraynanın en batısındaki Liviv şehrine ve gene Kieve saldırarak Ukraynada küçük bir toprak parçası peşinde olmadığını, ülkenin tamamında Rusya yanlısı bir yönetim istediğini gösterdi. ABD ise bunu yeni idrak etmiş gibi, daha önce kestiği askeri yardımları tekrar başlattı. Tramp tükürdüğünü yalama konusunda ikinciliğe göz dikmiş, birinciye kimse yaklaşamaz��. Kiev yönetimini düşürecek şiddette saldırılar ve çatışmalar sürpriz olmaz. Polonya ve AB Rusların batıya, Ruslar ise ABnin doğuya yaklaşmasından tedirgin.

İsrail de hedeflerinde kararlı ve ilerlemeye devam ediyor. İran meselesi yeniden alevlenirse sonuçları büyük olabilir. İran batı etkisine girecek bir değişim yaşarsa Rusya Afganistana hamle yapma gereği duyabilir. Global ekonomiden görülen kayıplar savaş ekonomisiyle doldurulmaya çalışılıyor. 1. Dünya savaşı bitti dendiğinde kimse buna ikna olmamıştı, 2.si bitti dendiği dakika soğuk savaş adı altında yenisi başlamıştı.

[yelpaze]

Finans piyasalarında dikkat çekici gelişme geçtiğimiz haftalarda Arjantin borsası ve parasında görülen değer kayıplarıydı. Borsaları, yabancı satışlarıyla son desteklerin altına kaydı. Bu durumun bize de yansıması ihtimal dahilinde, İçerde yaratılmaya çalışılan suni iyimserlik ters tepiyor, ekonomi sıcak tutulmaya çalışıldıkça enflasyon ve faiz oyunu bozuyor. Dış koşullar ve kaynak sıkıntısına uygun davranılmalı. Büyük şirketlerin hisselerinin uzun ve orta vade getiri beklentileri gözden geçirilmeli.

[yelpaze]

Emlak vergisi gibi geniş tabanlı gelir arayışları şaşırtmamalı, 2026’da Hazine daha ciddi bir açık problemi yaşayacak ve şimdiden hazırlanıyor. Içerde krediye ulaşmaya çalışanlar arası rekabet kızışacak. En iştahlı ve obez borç düşkünü belli. Bankalar ise kredi faizlerini düşürmez zaten sermaye yapımız zayıfken faizde mevduat~kredi makası geniş kalırsa şaşırmam. Bankalarda sanayilerden daha iyi kârlılık olabilir. öte yandan ülke herhangi bir ciddi dış kaynak bulamadığı halde gündemin ana konusu gene faiz indirimi oldu. Zaten stopajı gelir vergisine benzettiler bir de faiz düşsün tam olur. Para emlak gibi likit olmayan alanlara ya da kanatlanıp dış yaytırımlara kaymazsa sorun yok. Ben kaydıracaklar tarafında olabilirim. Türkiye ile çifte vergilendirme anlaşması olan bir ülkenin aracı kurumuyla görüştüm bile. Borsasında yatırım çeşitliliği de fazla.

[yelpaze]

Birkaç gün önceki yorumumdan hemen sonra Rusya Kievde hükümet binasını hedef alarak tahminlerim doğrultusunda hareket etti. Şam şehrinin de Durumu benzer aslında.

Hâlâ Kievd yaşayan arkadaşlarımın ve çoğu yetkilinin bile anlayamadığı durumu özetliyeyim.
1. Rusya bütün Ukrayna’nın sınırlarını kırmızı çizgi olarak görüyor. Ödediği bedelin ağırlığını görmek için verdiği kayıplarına bakmak yeterli. İnsan, ekipman, ekonomik yaptırımlar, zaman vs.
2. AB Ukraynayı birliğe almak istiyordu ama önce güvenlik diyerek NATO üyeliğini denedi, Rusya resti görünce resmi üyelik gerçekleşmeden savaş çıktı.
3. Ukrayna AB üyeliğinin en önemli getirisine kavuştu, milyonlarcası Avrupaya geçti.
4. Ukrayna NATO üyesi olmadığı halde milyarlarca dolar askeri yardım alıyor, gayri resmi üyelik, Rusya olayı böyle görüyor.
5. ABD de askeri ve mali yardımlarla bu işe taraf. Ukrayna kaybederse Ruslar eski doğu bloğunun tekrar inşası için Polonyayı hedef alabilir

Durum böyleyken siz olsanız nasıl bir uzlaşma önerirdiniz? Kim neyden vazgeçebilir veya neyi sineye çekebilir?

[seref9]

Birkaç gün önceki yorumumdan hemen sonra Rusya Kievde hükümet binasını hedef alarak tahminlerim doğrultusunda hareket etti. Şam şehrinin de Durumu benzer aslında.

Hâlâ Kievd yaşayan arkadaşlarımın ve çoğu yetkilinin bile anlayamadığı durumu özetliyeyim.
1. Rusya bütün Ukrayna’nın sınırlarını kırmızı çizgi olarak görüyor. Ödediği bedelin ağırlığını görmek için verdiği kayıplarına bakmak yeterli. İnsan, ekipman, ekonomik yaptırımlar, zaman vs.
2. AB Ukraynayı birliğe almak istiyordu ama önce güvenlik diyerek NATO üyeliğini denedi, Rusya resti görünce resmi üyelik gerçekleşmeden savaş çıktı.
3. Ukrayna AB üyeliğinin en önemli getirisine kavuştu, milyonlarcası Avrupaya geçti.
4. Ukrayna NATO üyesi olmadığı halde milyarlarca dolar askeri yardım alıyor, gayri resmi üyelik, Rusya olayı böyle görüyor.
5. ABD de askeri ve mali yardımlarla bu işe taraf. Ukrayna kaybederse Ruslar eski doğu bloğunun tekrar inşası için Polonyayı hedef alabilir

Durum böyleyken siz olsanız nasıl bir uzlaşma önerirdiniz? Kim neyden vazgeçebilir veya neyi sineye çekebilir?

Değerli Yelpaze;

Son birkaç yılda yaşananlar gösterdi ki, Ukrayna krizini sadece savaşın bitmesiyle çözmek mümkün değil. Savaş sona erse bile, bu coğrafyada kalıcı bir barış ve denge inşa edilmediği sürece çatışmalar farklı biçimlerde tekrar edecektir.

Ukrayna’nın NATO üyeliğinden kalıcı olarak vazgeçmesi, Rusya’nın güvenlik kaygılarını azaltabilir. Ancak bu yalnız kalmak anlamına gelmemeli. Ukrayna’nın tarafsızlığı, çok uluslu garantör ülkeler tarafından desteklenmeli:
ABD, Türkiye, Almanya, Fransa, Çin ve Polonya gibi ülkeler, Ukrayna’nın güvenliğine resmi garantörlük vermeli. NATO şemsiyesi değil, çok taraflı bir güvenlik ağı.

Ukrayna topraklarına yabancı askerî üsler konuşlandırılmamalı. Ama kendi ordusu caydırıcılık açısından güçlendirilmeli. Tarafsızlık, savunmasızlık değildir. İsviçre ve geçmişteki Finlandiya gibi, tarafsız ama hazırlıklı bir Ukrayna, bölgedeki istikrar için anahtar olur.

Ukrayna halkının Batı'ya yönelme arzusu inkâr edilemez. Bu nedenle, NATO kapalı olsa bile AB yolu açık tutulmalı. AB üyeliği, ekonomik kalkınma, demokratikleşme ve toplumsal istikrar için bir umut ışığı olarak devam etmeli.

Kırım, Donbas ve benzeri bölgeler için nihai karar şimdilik verilmemeli. Bu bölgeler, 15-20 yıl süreyle “Geçici Barış Bölgeleri” olarak tanımlanabilir. Uluslararası gözetimde, tarafsız sivil yönetimlerle idare edilir. Sonrasında yapılacak referandumlarla nihai statü halk tarafından belirlenir.
Bu, hem Ukrayna’nın toprak bütünlüğü iddiasını hem de Rusya’nın fiilî kontrolünü geçici olarak askıya alır. Zaman, tansiyonu düşürmek için bir araç olabilir.

Tarafsızlık ve güvenlik garantilerinin ihlal edilmesi durumunda devreye girecek bir izleme ve müdahale mekanizması kurulmalı. BM, garantör ülkeler ve belki AB temsilcilerinden oluşan bir kurul, ihlalleri takip etmeli. Gerekirse diplomatik baskı, ekonomik yaptırım ve askeri caydırıcılık devreye koymalı.
Ukrayna’nın savaş sonrası toparlanabilmesi için uluslararası bir yeniden inşa fonu kurulmalı. Altyapı, sağlık, eğitim ve göçmen dönüşü gibi alanlara odaklanılmalı. Bu fon, sadece ekonomik değil, aynı zamanda psikolojik bir onarım süreci de sağlamalı. Halkın "geleceği var" inancını yeniden inşa etmek gerekiyor.

Barış, adalet olmadan kalıcı olamaz. Savaş sırasında işlenen tüm insan hakları ihlalleri, tarafsız bir uluslararası mahkeme tarafından incelenmeli. Sadece sembolik değil, gerçek bir hesap verme süreci işletilmeli. Bu hem mağdurların sesi olur hem de gelecek çatışmaların önüne geçer.

Bu öneri, ideal bir senaryo değil. Ama bugün sahada yaşananlara baktığımızda, artık hiç kimse her şeyin sahibi olamaz. Ne Rusya Ukrayna’yı tamamen diz çöktürebilir, ne de Ukrayna bu savaştan tam zaferle çıkabilir. İşte bu yüzden, herkesin biraz kaybettiği ama herkesin yaşamaya devam edebileceği bir model mümkün olabilir.
Benim önerim, tarafsız ama güvenceli, egemen ama dengeli, Batı’ya açık ama doğuya düşman olmayan bir Yeni Ukrayna modelidir.
Belki çok geçmeden masaya otururlar.

[yelpaze]

Kıymetli Seref. En ideal senaryoyu açıklamışsın umarım bu problemler hızlı çözülür. Bazen zoraki bir ateşkes zamanla gerilimi düşürebilir ancak konu gerçekten çok karışık halde. Global ekonomik durumla da alakası olan olaylar yaşıyoruz. Dünya tarihinin en çılgın para ve finans oyunu oynandı, bunun bitişinin yaratacağı tahribatlar öngörülemez nitelikte, avrupa birliği bunun farkında gibi...

[yelpaze]

Piyasa katılımcılarına öyle bir faiz indirimi senaryosu anlatılıyor ki; sanki indirim ekonomide canlanmanın, yeni yatırımların ve ihtiyaç duyulan karlılıkların garantisi? Üstelik faizin yükseldiği dönemde borsalar da ciddi değer kazandı. AB bu işi önden yapan önemli bir örnek, bakalım faiz tek başına işlevsel mi? 2023 yılında ABD borsalarında görülen ve dünya borsalarına yayılan düzeltme düşüşünün faiz artışlarının sonucu olduğunu düşünmek çok büyük hata. Böyle düşünenler rahat hissedecektir, böylece yükselen faizlerin olumsuzluğu fiyatlanmış gibi algılanmaktadır. Geçtiğimiz aylarda sert düşen S&P500 için verdiğim 4800 desteği çalışarak hipotezimin ilk doğrulamasnı sağladı.

Borsa satışları benim açımdan açıklanan ve beklenen bilançolara dayalı değer düzeltmesidir. İlave olarak ülkenin parasal dengelerinin yansımaları... çünkü verisel olarak takip edebileceğim, anlamlandırabileceğim bakış açısı bu. Bu işi kumar olarak görenler bile kendilerini güvende hissedecek kadar veri ile analiz peşinde koşuyor. Yatırım yaparken, siyasi veya farklı gelişmelere göre talep edebilceğiniz iskonto ise kişinin kendi durumuyla alakalıdır.