Maliyet ve arsa payı temel değişken, en kestirilebileni hesaplanılabilineni de onlar, artarsa artar, düşerse düşer.
Konutta denklem farklı genel anlamda, hangi şehir, şehrin hangi semti, ne kadar erken fiyattan girildiği, geç girenlere nasıl pazarlandığı, yaratılan algının gücü, insider bilgi imar planı değişiklikler v.s. Spekülasyon kısmı var, bulunduğu yerin müteakip dönem için matematiği var, nüfus artışı, ulaşım, müteakiben yapılacak yatırımlardan etkilenme, metro havaalanı v.s.
Bazen ters manyel verirler, haber ayyuka çıkar, otogar taşınacakmış, havaalanı yapılacakmış, metro gelecekmiş, arsa spekülasyonu, kitleyip geçerler hiç biri yapılmaz uzun vadeli arsa yatırımcısı olunur.
Youtuberlık yapan bir usta var, evi villayı yapıyor, tek tek de neyi kaça aldı, ne kadar gitti, o kaç para aldı, sıvacı ne kadar, yazıp söylüyor. Arsa payı hariç hesap belli, kalite kalite malzeme var, ona göre de değişir. Ama işte, sadece inşaat maliyetinden ibaret değil denklem.
İstanbul başka bir denklem, diğer büyükşehirler başka, Anadolu başka. Anadoluda olup da daha çok artan da olabilir, askeri bir birlik gelir, tersi olur gider, tam oradan geçen yol vardır bir anda otoban geçer kasaba biter nahiyeye dönüşür.
Orta düzey tatil beldesi iken, Çanakkaleye köprü yapılır, pandemi çıkar, küt gidip gelebilme denklemi oluşur, fiyatlar 5 e katlar.
Zamanın en güzel projesidir, her yerde örnek gösterilir, incelenir nirengi yapılır al kitaba koy o derece, 20 yıl geçer, etrafında farklı gelişmeler olur, komşu semte metro gelir, ikisi arasından otoban geçer, evin projesinin yıllar sonra dandik olduğu fark edilir mutfak ve balkon küçücüktür, dolara faize göre yatırım yalan dolan olur, zaten ilk alırken herkes en tepeden almıştır...gibi..
Öyle bir evdir ki, metrekaresi çok büyüktür, şehrin en kıymetli semtinin göbeğindedir, eskise de, püsküse de, hep para eder, hep artar fiyatı, en yüksek kiraya rağmen hiç boş kalmaz, ev olmazsa prof muayenesi olur, zengin avukat yazıhanesi olur, olmadı allayıp pullayıp büyükelçilik çalışanlarına Avrupa fiyatlarından kilitlenir.
Tabi, sektörü anlamak için, genelleme yapılır, endeks hesaplanır, birim metrekare fiyatı filan. Ama endeksi oluşturan her hissenin hikayesi farklıdır, ve fiyatı her zaman alıcı ile satıcı belirler. Alıcı ile satıcı illa ki, bir fiyatta anlaşır. Herkes ev alıyor, çoğunluk da başka bir evi sattıktan sonra, sattığını da biri aldı. En alt tabaka ev mi alamıyor, çadırda kalacak hali yok ya, başlar gene geceden kondurmaya, piyasa hep bir çözüm bulur.