daha önce yazdığım entry için (bkz: borsaya baslayacaklara oneriler/@fatihaltayli)

bugün canım sıkıldı ve biraz bazı yaygın inanışları yıkmak istiyorum borsayla alakalı. bu da borsanın riskli olduğuyla ilgili. yine bahsettiklerim amerikan borsasıyla ilgilidir (asıl yatırım yaptığım ve üstüne okuduğum mecra).

insanların yaygın inanışı borsanın riskli olduğudur. ancak insanlar genelde risk ve belirsizliği birbirleriyle karıştırıyor. özellikle uzun vadeli yatırımlarda (15-20 sene gibi düşünün), borsa sadece risksiz değil, aynı zamanda en çok gelir getiren yatırım aracıdır. hatta konuyla hiçbir bilgisi olmayan bir insanın bile uzun vadedev rakiplerine karşı kazanacağı bir mecradır.

s&p 500'ün (amerikanın en büyük 500 hissesini barındıran tracker, bundan sonra borsa) uzun vadede her zaman ama her zaman vadeli yatırımdan daha fazla getiri yapması buna bir kanıt.

buna örnek olarak 20 yıl önce nisan ayında hem borsaya hem de amerikan vadeli hesaplarına yatırım yapıp bıraktığımızı düşünüyoruz. tüm getirilerimiz her sene yenilenerek yatırım sepetine aynen geri konuyor.

nisan 2000'i seçmemin iki nedeni var. birincisi 20 yıl temiz bir zaman dilimi, herkes rahat bir şekilde anlar. ikinicisi ise elzem bir şeyi göstermek. nisan 2000'de borsa tarihinin en yüksek yerindeydi, ancak bundan birkaç ay sonra teknoloji balonunun patlamasıyla o seviyeye 2014'e kadar dönemedi. yani borsaya yatırdığımız o para 14 sene sonra hala aynı yerindeydi.

buna rağmen 2020 nisanına geldiğimizde %177 artımıştı. yani 2000 yılında borsaya $100 koymuş olsak, şimdi $277'ımız olacaktı. aynı şeyi vadeli hesap için yaparsak bu $100 sadece $230 olacaktı.

ama burada bitirmek istemiyorum. bilmiyorum biliyor musunuz, ama amerikan borsası şubattan beri baya değer kaybetti. o yüzden bir de nisan 2020 değil de nisan 2019'a bakalım. bu durmda borsaya yatırdığımız para 277 yerine 285 dolar olacakken, vadeli hesaptaki paramız sadece 201 dolarda kalacak.

sizi şu an duyabiliyor gibiyim, "fatihaltayli bak diyorsun ki borsa vadeli hesapları 14 sene geçememiş, bunun daha fazla sürdüğü zaman yok mu? ben paramın 14 sene aynı yerde kalmasını istiyorum." arkadaşlar, 2. dünya savaşından sonraki tarihte böyle bir dönem yok. nisan 2000'i biraz da bu yüzden seçtim.

şimdi buraya kadar hala borsanın daha risksiz olduğuna ikna olmamış arkadaşlarımız olabilir. yukarıdaki değerleri görüp 20 senede %40 ekstra kar için ben "risk"e giremem diyenler çıkabilir.

yukarıdaki değerleri özel olarak nominal şeklinde yazdım, yani 20 sene yatırım yapsaydınız bugün elinizde olacak olan parayı yazdım. ancak gelin görün ki işin içine katmadığımız çok önemli bir kriter var, onun adı da enflasyon. enflasyon yatırımlarımızın en büyük düşmanıdır çünkü paramız yükselirken satın almak isteyeceğimiz şeylerin de değeri yükselir.

şurada 2. dünya savaşından sonra vadeli hesapların ve stokların enflasyon karşısındaki getirilerini görebiliyorsunuz. en sağda portfolyonüzü elinizde tuttuğunuz sürece % kaç ihtimalle vadeli hesaplardan daha çok gelir alacağınızı gösteren sayılar var. mesela herhangi 1 sene tutmuş olsaydınız vadeli hesaptan daha çok gelir alma ihtimaliniz %65'ken, bu 15+ sene olunca 100%'e dayanıyor. işin daha kötü hali, vadeli hesaplar enflasyona karşı kaybediyorlar. enflasyon günümüzde çok daha azalmış olsa da enflasyon hala vadeli hesaptan çok da yüksek değil.

özet geç *** diyeceklere şunu söyleyeyim: borsa kısa vadede belirsiz, ama uzun vadede çok daha garanti ve getirili bir yatırım aracıdır.
27.04.2020 00:01 ~ 00:02 fatihaltayli
__________________________________________________ ____________________________________________
(bkz: borsaya başlayacaklara uyarılar/#106154583)
27.04.2020 16:35 kolombre
__________________________________________________ ____________________________________________
- öncelikle altın kural: never invest more than you can afford to lose!
-derivative piyasalardan, en azından başlangıçta uzak durun.
- ekranda gördüğünüz değil cebinizdeki/hesabınızdaki paranın/değerin sizin olduğunu unutmayın.
- fazla açgözlü de olmayın, fazla kanaatkar da. risk almak istiyorsanız alın, ama bir şeyler ters gittiğinde blindly hold yapmayın, herhangi bir kağıt/hisse/kripto para ile duygusal yakınlık kurmayın,
- mümkün olduğunca az işlem yapın. bu sizi panik alımlarından veya satımlarından ve akabindeki muhtemel hatalardan korur. bir konuda yanlış kararı verdiğinizde bazen beklemek sadece zaman kaybına neden olabilir, dikkatli hareket edin.
- kullanmayacak ve hatta inanmıyor da olsanız en azından basic seviyede ta öğrenin.
- borsa tamamen psikoloji ile yürüyen bir şeydir. mümkünse klasik borsa öğretilerin yanında psikoloji bilimi ile de amatör olarak da olsa ilgilenin.
- tecrübeli borsacıların hayatlarını okuyun. başucu kitaplarınız olsun.
- hata yapmaktan korkmayın, hata öğrenmenin büyük bir parçasıdır. eğer hiç hata yapmadan bir şeyler kazanmışsanız muhtemelen şanslı olduğunuz anlamına gelir.
- hem kazanç hem de kayıplarda stoploss koymayı hem işlemlerde hem de hayatınızda hedef aldığınız kazanç/kayıp noktalarında koymayı sakın unutmayın. örn. 10 milyon dolarım olduğunda bırakacağım, gibi. bırakmayacaksınız elbette ama siz yine de koyun.
- disiplini asla elden bırakmayın.
- mümkün mertebe az işlem yapmaya çalışın. mesela yılda 1-2 pozisyon almak oldukça idealdir. eğer karşınızda 5 tane ekran, önünüzde dağınık ve spekülatif olması muhtemel onlarca bilgi varken sürekli pozisyon açıp kapatmak muhtemelen panik işlemleriyle birlikte sizi paniğe ve doğal olarak da hata yapmaya zorlayacaktır.
- keskin düşüler (bear) sizin için bir zarar değil devasa kar şanslarıdır, bunu doğru zamanda alacağınız pozisyonla, gerekirse daha az kazanarak sağlamaya çalışın ve zamanı geldiğinde insanların zararına sattıkları ucuz kağıtları dipten toplayın. daha sonra uygun olduğunu düşündüğünüz bir kar marjında satarak aynı işlemi tekrar edin.
- her daim bir yatırım sepetiniz olsun. bir miktarı hisse senetleri, bir kısmı emtia, bir kısmı kripto, bir kısmı değerli madenler gibi. asla tüm yatırımınızı tek bir sepette toplamayın.
- tekrar yazmak durumundayım, disiplini asla elden bırakmayın. duygusallığa sıfır, sıfır, sıfır, hatta sıfırın altında yer verin.
- spekülasyonlara inanmayın, ama onlarsız da kalmayın. buy the news sell the rumor!
- pump/dump gruplarından uzak durun.
- kişisel bilgi güvenliğinize dikkat edin, kimseye hassas olmayan bilgilerinizi dahi vermeyin. no footprint. nowhere. noway.
- kazanırken ya da kaybederken marjinal cost'u hep hesap edin. basitçe usd üzerinden değil, eğer yatırım yapmasaydınız ya da başka bir araca yatırım yapsaydınız onun paritesiyle ne kadar kar/kaybınız olacaktı bunu hesap edin.
-alaylı bir borsacı değil, okullu bir borsacı olun. önce her şeyi teoride öğrenin, hisler daha sonra. direkt olarak hislerle başlamak ve devam etmek sadece kumar veya at yarışına bahis oynamak anlamına gelecektir.
- start-up'lara, yen teknolojilere, angel investment'lere, capital şirketlerine, bunların yapısına, çalışma mantığına merak salın ve bunları öğrenin. kopmayın yani bunlardan.
- ingilizce olmadan olmaz. yds 85 üzeri seviyeye gelmeye çalışın. okuyacağınız değerli kaynakların düzgün türkçe çevirileri muhtemelen yoktur. kaldı ki birinci ağızdan tanışıp ilişki içerisinde olacağınız kişiler/kurumlar/aracılar muhtemelen yabancı olacaktır.
- biraz para kazandığınızda bununla hayalinizdeki otomabile sahip olmak yerine kendinize yatırım yapmak için kullanın. merak etmeyin, doğru zamanı geldiğinde istediklerinize zaten sahip olacaksınız. bir uçak bileti alın ve atıyorum silikon vadisine veya wall streets'e gidin, orada sizin gibi insanlarla tanışın. facebook'un, google'ın, apple'ın binalarını gezin, çalışanlarıyla sohbet edin, bir "wolf" ile small talk yapın. bu dünya bu saydıklarımı da kapsayaan devasa bir sphere, o yüzden her şeyi bilmeli, görmeli ve hissetmelisiniz. beyaz yakalı nasıl düşünür, fon sahipleri nasıl düşünür, capital şirketleri nasıl düşünür, ordinary john nasıl düşünür, ne yapar, hangi senaryoda ne hisseder. hepsini bilmeli,görmeli ve öğrenmelisiniz.
-bilinen figürleri (kişi veya kurum) özellikle twitter'dan takip ederek bilgiyi ilk ağızdan ve hemen almaya çalışın. aslında bilgiye ilk ulaşan olmanız tabii ki imkansız, ama ne kadar erken ulaşırsanız o kadar iyi. unutmayın, bilgi=para.
- kendiniz gibi insanlarla bir araya gelin sürekli. ortak gruplar olur, toplantılar olur, piknik bile olur bir çevreniz olsun, tabii ki onları takip etmeyin ya da kimseyi arkanıza takmayın ama yine de bazen birileriyle konuşmak, durum değerlendirmesi yapmak iyidir.
- kazandığınız paralarla birilerine yardımcı olun, charity mantığından asla kopmayın. taker olacağınıza giver olun.
- mutlaka bir hobiniz olsun. eğer bakmakla yükümlü olduğunuz kişiler varsa onlarla da ilgilenin. onlardan çalıp borsada heba etmeyin değerli zamanınızı. ailenizle veya sevdiklerinizle bir aradayken sürekli cep telefonundan bir şeylere bakıp f5 yapan kişi olmayın. borsa ve özel hayatınız arasında kalın bir çizgi olsun ve bunu aşmayın. unutmayın, hiçbir şey, para bile, sevdiklerinizden daha önemli değil.
- sağlığınıza da dikkat edin. bir şeyler kazanırken başka şeyler kaybederek "perfect loser" durumuna düşmeyin.
29.04.2020 01:17 ~ 01:44 buzdan adam
__________________________________________________ __________________________________________________
kagit bilmediginiz surece istersen beton gibi ol ister teknik analizin dibini yap istersen bilancoyu gozun kapali oku borsada kazanacagin para ya sans eseri olur yada cucuk kadar
kagit bilmeden borsada tokatlanir gidersin
yada para kazandim sanarsin ama marjinal maliyeti hesapliyip zarar ettigini anlarsin
borsa tum dunyada simsarlarin tacirlerin tarticilarin elinde

devlet neden %10 siniri getirdi zannediyosun kerizlerin evlerine ates dusmesin diye yoksa seni oyle bir dolmusa bindirirler ki inmek istediginde harac odersin.
bilancoymus teknik analizmis virtmis tirtmis bunlar sporcularin isi
asil para kagittadir ve bunu sen bilemezsin.
ha sezgin kuvvetlidir risk alirsin binecegin incegin duragi bilirsin iyi takip edersin ozaman orda kucukte olsa nemalanirsin.
2-3 tane arkadasim pegasus yukselirken almislar bana sormadan sonra beni ariyolar niye kagidi veriyolar dusuyor zarar buyuyo ne yapalim gecmis olsun
kagit bilmeden borsaya girilmez uzun vadeli yatirim mi dusunuyosun git altin kontrati al keyfine bak
29.04.2020 01:18 hadjimurat
__________________________________________________ ________________________________________________
kendi halinde bir vatandaş iseniz biraz aklınız varsa başlamayın çevremde başlayıp da batmayan yok...
29.04.2020 01:20 ~ 01:22 savklis