Sanat Mozaik

[Terraluna]

Polonyanin en unlu sairlerinden, Turkiye sevdalisi Adam Bernard Mickiewicz, 26 Kasim 1855’de Istanbul, Tarlabasi’ndaki evinde hayata veda etti ve bu ev olumunun 100.yilinda, 1955’de muzeye cevrildi.

Benim tatli sevgilim, kuslar gibi sevincli
sarki soyler neseli, civiltili.
Her ani bal gibi tatli,
Her notasi sen, isiltili
Asla bitmesin isterim sarkisi
Hep soylesin, soylesin, soylesin isterim

Gozleri parlak, gulucuk dolu
Yanaklari kiraz, disleri inci
Dalarim yuzunun tum guzelligine
Ayiramam gozlerimi dudaklarindan
Hep opmek, opmek, opmek isterim.



When my sweetheart, in happy mood,
Sings, trills and chirrups like a bird,
I savour each sweet moment,
And dwell on each happy note.
I have no wish to interrupt;
I only want to listen, listen, listen.

When her eyes flash merry and bright,
And her cheeks are red as berries,
Her pearly teeth flashing white,
Then boldly I gaze deeply into her eyes,
And her mouth, wanting to kiss her -
I only want to kiss kiss kiss her!

[Terraluna]

Ingiliz yazar Charles (John Huffam) Dickens, Iki Kentin Hikayesi (A Tale of Two Cities - Racconto di due città) romanini 26 Kasim 1859’da Ingiliz haftalik edebi dergi All the Year Round’da yayinlamaya basladi.

"Her insanin bir baskasi icin derin bir gizlilik, esrar tasiyor olusu uzerinde dusunulecek hayret verici bir konudur. Geceleyin buyuk bir kente girdigim zaman karanlikta kumelenmis evlerden her birinin sirrini icinde sakladigini dusunurum. Her evin her bir odasi da kendi sirrini gizler, oralarda yasayan yuz binlerce goguste carpan her kalbin de kendine en yakin olan kalpten bile gizledigi bir sir vardir."



"It's amazing to think that every human being is a complete mystery to every other human being. When I enter a big city at night, I think how every one of the houses clustered together in the dark holds its own secret inside; and every room in every house has its own secret; and every one of the thousands of people in the city keeps a secret from those closest to him."�



"Il fatto che ogni creatura umana è composta in modo da essere, per tutte le altre, un profondo segreto e un profondo mistero. Una solenne considerazione quando entro in una grande città di notte, quella che ciascuna di quelle case, oscuramente raggruppate, chiude un suo particolare segreto; che ogni stanza, in ciascuna di esse, chiude un suo particolare segreto; che ogni cuore pulsante, nelle centinaia di migliaia di petti che respirano nella stessa città, è, in alcuni dei suoi pensieri, un segreto per il cuore che gli è più vicino."�

[Terraluna]

Ingiliz yazar (Charles Lutwidge Dodgson) Lewis Carroll, Alice Harikalar Ulkesinde (Alice's Adventures in Wonderland - Le avventure di alice nel paese delle meraviglie) romanini 26 Kasim 1865 tarihinde Macmillan & Co. araciligiyla Amerika’da yayimladi.



"Gelen, Beyaz Tavsan'di; agir agir Alice'e dogru yuruyor, bir yandan da bir sey yitirmis gibi cevreyi kolacan ediyordu; Alice, onun kendi kendine, ''Ah Duses! Dusesim! Vah benim sevgili patilerim! Vaah benim kurkum, vah biyiklarim! Boynumu vurduracak. Sansar ne kadar sansarsa ben de o kadar eminim bundan! Acaba nerede dusurdum ki onlari?'' dedigini duydu. Alice, onun yelpazeyle beyaz eldivenleri aradigini hemen anlamisti; bir iyilik yapmak istegiyle o da aranmaya basladi, ama ortalikta hicbirinden iz yoktu. Golcukte yuzdugunden bu yana her sey degismise benziyordu; cam masa, kucuk kapili kocaman dehlizde butun butune silinmisti."�



"Era il Coniglio bianco che tornava trotterellando bel bello e guardandosi ansiosamente intorno, come avesse smarrito qualche cosa, e mormorando tra sè: «Oh la duchessa! la duchessa! Oh zampe care! pelle e baffi miei, siete accomodati per le feste ora! Ella mi farà ghigliottinare, quant'è vero che le donnole sono donnole! Ma dove li ho perduti?»Alice indovinò subito ch'egli andava in traccia del ventaglio e del paio di guanti bianchi, e, buona e servizievole com'era, si diede un gran da fare per ritrovarli. Ma invano. Tutto sembrava trasformato dal momento che era caduta nello stagno; e la gran sala col tavolino di cristallo, e la porticina erano interamente svanite."�

[Terraluna]

Amerikali Kadin haklari savunucusu Sojourner Truth'un olum yildonumu (26 Kasim 1883)

"Evet cocuklar, nerede cok fazla gurultu varsa, orada bir duzensizlik vardir. Ben, Kuzeyin kadinlari ve Guneyin zencilerinin haklar konusundaki israrlari uzerine sorunu duzelteceklerini dusunuyorum. Fakat, tum bu israr neyin hakkinda?

Oradaki adam, bir kadinin at arabalarina binmesi sirasinda ona yardim edilmesinin, bir kadinin hendeklerden gecirilmesinin ve her yerde en iyi yere sahip olmasinin gerekli oldugunu soyluyor. Kimse beni at arabalarina bindirmez, hendeklerden gecirmez ve en iyi yeri vermez. Ve ben bir kadin degil miyim? Bana bakin! Koluma bakin! Tarla surdum ve ektim, ve ambarlara topladim, ve hicbir erkek basima gecmedi! Ve ben bir kadin degil miyim? Bir erkek kadar cok calisabilir ve yiyebilirim -eger bulursam- ve azarlamalara da dayanabilirim. Ve ben bir kadin degil miyim? On uc cocuk dogurdum, ve cogunun kole olarak satildigini gordum, ve bir anne olarak aciyla agladigimda, beni Isa'dan baskasi duymadi. Ve ben bir kadin degil miyim?"



"Well, children, where there is so much racket there must be something out of kilter. I think that 'twixt the negroes of the South and the women at the North, all talking about rights, the white men will be in a fix pretty soon. But what's all this here talking about?

That man over there says that women need to be helped into carriages, and lifted over ditches, and to have the best place everywhere. Nobody ever helps me into carriages, or over mud-puddles, or gives me any best place! And ain't I a woman? Look at me! Look at my arm! I have ploughed and planted, and gathered into barns, and no man could head me! And ain't I a woman? I could work as much and eat as much as a man—when I could get it—and bear the lash as well! And ain't I a woman? I have borne thirteen children, and seen most all sold off to slavery, and when I cried out with my mother's grief, none but Jesus heard me! And ain't I a woman?"



"Bene, c’è un tale fermento che qualcosa scappa fuori per forza. Credo che a furia di dare addosso ai negri del Sud e alle donne del Nord – tutti in cerca di diritti – gli uomini bianchi saranno presto nei guai. Ma di cosa si sta parlando qui?

Quell’uomo sta dicendo che le donne hanno bisogno di essere aiutate a salire su delle carrozze per trovare un posto sicuro dove vivere. Non mi ha aiutata mai nessuno a salire su una carrozza e nessuno mi ha mai offerto un posto speciale. Quindi non sono (forse) una donna? Guardatemi. Guardate le mie braccia! Ho lavorato nelle piantagioni ed ho coltivato i campi mettendo il fieno nei fienili e nessun uomo mi ha mai aiutata! E non sono una donna? Potevo lavorare e mangiare quanto un uomo – quando potevo – e non sono una donna? Ho dato alla luce tredici bambini e visto la maggior parte di loro essere venduti come schiavi e quando piansi la morte di mia madre nessuno mi ha ascoltato a parte Gesù. E non sono una donna?"

[Terraluna]

Italyan ressam Luigi Giovanni “Gino” Barbieri'nin dogum yildonumu (26 Kasim 1885)

Madre con bambino, 1900




Natura morta, ca1905 - 1910

[Terraluna]

Amerikali matematikci ve filozof Norbert Wiener'in dogum yildonumu (26 Kasim 1894)



"Profesor dedigimiz, herhangi bir konu uzerinde yaklasik 50 dakika konusabilen kisidir."



"Norbert Wiener ve ailesi bir gun tasinma karari alirlar. Wiener'in huyunu bilen karisi yeni evin adresini unutmamasi icin bir kagida adresi yazip Wiener'e verir. Ancak Wiener kagidi kaybeder ve eski evinin bulundugu sokaga doner. Sokakta bir kiz cocugu gorur ve yanina yaklasip 'merhaba, ben profesor Wiener, belki beni tanirsiniz, bizim evimiz bu sokaktaydi ama tasindik. Simdi eski evimi de yeni evimi de unuttum. Bana yardimci olabilir misiniz?' der. Kiz cevap verir: 'Evet baba, yardim ederim. Annem de beni bu yuzden gonderdi zaten.' "



"Since she was certain that he would forget that they had moved and where they had moved to, she wrote down the new address on a piece of paper, and gave it to him. At the end of the day he went home (to the old address in Cambridge, of course). When he got there he realized that they had moved, that he had no idea where they had moved to, and that the piece of paper with the address was long gone. Fortunately inspiration struck. There was a young girl on the street and he conceived the idea of asking her where he had moved to, saying, 'Excuse me, perhaps you know me. I'm Norbert Weiner and we've just moved. Would you know where we've moved to?' To which the young girl replied, 'Yes daddy, mommy thought you would forget.' "

[Terraluna]

Rumen asilli Fransiz oyun yazari Eugene Ionesco’nun dogum yildonumu (26 Kasim 1909)

“Bir altin cag var: Cocukluk, gozu kapalilik, masumluk cagi bu. Ne zaman ki tepende olum kilicinin asili oldugunu goruyorsun, iste o zaman butun buyu bozulup cocukluk darmadagin oluveriyor. Yedi yasinda kocaman bir adam olmak zorunda kaldim. Sonra galiba, insanlarin cogu her seyi carcabuk unutuverip, cocukluklari butun bir omur boyu surerken, bazilarinin cocukluklariysa bir kisnis sekeri gibi mini minnacik kalakalmistir. Boylesi, bir cocukluktan cok ‘Bir varmis, bir yokmus’ misali unutulmus bir sayfa olarak kaybolup gidiyor. Ve iste, yine ortada temel gercegin anlasilmasini engelleyen istekler, uzuntuler...” Cehennem Gunlugu



"Il y a l’âge d’or : c’est l’âge de l’enfance, de l’ignorance ; dès que l’on sait que l’on va mourir, l’enfance est terminée. Comme je l’ai dit, elle a fini pour moi très tôt. On est donc adulte à sept ans. Puis, je crois que la plupart des êtres humains oublient ce qu’ils ont compris, retrouvent une autre sorte d’enfance qui peut se perpétuer, pour certaines, toute la vie ; pour très peu. Ce n’est pas une véritable enfance, c’est une sorte d’oubli. Les désirs et les soucis sont là qui vous empêchent d’accéder à la vérité fondamentale."

[Terraluna]

Amerikali bilim kurgu yazari ve editor Frederik George Pohl’un dogum yildonumu (26 Kasim 1919)

Odadaki —yoksa orası bir park miydi?— herkesin uzerinde isik degisik bicimlerde renkler yansitiyordu. Incecik bir elbise giymis olan kizin bir an icin parildayan pembe gozleri vardi, hemen sonrasinda gumusi saclardan bir haresi olustu. Forrester'in yanindaki adamin teni altin rengiydi ve yuzue maske gibi bir golge dusuyordu. Dalga dalga belirsiz birtakim kokular —adacayi, hemen arkasindan gul goncasi— ucusuyordu. Derinden ama berrak bir muzigin nagmeleri ara ara duyuluyordu.

‘Zenginim!" diye haykirdi, "ustelik hayattayim!’

Kimse ilgilenmemisti sanki. Forrester, Hara'nin onerdigi renksiz uzumden bir tane kopardi, dogruldu, ince elbiseli kiza hafifce bir saplak atti, sallanarak havuzda ciplak bir karmasa halinde eglenen gruba yaklasti. Yeni adetleri ogrendigi ve eski, luzumsuz bilgilerden kurtuldugu canlandirma sonrasi egitimine ragmen Forrester o eski adetinden vazgecememis oldugu icin, ciplakliga ilgi duyuyordu.

‘Iste zengin adam, Forrester!’ diye haykirdi birisi. Forrester gulumseyip el salladi. ‘Hadi ona bir sarki soyleyelim,’ dedi kizlardan biri. Ve hep bir agizdan sarkiya baslayip ona sular sicrattilar.” Pisiriklar Cagi



"Over everyone in the room —or perhaps it was a park— the lighting cast shapes and symbols of color. The girl in the filmy gown had at one moment glittering pink eyes and, at the next, an aura of silvery hair. The man next to Forrester had golden skin and a mask of shadow. Wisps of odor drifted past him— rosebuds following sage—There were snatches of a crystalline, far-off music.

‘I’m rich!’ he yelled. ‘And alive!’

No one seemed to mind. Forrester plucked one of the colorless grapes Hara had recommended to him, rose, patted the girl in the filmy dress, and walked unsteadily down to the pool where the revelers splashed and swam in a naked tangle. In spite of the long post-revival indoctrination that had given him so many new things and removed so much trash that was old, Forrester had not lost the habit of being a little dirty minded, and he was interested in nakedness.

‘It’s Forrester the rich man!’ one of them shouted. Forrester smiled and waved. A girl cried, ‘Sing him a song! A song!’ And they all splashed at him and sang.”




“Birisiyle, onun her hickirisini bilecek, her turlu kokusunu duyup, tenindeki her turlu cizgiyi taniyacak kadar yakin haftalar gecirince, ya sonunda birbirinizden nefret eder, ya da birbirinizden kurtulamayacak kadar ic ice olursunuz.” Cikis Kapisi



“When you spend weeks on end close to another person, so close that you know every hiccough, every smell and every scratch on the skin, you either come out of it hating each other or so deep in each other's gut that you can't find a way out.”