Erdoğanın Irak ziyareti Kalkınma Yolu Projesine ivme kazandıracak
Nisan 21, 2024


Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğanın 11 yıl aranın ardından 22 Nisanda Bağdat ve Erbile yapacağı ziyaretin kritik gündemlerinden biri Basra Körfezi hinterlandını Türkiye üzerinden Avrupaya açacak Kalkınma Yolu Projesi.


Orta Doğunun en büyük limanı olması hedeflenen ve 2025te tamamlanması planlanan Irakın güneyindeki Basra kentinde yer alan Büyük Fav Limanının inşası tüm hızıyla sürüyor.


Kalkınma Yolu Projesinin ilk ayağı olan liman, aynı zamanda Fırat ve Dicle nehirlerinin denize dökülmeden önce birleştiği Şattülarapın ağzında yer alıyor.


Limandan başlayarak Divaniye, Necef, Kerbela, Bağdat ve Musuldan geçerek Türkiye sınırına uzanacak demir yolu ve kara yolu hatlarını ihtiva eden projenin, Türkiye sınırından Mersin Limanına erişim sağlaması ve karayoluyla İstanbul üzerinden Avrupaya ulaşması öngörülüyor.


Projenin geçtiği güzergahın tasarımını PEG Infrastructure isimli İtalyan şirketin yürüttüğü Kalkınma Yolu, Musuldan sonra Ovaköy üzerinden Türkiyeye giriş yapacak.


Bölgesel transit merkezi olma hedefi


Büyük Fav Limanını 1200 kilometre uzunluğundaki demir yolu ve otoyollarıyla Türkiye sınırına bağlayacak proje bölgesel ticaret açısından yeni bir kapı aralayacak.


Başlangıçta Kuru Kanalı olarak isimlendirilen ancak Mart 2023te Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudaninin Ankara ziyaretinde Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yaptığı görüşmede Kalkınma Yolu ifadesinin kullanılmasıyla adı değişen proje, Irakta petrol dışı sürdürülebilir ekonominin de temeli olarak niteleniyor.


Irak ile Türkiye, proje vasıtasıyla Asya ve Avrupa arasındaki seyahat süresini kısaltmayı ve transit merkezi olmayı amaçlıyor.


Orta Doğunun en büyük konteyner limanı olarak bilinen Dubaideki 67 rıhtımlı Cebel Aliyi geride bırakması öngörülen ve 90 rıhtım kapasitesine sahip olan Büyük Fav Limanının 2025te tamamlanması planlanıyor.


Limandan Türkiye sınırına ulaşacak Kalkınma Yolu Projesi, Çinin İpek Yolu doğrudan Iraktan geçmediği için muhtemel bölgesel çatışma ve savaş durumlarında alternatif seçeneklerden biri.


Projenin, Çin ile Avrupa arasındaki mesafeyi, Süveyş Kanalından geçen deniz yoluna nazaran kısaltarak zaman ve maliyetten tasarruf sağlaması bekleniyor.


Kalkınma Yolu Projesi tamamlandığında, Ümit Burnundan yaklaşık 45, Kızıldenizden yaklaşık 35 günde yapılan nakliyelerin 25 günlük bir sürede yapılabileceği tahmin ediliyor.


Otoyol, demir yolu, enerji nakil ve iletişim hatlarını içeren ve 2028, 2033 ve 2050 olarak belirlenen üç aşamada tamamlanması planlanan proje, Avrupadan Körfez ülkelerine kadar geniş bir bölgeyi etkileyecek.


Türkiye ile Irak arasındaki ticaret hacminin 24 milyar doları aştığı dikkate alındığında projenin sunacağı potansiyel iş çevresini umutlandırırken, proje tamamlandığında paydaş bütün ülkelerin ciddi ekonomik fayda görmesi bekleniyor.


Türkiye ile Irak arasında Bakanlar Konseyi kuruluyor


Türkiye ile Irak yetkililerinin Kalkınma Yolu Projesi konusunda yakın ve yoğun bir çalışma yürütüyor.


Irak hükümetince 27 Mayıs 2023te başkent Bağdatta Türkiyenin de aralarında bulunduğu komşu ülkeler ve Körfez bölgesinden temsilcilerin katılımıyla düzenlenen Kalkınma Yolu Konferansında konuşan Irak Başbakanı Sudani, projenin istihdam, finansal kaldıraçlar ile gayrisafi milli hasılanın değerinin artmasıyla güçlü bir ekonomi tesis edilmesi yolunda realiteyi değiştireceğini söyledi.


O dönemden bu yana Ankara ile Bağdat arasında proje konusunda her kademeden yoğun bir temas trafiği mevcut. Özellikle Dışişleri Hakan Fidanın Ağustos 2023teki Irak çıkarmasının önemli bir ayağı da Kalkınma Yolu Projesi oldu.


Son bir yıllık süreçte iki ülke arasında Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu ve Iraklı mevkidaşı Rezzak Müheybes es-Sadavi başta olmak üzere pek çok kademede ziyaretler ve karşılıklı önemli adımlar atılırken, iki ülkenin Ulaştırma Bakanlıkları arasında işbirliklerini geliştirecek teknik görüşmeler de yapıldı. Bu kapsamda Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, TÜRASAŞ AŞ ve TCDD Teknik AŞ yetkilileri ile Irak Cumhuriyeti Demiryolları heyeti arasında Ağustos 2023te teknik toplantılar yapıldı.


Ekim 2023te de Türkiye, Irak, BAE ve Katarın demir yolu idarelerinin genel müdürler düzeyindeki temsilcileri Ankarada bir araya geldi.


Ayrıca, 17-18 Ocak tarihlerinde Irak Cumhuriyeti Demiryolları temsilcileri ve projenin müşavir firması PEGin mühendisleri Ankarada Türk yetkililerle toplantı gerçekleştirdi. Taraflar görüşmelerde Ovaköy-Fişhaburdaki kara ve demir yolu sınır geçiş noktasının yeri konusunda mutabık kalındı.


Irak ve Türkiye arasında konuya ilişkin yoğun ziyaretler sürerken, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu 12 Nisanda Kalkınma Yolu Projesi kapsamında Türkiye ile Irak arasında çalışmaların süratle devam ettiğini belirterek, Bakanlar Konseyine benzer bir mekanizma kurma kararı aldık.ifadelerini kullandı.


Ankara, Türkiye ve Irak arasında kurulacak konseye Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Katarın da yer almasını istiyor.


Kalkınma Yolu Projesinin baş aktörleri Türkiye, BAE ve Irak


Türkiye ve Irak arasında yeni İpek Yolu olması hedeflenen projenin, Irak hükümetinin tek başına yüklenemeyeceği 17 milyar dolarlık devasa bir maliyeti bulunuyor.


Bu nedenle Türkiye, Körfez ülkeleri ve Çinin, projenin finansmanına ve tamamlanmasına katkısı bekleniyor.


Nitekim şubat ayında BAE ziyareti esnasında konuya ilişkin temaslarda bulunan Cumhurbaşkanı Erdoğan, (Kalkınma Yolu Projesi ) Konunun baş aktörleri Türkiye, BAE ve Irak. Bu yol, bölgemizin yeni bir İpekyolu haline gelecek, bölgesel barışa da hizmet edecek.yönündeki ifadeleriyle bölgesel aktörlerin projenin paydaşı olacağı mesajı vermişti.


Dışişleri Bakanı Fidan da 13 Eylül 2023te Irak, BAE, Türkiye ve Katarın proje konusunda yoğun görüşmeler içerisinde olduğunu söylemişti.


Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin, mart ayında AA muhabirine yaptığı açıklamada, projeyle ilgili Türkiye ile iyi bir görüşme içerisinde olduklarını ve büyük finansmana ihtiyaç duyulduğundan çeşitli ülkelerin projeye yatırım yapmaya katılabileceğine dikkati çekerek, projeye yatırım yapmayı düşünen Körfez ülkelerinin olduğunu kaydetmişti.


Kalkınma Yolu Projesi için 320 kilometrelik otoyol planlandı


Kalkınma Yolu Projesinde Türk ve Irak hükümetleri, devam eden çalışmalara ek olarak 23,8 milyar dolarlık yatırım yapacak. Türkiye, bu yatımları demir ve kara yolları için gerçekleştirecek.


Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Kalkınma Yolu Projesi kapsamında yürüttüğü çalışmalarla ülkeden geçen 2 bin 88 kilometrelik demir yolu bağlantısı için 615 kilometrelik yeni hat, 1912 kilometrelik kara yolu koridoru içinse 320 kilometrelik yeni otoyol yatırımı planladı.


Söz konusu demir yolu ağının 439 kilometresi mevcut durumda iken 1034 kilometresi devam ediyor, 615 kilometresi ise planlanıyor. Planlanan demir yolu ağları Gaziantep-Ovaköy arasında bulunuyor. Bu demir yolu için 5,8 milyar dolarlık yatırım yapılacak.


Proje kapsamında ülkeden geçen kara yolu 1912 kilometre olacak. Söz konusu kara yollarının 1592 kilometresi mevcut durumda bulunurken, 320 kilometresi için planlama yapıldı. Şanlıurfa-Ovaköy arasında planlanan kara yolunun yatırım tutarı 2 milyar dolar olarak öngörülüyor.