Dünyada tek başına bir şey ifade etmeyen, ama memlekette çok şey ifade eden bir şey var: Net Kârı Ödenmiş Sermayeye oranlamak. Bunda Borsacı Dede'nin de ve ona bunu öğretenlerin de muhakkak ki payı var. Net Kârın Ödenmiş Sermayeye oranına Hisse Başı Kâr /Earnings Per Share da deniyor. Yani her 1 TL'lik ödenmiş sermaye için ne kadarlık Net Kâr üretilmiş sorusunun cevabı bu aslında.
HBK'sı yüksek bir firma iyi midir? Bu soru tek başına anlamsız. Ödenmiş Sermayesi ve Özkaynaklarının durumuna bakmadan buna cevap vermek mantıklı değil. Neden? Hemen izah edeyim:
Mesela bir şirket düşünün ki, Ödenmiş Sermayesi 20 Milyon TL olsun. Aynı şirket epeyce bir süre, diyelim 15 sene hiç sermayesini artırmamış olsun ve elde ettiği kârlar bilançoda Geçmiş Yıllar Kârları kaleminde öylece bekliyor olsun. İçinde ödenmiş sermayesi, yeniden değerleme farkları, dönem kârı ve geçmiş yıllar kârlarının da olduğu Öz Kaynakları da diyelim 500 milyon TL olsun. Şimdi bu şirket 100 milyon Net Kâr etti diyelim. Şirketin HBK'sı 5 oluyor. Gayet çekici bir rakam. Sermayesinin 5 katı kâr etmiş.. Peki aynı kârı Özkaynaklarına oranlarsak durum ne olur: 0,20, yani % 20. Buna Öz Kaynak Karlılığı da diyoruz. Durum öyle çok da parlak görünmedi birden ha?
Diyelim ki aynı şirket geçmiş yıl kârlarını ve yeniden değerleme farklarını ödenmiş sermayeye ekleme kararı almış olsun, yani sermaye artırmış olsun. Hatta bunların tamamını da aktarmasın sermayeye, 280 milyonluk kısmını aktarsın. Bu durumda Ödenmiş Sermaye kısmı 20 milyon TL yerine 300 Milyon TL olacak. Öz Kaynaklar değişmiyor, sadece Öz Kaynaklar içerisindeki kalemlerin değerleri birbirine aktarıldığı için onlar değişiyor. Durum ne oldu şimdi?
Ödenmiş Sermaye 300 milyon, Öz Kaynaklar yine 500 Milyon TL. Şimdi aynı net karı yani 100 milyon TL net karı yaptığını düşünelim. Bu sefer HBK 0,33 olacak, Öz Kaynak Kârlılığı yine aynı 0,20 ya da % 20 olacak. Aslında şirketin yaptığı şey aynı. Değişen hiç bir şey yok, kârlılık aynı, elde edilen kâr aynı. Ama birinde HBK 5 iken, sadece Özkaynaklardaki kalemlerin yerini değiştirince HBK 0,33 oluyor.
Sanal bir yanılsamadan ibaret olan yüksek HBK görüntüsü bizim memlekette matah bir şeymiş gibi alıcı buluyor maalesef. Piyasa yapıcıları da bunu kullanıyor mu? Evet kullanıyor. Diyeceksiniz ki alan memnun, satan memnun. Evet, orası öyle. Ama buna göre şirket değerlemesi yapılmaz. Sıkıntı burada.
Hele kalkıp da HBK'sı şu kadar olan bir şirketin fiyatı bilmem ne, bunun HBK'sı da şu, o zaman bu hayli hayli şu kadar olmalı gibi hesaplar makul olmamayı bir tarafa bırakın mantık dışı.
Takdir ve yorum sizin.
Yer İmleri