Merhaba,
Kendimce alıntılar yaparak bir özet hazırladım. Çeşitli örnekler içeriyor. Tek doğru budur diyemem. Dikkatimi çekenleri seçtim. Alıntılar karıştığı için isimlerini yazamadım, şimdiden özür dilerim. Aslında bir el kitabı gibi toparlasak çok güzel olmaz mı? :)
Beyaz Yaka Yatırım Koçluğu Özet
Amaç: 65 yaş SGK emekliliğini beklemeden 50 li, hatta 40 lı yaşlarda emekli olabilmek veya finansal özgürlüğü yakalamak
Nasıl: Birikim yaparak ve birikimlerimizi uzun vadeli yatırımlara yönlendirerek.
1. Çok çalış gelirini artır.
2. Çok agresif bir şekilde tasarruf et yani imkanlarının çok çok altında yaşa.
3. Tasarruflarını çok iyi yatırımlara yönlendir.
Not: Aylık harcamalarımızı not ederek birikim yapabileceğimiz miktarı hedefleyip sonraki aylarda öncelikle birikimimizi ayırıp kalan meblağ ile ihtiyaçlarımızı giderebiliriz. (tasarruf elindekini harcadıktan sonar kalan para değildir, önce tasarruf yapılır sonra kalan para ona göre harcanır.)
1. Biriktirmeye erken başlamak,
2. Ara vermeden büyük bir disiplinle bu işi sürdürmek
3. Her yıl ortalama %6 getiri sağlamak... Dolar bazlı %6 getiri çok kolay gibi gözükse de, az ama istikrarlı getiri uzun vadeli yatırım için çok önemli.
Yatırım Araçları: BES, Vadeli Hesaplar, Döviz, Gayrimenkul, Eurobond, Likit fon, Bono-Devlet Tahvili, Hisse Yatırımı vs.
Yumurtaları tek sepete koyma (Yatırımları çeşitlendirme)
1-) %20 konut(oturulan ev, ya da yazlık vs.)
2-) %25 arsa-tarla vs.
3-) %20 sabit getirili enstrümanlar (mevduat, tahvil-bono, euro bond)...bunun yarısı dövize endeskli, yarısı tl bazlı olabilir... BES de bu başlık altında değerlendirilebilir... Sonuçta BES te ağırlıklı olarak risksiz ve çok uzun vadeli yatırımları tutma taraftarıyım... Ve bu madde son liman gibi düşünülmeli, batmadıkça buradaki varlığa dokunmayacaksın.
4-) %10 gram altın,
5-) %5 binek araç
6-) %15 hisse senedi
7-) %5 likit fon
Hisse Senedi
Hisse senedi yatırımını ikiye ayırabiliriz,
1-) Uzun vadeli, aylık gelirin %1-5 i ya da tasarrufların %10-30 u ile düzenli aylık olarak belirlenen hisselerde alım yapılması... Burada alım zamanı ay sonlarıdır ve satış yapılmaz... hedef 10-15 sene sonra ciddi bir temettü geliri ve hisse fiyat atışı ile portföy büyümesidir... Önemli olan alınacak hisselerin seçimi ve performansı zayıf kalan hisselerin elden çıkartılıp yenilerinin eklenmesidir... Yani alım ya da satım mekaniktir, zamanı bellidir. Sadece yılda 1-2 kez portföydeki hisseler değerlendirilir ve kalacak ve gideceklere karar verilir. Hisse seçimi kritik konudur.
2-) Hisse senedine ayırabileceğiniz belli bir birikiminiz var. 50-250K arası diyelim... Şimdi birinci yöntem burada işe yaramaz. Çünkü bir anda yüklü bir giriş yapacaksınız. Bu parayı borsa tepede iken girmiş olursanız, uzun yıllar zararınızı çıkarmanız mümkün olmayabilir. Birinci yöntemde sıfırdan ve her ay 100-500 tl gibi bir rakam sokarak yatırım yapacağınız için giriş zamanı ÇOK önemli değildir... Ama bu maddede giriş rakamı-zamanlama çok önemli hatta HAYATİ dir.
Bu nedenle her iki yatırım türünde de hisse seçimi önemli olmasına rağmen, ikinci madde de hataya toleransınız daha az olacağı için hisse seçimi hayati önemdedir.
Hisse Senedi alırken dikkat edilmesi gerekenler
Kendinize en az 4-5 hisse secin.
Sahibi kim?
Temettü veriyor mu?
Kriterlerinden geçsin.
Sonra aylık gelirinizin en az %10 u ile her ay ucuz pahalı demeden bu hisselerden 20 sene boyunca biriktirin.
Kriz durumlarında ise olanakları zorlayarak gelirinizin %20-30'u ile hisse alin.
20 sene boyunca aldığınız temettüleri de yeni hisse alımında kullanın.
***
Önce ilk iki olmazsa olmaz kritere bakarım. (Sahibi kim ve temettü veriyor mu?)
Buradan 20 yıllık aylık log grafiğine bakarım, belirgin bir trend var mı?
Varsa 45 dereceye yakın mı?
Sonra 200 haftalık ve 200 günlük EMA ne yöndeler?
Kendi fiyat nereden nereye gelmiş?
Son 2 yılda yatırım vs. var mı?
Son çeyrekler nasıl bilançolarda?
Tüm bunlardan sonra ilk giriş mi olacak?
Blok alım mı olacak?
Ekleme mi olacak? Karar veririm.
Ben ne kadar yazsam da bu isleri belli bir tecrübe ışığında okumadan bir şey anlayamazsınız.
Her şey zamanla olur..
Bu zamanı bos geçirmeyeceksiniz, sürekli merak edip okuyacaksınız.
Para biriktirdiğiniz gibi bilgi ve tecrübe de biriktireceksiniz.
***
i-) Ortak olunan firmanın sahibi kişi, aile, grup iş ahlakı, mazisi, dürüst-güvenilir olması
ii-) Öz sermaye karlılığında istikrar
iii-) Zarar etmemesi, az çok kar edebilmesi
iv-) Uzun dönemli kar trendi
v-) Esas faaliyet karındaki düzenli artış
vi-) Temettü verimliliği
vii-) fk
viii-) Gördüğü son tepeden %50 kadar geri çekilmiş olması
***
Benim teorim şu, bir hisse, yukarıda bahsettiğim gibi özel koşullara sahip istisnai bir hisse değilse... Üstün performansı sayesinde her yıl ortalama enflasyon üzerinde %20 ve daha fazla getiri getirirse... 4 yıl sonra "grafik pahalı" hale gelir. Nedir grafik pahalı,
i-) fk, pd/dd, ina vs. pek çok değerleme yöntemi ile ilgilenmez. Sadece geçmiş yıllardaki fiyat artış performansına bakar ve belirlenen kriter üzerinde bir artış yaşamışsa... Bu hisse için grafik pahalı denir. İsminin, cisminin, diğer tüm parametrelerinin bir önemi yoktur... Bu hisse pahalıdır ve uzun vadeli olarak portföye alınmamalıdır.
ii-) teknik analiz ile ilgilenmez, bir hisse tepeden yarı fiyatına inmiş bile olsa hala grafik pahalı olabilir.
iii-) basit bir hesapla hisse son 4 yılda ortalama yıllık %19 artmışsa 4 yılda 2 katına çıkmıştır... Ve bu getiri enflasyon hariç %8 lik bir getiri olduğu için makul bir artıştır...8 yılda 4 e katlaması da makuldür bu şekilde.
Ama hisse 8 yılda 7-8 katına çıkmışsa... Bu hissenin bu performansı rekabet koşulları ve piyasaya girecek yeni oyuncular, ya da diğer oyuncuların yapacakları hamleler nedeniyle sürdürebilmesi imkânsızdır.
Ben bu kriteri 1. kriter olarak şöyle uyguluyorum: hisseleri pek çok kriter ile eledikten sonra finale kalan hisselerin en az 4 yıllık, eğer mazisi daha eskiyse 8 yıllık grafiklerine bakıyorum...(hatta bazı durumlarda 20 sene kadar geri gitmemiz gerekebilir...örneğin gübre fabrikaları)..bu iki parametreden birinde grafik olarak pahalı çıkıyorsa ALMIYORUM.
Benim içim 1. sıra koşul bu. Aslında bu koşulu 1 ya da 0 koşulu gibi kullanıyorum... Bu koşul sağlanmıyorsa... Hisse diğer tüm koşulları sağlamış olsa bile almıyorum.
Ne demiştik her 4 yıl için 2 kat, 8 yıl için 4 kat getiriler makul... Zira ilgilendiğimiz hisseler zaten başarılı, performansı iyi hisseler... Ama bu getiriler 4 yıl için 4 kat, 8 yıl için 8 kat sınırlarını aşıyorsa kesinlikle ilgilenmiyorum.
Anlatmak istediğimi 1-2 hisse üzerinden örneklerle anlatacağım.