Tarým, gýda ve içecek sektörü yýlýn ilk 6 ayýnda 230 milyon dolar dýþ ticaret açýðý verdi - tgdf dýþ ticaret bülteni


türkiye'nin tarým, gýda ve içecek sektörü yýlýn ilk 6 ayýnda 12,23 milyar dolar ihracat, 12,46 milyar dolar ithalat yaptý.
Dýþ ticaret dengesi, yýlýn ilk 6 ayýnda 230 milyon dolar dýþ ticaret açýðý verdi. Geçen yýl ayný dönemde sektör 1,7 milyar dolar fazla vermiþti.
Yýlýn ilk 6 ayýnda en fazla un, ayçiçeði yaðý ve fýndýk içi ihraç edilirken, ithalatta sýralama buðday, soya fasulyesi ve ham ayçiçeði oldu. Haziran ayýnda aylýk bazda kiraz ihracatý rafine ayçiçeði yaðýnýn yerini aldý.
Türkiye, ithalatýnda ilk sýralarda yer alan buðday ve soya fasulyesini en fazla rusya ve ukrayna'dan ithal etmeye devam etti.
Bu dönemde en fazla ihracat ýrak, almanya ve rusya'ya yapýlýrken, en fazla ithalat ise rusya, ukrayna ve brezilya'dan yapýldý.
Türkiye istatistik kurumu'nun (tüik) açýkladýðý dýþ ticaret verileri temel alýnarak hazýrlanan tgdf dijital veri paneli'ne göre, bu yýlýn ilk 6 ayýnda tarým, gýda ve içecek sektörü geçen yýl ayný döneme göre, yüzde 1,04 artýþla 12,23 milyar dolar ihracat ve yüzde 19,71 artýþla 12,46 milyar dolar ithalat yaptý. Yýlýn ilk 6 ayýnda sektör 230 milyon dolar dýþ ticaret açýðý verdi. Dýþ ticaret dengesi geçen yýlýn ilk yarýsýnda 1,7 milyar dolar fazla vermiþti.
özel ticaret sistemi (öts) çerçevesinde yayýnlanan dýþ ticaret verileri'ne göre, yýlýn ilk 6 ayýnda ihracat geçen yýl ayný döneme kýyasla yüzde 1,04, ithalat ise yüzde 19,71 arttý.
Haziran 2023 itibariyle aylýk temelde ise ihracat geçen yýl ayný döneme kýyasla yüzde 14,73 düþüþle 1,82 milyar dolara, ithalat da yüzde 8,11 azalarak 1,64 milyar dolara geriledi. Haziran ayýnda sektörde hem ihracat hem de ithalat düþtü. Haziran ayýnda, buðday ithalatý yüzde 42,6 ve ham ayçiçeði yaðý ithalatý yüzde 7,5 artýþ gösterdi. Bu ayda soya fasulyesi ithalatý ise yüzde 8,2 düþtü.

Yýlýn ilk 6 ayýnda dýþ ticaret dengesi açýk verdi

bu yýlýn ilk 6 ayýnda tarým, gýda ve içecek sektörü dýþ ticaret açýðý verdi. Geçen yýlýn ilk yarýsýnda sektörde dýþ ticaret dengesi 1,7 milyar dolar fazla verirken, bu yýl ayný dönemde yüzde 113,41 düþüþle 230 milyon dolar açýk verdi. Sektörde mayýs ayýnda da dýþ ticaret dengesi, 390 milyon dolar açýk vermiþti. Böylece sektör iki ay üst üste dýþ ticaret açýðý vermiþ oldu.
Yýlýn ilk yarýsýnda birim ihracat deðeri geçen yýl ayný döneme kýyasla göre, yüzde 13,66 yükseliþle, 1.325 dolar/ton oldu. Ithalat birim deðeri ise geçen yýl ayný dönemle karþýlaþtýrýldýðýnda yüzde 12,85 düþüþle, 601 dolar/ton oldu.

Dýþ ticarette öne çýkan ürünler

2023 yýlýnýn ilk 6 ayýnda ihracatta öne çýkan ürünlerde ilk sýrayý 683,4 milyon dolar ile un aldý. Bu ürünü 493,6 milyon dolar ile rafine ayçiçeði yaðý ve 456,4 milyon dolar ile fýndýk içi izledi. Bu ürünler, haziran ayý itibariyle toplam ihracatýn yaklaþýk yüzde 13,3'ünü oluþturdu.
Ayný dönemde ithalatta ise en fazla ithal edilen ürün 2 milyar 303 milyon dolar ile buðday oldu. Buðdaydan sonra sýrayý 1 milyar 83 milyon dolar ile soya fasulyesi ve 917 milyon dolar ile ham ayçiçeði yaðý aldý. Bu 3 ürün, toplam ithalatýn yüzde 34,5'ini oluþturdu.

Aylýk temelde deðerlendirildiðinde, haziran ayýnda ihracatta öne çýkan ürünlerde ilk sýrayý 112 milyon dolar ile buðday unu aldý. Bu ürünü, 95,7 milyon dolarla kiraz ve 74,2 milyon dolarla makarna izledi. Bu ayda kiraz ihracatý, rafine ayçiçeði yaðýnýn yerini alarak ikinci sýraya yerleþti.
Ayný dönemde, en fazla ithal edilen ürünler ise 260,2 milyon dolar ile buðday, 190.5 milyon dolar ile soya fasulyesi ve 78,1 milyon dolar ile ham ayçiçeði yaðý olarak sýralandý.

Ithalatta rusya ve ukrayna ilk sýrada yer aldý

bu yýlýn ilk yarýsýnda yapýlan ithalatta ilk sýrayý 2 milyar 303 milyon dolar ile buðday aldý. Rusya ve ukrayna, buðdayýn en fazla ithal edildiði ilk iki ülke olmaya devam etti. Bu dönemde, rusya'dan 1 milyar 654 milyon dolar ve ukrayna'dan 607,8 milyon dolar tutarýnda buðday ithalatý yapýldý. Bu iki ülkenin toplam buðday ithalatýndaki payý yaklaþýk yüzde 98'i buldu.
Aylýk temelde deðerlendirildiðinde ise haziran ayýndaki 260,2 milyon dolarlýk buðday ithalatýnýn 201,7 milyon dolarý; yani yüzde 77,5'i rusya'dan yapýldý. Rusya'yý, 55 milyon dolar ile ukrayna (yüzde 21,1) ve 1,4 milyon dolar ile moldova (yüzde 0,5) takip etti.
Ithalatta yýlýn ilk yarýsýnda buðdaydan sonra 1 milyar 83 milyon dolar tutarýnda soya fasulyesi ve 917 milyon dolar tutarýnda ham ayçiçeði yaðý ithal edildi. Soya fasulyesi ithalinde ilk sýrayý 578,9 milyon dolar ile brezilya alýrken, bu ülkeyi ukrayna (373 milyon dolar) ve abd (116,1 milyon dolar) izledi. Ayçiçeði yaðýnda ise sýralama 572,1 milyon dolar ile ukrayna, 329,4 milyon dolar ile rusya ve 14,7 milyon dolar ile bulgaristan þeklinde oldu.
Türkiye'nin ithalatýnda ilk 3 sýrada yer alan 3 üründe ithalatýn büyük bölümünün rusya ve ukrayna'dan yapýlmasýna devam edildi.

En fazla ihracat ve ithalat yapan sektörler

bu yýlýn ilk 6 ayýna ait dýþ ticaret verileri sektörlere göre incelendiðinde; en fazla ihracatýn 1 milyar 353 milyon dolar ile þeker ve þekerli mamuller sektöründe yapýldýðý görüldü. Bu sektörü sýrasýyla bitkisel yað sektörü (1 milyar 279 milyon dolar), yaþ meyve sektörü (989 milyon dolar), sert kabuklu meyveler sektörü (892 milyon dolar) ve balýkçýlýk ve su ürünleri (807 milyon dolar) sektörü takip etti.
þeker ve þekerli mamuller sektörünün toplam ihracat içindeki payý yüzde 12,98, bitkisel yað sektörünün yüzde 12,27, yaþ meyve sektörünün yüzde 9,49, sert kabuklu meyveler sektörünün yüzde 8,55 ve balýkçýlýk ve su ürünleri sektörünün yüzde 7,74 oldu. Böylece, bu beþ sektörün toplam ihracattaki payý yüzde 43,5'i buldu.
Yine ayný dönemde en fazla ithalat 3 milyar 274 milyon dolar ile hayvan yemi sektöründe yapýldý. Bu sektörün ardýndan en fazla ithalat yapan sektörler, un (2 milyar 475 milyon dolar), bitkisel yað (2 milyar 216 milyon dolar), bakliyat (498 milyon dolar) ve kakao ve çikolata (431 milyon dolar) sektörleri olarak sýralandý.
Hayvan yemi sektörünün toplam ithalat içindeki payý yüzde 30,33, un sektörünün yüzde 22,93, bitkisel yað sektörünün yüzde 20,53, bakliyat sektörünün yüzde 4,62 ve kakao ve çikolata sektörünün yüzde 3,99 oldu. Bu dönemde toplam ithalatýn yüzde 71,3'ü bu 5 sektör tarafýndan yapýldý.

Ihracatýn arttýðý ve azaldýðý sektörler

bu yýlýn ilk yarýsýnda geçen yýl ayný döneme kýyasla ihracatý deðer olarak en fazla artan sektörlerin baþýnda 260 milyon dolar ile (yüzde 25,55 artýþ) bitkisel yað sektörü geldi. Bu sektörü, 158 milyon dolar ile (yüzde 13,2 artýþ) þeker ve þekerli mamuller sektörü, 144 milyon dolar ile sebze sektörü (yüzde 28,02 artýþ), 80 milyon dolar tohumculuk sektörü (yüzde 60,44 artýþ) ve 75 milyon dolar ile (yüzde 10,02 artýþ) balýkçýlýk ve su ürünleri sektörü izledi.
Söz konusu dönemde ihracatý deðer olarak en fazla düþen sektör, 198 milyon dolar ile (yüzde 52,98 düþüþ) süt ve süt ürünleri oldu. Ayrýca beyaz et sektörü 177 milyon dolar (yüzde 36,06 düþüþ), hayvan yemi sektörü 63 milyon dolar (yüzde 15,91 düþüþ), salça ve konserve sektörü 58 milyon dolar (yüzde 13,22 düþüþ) ve sert kabuklu meyveler sektörü 46 milyon dolar (yüzde 4,92 düþüþ) geriledi.

Bu yýlýn ilk yarýsýnda geçen yýl ayný döneme göre, ithalatý deðer olarak en fazla artan sektör 676 milyon dolar ile (yüzde 37,6 artýþ) un sektörü oldu. Canlý hayvan ticareti sektörü 303 milyon dolar (yüzde 411 artýþ), bakliyat sektörü 251 milyon dolar (yüzde 101,1 artýþ), bitkisel yað sektörü 232 milyon dolar (yüzde 11,7 artýþ) ve pirinç deðirmenciliði sektörü de 200 milyon dolar (yüzde 1.150 artýþ) ile ithalatý deðer olarak en fazla artan sektörler olarak sýralandý.
Bu dönemde ithalatý en çok düþen sektörler ise 11 milyon dolar ile (yüzde 36,1 düþüþ) yumurtacýlýk sektörü ve yine 11 milyon dolar ile kuru meyve/sebze sektörü (yüzde 36 düþüþ) oldu.

Dýþ ticarette öne çýkan ülkeler

bu yýlýn ilk yarýsýnda dýþ ticaret verileri ülke bazýnda deðerlendirildiðinde; en fazla ihracat yapýlan ülke 1 milyar 395 milyon dolar ile ýrak oldu. ýrak'tan sonra en fazla ihracat, 889 milyon dolar ile almanya'ya, 884 milyon dolar ile rusya'ya, 825 milyon dolar ile abd'ye ve 401 milyon dolar ile italya'ya yapýldý. Yýlýn ilk yarýsýnda, bu 5 ülkeye yapýlan ihracat toplam ihracatýn yüzde 35,9'unu oluþturdu.
Ayný dönemde ülke bazýnda ithalat en fazla 3 milyar 338 milyon dolar ile rusya'dan yapýldý. Bu ülkeyi, 2 milyar 79 milyon dolar ile ukrayna, 961 milyon dolar ile brezilya, 542 milyon dolar ile abd ve 527 milyon dolar ile malezya izledi. Bu 5 ülkeden yapýlan ithalat, toplam ithalatýn yüzde 59,7'sini oluþturdu.
Türkiye'nin en fazla ithalat yaptýðý ilk 2 ülke sýralamasýnda rusya ve ukrayna yerlerini korudu. Bu 2 ülkeden yapýlan ithalat, toplam ithalatýn yüzde 43,4'üne denk düþtü.
Türkiye, ýrak'a en fazla un, dondurulmuþ tavuk eti, kýrmýzý mercimek; almanya'ya fýndýk içi, ambalajlý fýndýk, kiraz, rusya'ya ise alabalýk, mandalina ve tohumluk ayçiçeði ihraç etti.
Türkiye ayný dönemde rusya'dan buðday, dane mýsýr, ham ayçiçeði; ukrayna'dan buðday, ham ayçiçeði yaðý, soya fasulyesi ve brezilya'dan ise soya fasulyesi, kahve ve sýðýr ithal etti.
Not: Tüik'in açýkladýðý dýþ ticaret verileri temel alýnarak hazýrlanan tgdf dijital veri paneli'ndeki hesaplamalara 01 ve 24 fasýllarý arasýndaki tüm gümrük tarife istatistik pozisyonu (gtýp) kalemleri ile 29'uncu fasýl ve 35'inci fasýldan seçili ürünler dâhil edilmiþtir.