BANKALAR
Daha önce faizler NAS ile düşürüldüğünde küresel koşullar hem krediler hem ticaret anlamında müsaitti. FED faizleri henüz normal düzeydeydi, Türkiye'de güven belli ölçüde de olsa vardı, daha doğrusu kötü olasılıklar için orta vadeli bir bakış açısıyla tahminlerde bulunuyorduk. Ayrıca pandemi sonrası ticaret ile turizmde görülen canlılık sayesinde bir kaldıraç etkisi hissediliyordu. Şimdi bunların hepsi buhar oldu, çok ciddi dış kaynak bulmadan faiz indirilemez diye düşünüyorum? Bu seviyede bile döviz-altın talebi canlıyken faizi emirle düşürürüz derlerse ne olur? Güven faktörü denklemden çıktığına göre karaborsaya giden patikaya gireriz. Gerçi Türkiye'de her şeyin fiyatı artık karaborsa gibi devamlı yükseliyor, özellikle konut, araba gibi yatırımlık ürünlerde durum böyleyken daha kötüsü bu yarışa kurların da dahil olmasıdır.

Bankalara gelince; onlar likit sermayeyle, çok zorlu rekabet koşullarında çalışan hassas kurumlar. Performans kriterleri ise öz sermaye karlılığı ve büyümeden ibaret.

Şimdi tüm finansal, ticari, siyasal hatta jeopolitik koşullar olumsuzken bankaların yapması gereken şey küçülmek ancak bu işin doğasına aykırı çünkü rakiplerin de küçülme yoluna gidip gitmeyeceğini bilmiyorsunuz ve küçülmenin katlamalı etkisini göz önüne almalısınız. Yönetici küçülme kararıyla pazar payı kaybedeceğini düşünerek isteksiz olur, aktiflerde ve pasiflerde %10'lık bir küçülme sermaye karlılığını ve yeterliliğini %10'dan fazla etkiler. İşte bu basit nedenlerle gönüllü bilanço küçültme mümkün olmadığından dalgalı seyreden iş dünyası koşullarında, dünyanın her yerinde bankacılık krizleri hep olacaktır.

Banka %50 faiz ile mevduat toplamak zorunda ve bunu vadeye bağlı olarak, işlem ücretleri dahil %60-70 ile satmalı. İş dünyası bu koşullara cevap veremezse, üstüne bir de, ayakta kalma dürtüsüyle likit olma eğilimleri artarsa banka yükümlülükler altında ezilmeye başlar ve iki sonuç ortaya çıkar. Hissedarlardan ek sermaye talebi ile nakit temettülerde kesinti. Her iki olasılık da banka hisselerinin cazibesini azaltır. Sektör bu sıkıntılara düştüğünde devletin desteği önemli bir can simidi haline gelir. Hazinenin tahvil faizlerinin yüksek oluşu bir nebze katkıda bulunur. Böylece ülkenin bankalarının sermaye gücü ile yüksek tahvil faizleri arasında geri besleme ilişkisi başlar. Bu da faizlerin neden kolay kolay düşürülemeyeceğine ilave bir sebeptir.