AK Parti hükümetinin uyguladýðý bu modelin benzerleri, Cumhuriyet tarihi boyunca baþka hükümetler tarafýndan da kullanýldý.
Türkiye'de ilk kez 1960'larda gündeme gelen DÇM, dýþarýdan döviz giriþini teþvik etmek amacýyla uygulandý.
Merkez Bankasý bu hesaplara kur farkýnýn Hazineden karþýlanmasý garantisini verdi.
Ekonomide olumsuz etkiler oluþturabileceði nedeniyle vazgeçilen modelin 1967'de ilk kez uygulanmasýna karar verildi.
DÇM'ler enflasyonun hýzlanmasýna ve devlet hazinesine yük binmesine neden oldu
Sözkonusu modelin hayata geçmesi sonrasý yurtdýþýndaki iþçileri ve ihracatçýlar ilk hesaplarýný açtý.
Bununla birlikte toplamda 3,5 milyar dolarý bulan döviz Türkiye piyasalarýna geldi.
Daha sonra ise DÇM'lerin para arzý artýþýna ve enflasyonun hýzlanmasýna neden olmaya baþladýðý gerekçesiyle kullanýmýna sýnýrlandýrmalar getirildi.
DÇM hesaplarýna yapýlan ödemeler, devlet hazinesine aþýrý yük binmesine neden oldu ve daha sonra kaldýrýldý.
Demirel uygulamayý geri getirdi
Tarihler 1974'ü gösterirken Demirel hükümeti, döviz talebi basýncý ve "petrol krizi"nin etkilerini iç piyasaya yansýtmamak için DÇM'yi yeniden gündeme aldý ve 8 banka bu konuda yetkilendirildi.
Yine amaç yabancý ülkelerde yaþayan Türklerin dövizlerini ve yabancý bankalarý ülkeye çekmekti.
DÇM modeli Demirel döneminde de baþarýsýz oldu
1977'ye kadar devam eden bu sistem süresince, bugün doðalgazda olduðu gibi, Demirel Hükümeti de petrol türevlerinin fiyat artýþlarýný fiyatlara yansýtmadý.
1977 yýlýnýn ilk aylarýndan sonra yeni hesap açýlmasý yavaþlamaya baþlayýnca Merkez Bankasý ve bankalar, eski DÇM'lerin vadesi gelenlerinin paralarýný geri ödemede zorlanmaya baþladý.
Hazine'nin DÇM ödemelerini yapamaz duruma gelmesi sonrasý, sistem 1978 yýlýnda sonlandýrýldý ve bu borçlar, 1981 yýlýndan sonra devlet tarafýndan üstlenildi.
1978'de ise DÇM saðlayan ve Türkiye ekonomisi üzerinde belirleyici söz hakkýna sahip hale gelen bankalar, IMF koþullarýný, IMF olmadan dayatmaya baþladý. Bu nedenle hükümet yolu direk IMF'nin kapýsýný çalmakta buldu.
Daha sonra TL devalüe ( paranýn deðerini düþürmek) edildi. Fakat bu durum için geç kalýndýðý anlaþýdý ve 24 Ocak kararlarýna neden olacak bir kriz yaþandý. Bu durum 80'li ve 90'lý yýllarda yaþanan kronik enflasyonlara neden oldu.
Özal: Ýnþallah gelecek nesiller ders almýþ olur
Merhum Baþbakan Turgut Özal görevde olduðu sürede, 1989 yýlýnda önceki dönemlerde uygulanmýþ olan DÇM'leri yönelik eleþtirilerde bulundu.
Milliyet Gazetesi'nin 17 Eylül 1989 tarihli haberinde, DÇM'yi 'bilgisizliðin vesikasý' olarak nitelendirip þunlarý kaydetmiþti:
Ýnþallah gençlerimiz bundan ders alýr. Bir daha böyle hesapsýz kitapsýz hatalar yaparak, gelecek nesilleri zor taþýnan yük altýna sokmaz. 84-89 arasýnda bu ödemeleri yapmasaydýk aile baþýna herkese 1 milyon TL para ödeyebilirdik. 9 bin ilave okul, 900 orta boy fabrika, 500 hastane ve 4 bin km otoyol daha yapardýk. 100 bin insan iþ sahibi olabilirdi. Ýþte geçmiþin hatalarýnýn bir topluma ne kadara mal olduðunun basit bir bilançosu budur.
Yer Ýmleri