Ukrayna Yakın Tarih Kısa Özet -Kaynak NATO Dergisi 08 Temmuz 2020
https://www.nato.int/docu/review/tr/...tir/index.html
1- 1991 de yapılan bir referandumda (katılım oranı %84, lehte oy oranı %92.3) halkın çoğunluğu bağımsızlıktan yana oy kullanmıştır. Ülkenin bağımsızlığı Rusya da dâhil olmak üzere, uluslararası kabul görmüştür.
2- Dünyanın üçüncü en büyük nükleer arsenalini miras almış olan Ukrayna, nükleer silahlara sahip ülke sıfatıyla 1994 yılında Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşmasına katılmıştır. Bu antlaşmaya destek vermek amacıyla Rusya, Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık (ve daha sonra Çin ve Fransa) 'Budapeşte Muhtırası', bir parçası olarak Ukrayna ya güvenlik garantisi verdiler. Bu garanti Ukrayna nın bağımsızlığı, egemenliği ve mevcut sınırlarına saygı göstermeyi de kapsıyordu.
3- 1995 yılında Rusya ve Ukrayna Sovyetlerin Karadeniz Filosunu aralarında bölmeyi karşılıklı olarak kabul ettiler. Bunu Rus filosunun Ukrayna ya ait olan Kırım da varlığını sürdürmesini kabul eden bir anlaşma takip etti.
4- Rusya ve Ukrayna 1997 de bir Dostluk Antlaşması (o sıralarda Büyük Antlaşma olarak anılıyordu) imzaladılar. Ve yine aynı yıl Belirgin Ortaklık ile ilgili [NATO-Ukrayna Şartının] imzalanması tarihsel bağlamda çok önemlidir. Artık Ukrayna nın egemenliği ve bağımsızlığı uluslararası hukuka saygı esasına dayanan bir uluslararası çerçeveye başarıyla oturtulmuş gibi görünüyordu.
5- Ukrayna bir süre çok vektörlü politika izleyerek ilave güvenlik arayışına girdi. 2002 den sonra da NATO üyeliği hedefi doğrultusunda çalışmalara başladı. 2010 yılında Yanukovych Devlet Başkanı olunca Bloksuzluk Statüsü teklifini ortaya attı. Nisan 2010 te Başkan Yanukovych, Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev ile birlikte Kharkiv Antlaşmasını imzaladı. Bu antlaşma ile Rusya, deniz kuvvetlerinin Kırım daki varlığını 2042 yılına kadar uzatıyor, karşılığında Ukrayna ya daha ucuz doğal gaz satıyordu. O yıllarda Ukrayna da giderek artan yolsuzluklar Rusya ya bu ülkeyi etkisi altına almak için daha fazla fırsatlar sundu. Bu arada Yanukovych, Ukrayna da oldukça büyük bir kesim olan Batı yanlılarını memnun etmek için Avrupa Birliğine entegrasyon çalışmalarını resmi olarak sürdürdü.
6- Rusya, 2013 te Ukrayna ya ticaret engeli koyarak ve daha sonra da havuç uzatır gibi kredi vermeyi teklif ederek ülkeyi Avrupa Birliği ile Ortaklık Anlaşmasından ayrılmaya zorlayınca çok vektörlü politika kartondan ev gibi yıkıldı. Yanukovych Rusya nın bu isteğine boyun eğince Kiev deki Bağımsızlık Meydanında büyük protesto gösterileri başladı. Bu olay onun başkanlığının sonu oldu. Moskova, Yanukovychi herhangi bir taşkınlıkta bulunmayan protestoculara karşı kuvvet kullanmaya teşvik ederek bu düşüşü hızlandırmış oldu.
Başka kaynaktan aynı bölüm;
Yanukoviç in Avrupa Birliği ile iş birliği anlaşmasını imzalamayı 21 Kasım 2013 te reddetmesi üzerine Kremlin, bugünkü Devlet Başkanı Petro Poroşenkonun ifadesiyle "rüşvet" niteliğinde, Ukrayna ya mali destekte bulunmaya karar verdi. Moskova yönetimi, o dönemde Avrupa'ya karşı Rusya dan yana tavır koyan Yanukoviç i zor durumdan kurtarmak ve Ukrayna'nın Batı'ya yönelmesini engellemek uğruna hemen işe koyuldu.
NATO' nun herhangi bir taşkınlıkta bulunmayan protestocuları (?) Ukrayna' nın seçilmiş Devlet Başkanını devirirler.
***17 Aralık 2013'te Moskova da Rusya Devlet Başkanı Putin ve Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç bir araya geldi. Putin, "Ukrayna yı kurtaracak" büyük riski aldı ve görüşme sonrasında Ukrayna halkı için "sürprizlerini" açıkladı. Putin, "Rusya hükümeti, Ulusal Refah Fonu'ndan 15 milyar dolarlık meblağı Ukrayna hükümet tahvillerine yatırmaya karar verdi" diyerek, Ukrayna halkının geleceğini kendisine bağlayacak adımı attı. Sadece kredi imkanı değil aynı zamanda 1 Ocak 2014 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek bin metreküp doğalgazı 400 dolardan 268 dolara indiren kararı da açıkladı. Konuşmasının sonunda ise Putin, "Kimse merak etmesin, bugün biz Ukrayna'nın Avrasya Gümrük Birliği ne girmesini hiç konuşmadık" ifadelerini de kullandı.
Rusya ve Ukrayna arasında yapılan anlaşmaya, Ukrayna muhalefeti tepkiliydi. Hükümet karşıtları Yanukoviç i ülkeyi Rusya ya satmakla suçlayarak, yeni protesto gösterileri düzenledi. Muhalif politikacı Vitali Kliçko, Almanya'nın Bild gazetesine yaptığı açıklamada, "Kimse karşılık vermeden Putin'den para ya da gaz alamaz. Yanukoviç, Rusya tarafından satın alındı. Muhalefet buna daha büyük protestolarla yanıt verecek" görüşünü dile getirdi.
Ukrayna Başbakanı Nikolay Azarov ise önceden aslında Rusya dan alınacak borcun altyapısını hazırlayacak bir açıklama yaptı. Anlaşmadan iki gün önce Azarov, ülkesinin, AB ile Ortaklık Anlaşması'nın imzalanması çerçevesinde 20 milyar avro mali yardım istediğini bildirmişti. Azarov, meydanlarda gösteri yapanların, AB ile Ortaklık Anlaşması'nın acilen imzalanmasını talep ettiğini hatırlatarak, hükümetin de bunu arzuladığını ancak ülke ekonomisinin bundan dolayı oluşabilecek kayıplarını en aza indirecek koşulların oluşturulması gerektiğini kaydetti.
Kredinin ilk dilimi olarak 3 milyar dolar, anlaşma yapılır yapılmaz Ukrayna ya verildi. Ancak "Meydan" olaylarında hükümet karşıtı gösteriler büyüdü ve Kiev de bağımsızlık meydanı adeta savaş alanı haline geldi. Göstericiler hükümet binalarını işgal etmeye başladı. Olaylar içinden çıkılmaz bir hal almaya başlayınca Yanukoviç, takvimler 22 Şubat 2014 ü gösterdiğinde ülkeyi terk etti.
7- Rusya Kırım ı işgal ettikten sonra inisiyatifi tekrar ele almaya çalıştı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin stratejik önemi olan bu yarımadanın kontrolünü ele geçirme ve ülkesindeki popülerliğini arttırma fırsatını kaçırmadı.
8- Güvenlik konusunda Ukrayna nın bir yandan Rusya nın çıkarlarını gözetmek diğer yandan elinde Avrupa kartını bulundurmak şeklindeki politikası iflas etmişti. Rusya nın Ukrayna karşısında oluşturduğu tehdidin ciddiyeti Rusya nın doğu Ukrayna daki eylemleriyle daha da belirgin hale geldi. Bu eylemler Moskova nın amacının bir toprak kazancından çok daha öteye uzandığını gösterdi. 13,000 cana mal olan Donbas savaşında tehlikede olan Ukrayna nın bağımsızlığı ve egemenliğiydi.
9- Önceleri Kremlin Ukrayna nın güney ve doğu bölgeleri için Novorossiya (Yeni Rusya) kavramını yayarak Ukrayna devletini parçalamak için bir fırsat elde edeceğini düşünmüş olabilir. Bu plan başarısız olunca Rusya, Ukrayna da istikrarsızlık yaratmak ve Kiev hükümetini ve Ukrayna nın Avrupa ve Avrupa-Atlantik bölgelerine tekrar entegre olma umudunu zayıflatmak için Donbas taki çatışmaları sürdürdü.
**Yanukovi nin ülkeden ayrılması ve Nisan 2014 tarihinde de resmen görevine son verilmesi nedeniyle Rusya ile yapılan 15 milyar dolarlık kredi anlaşması da çöpe gitti fakat verilen 3 milyar doların faizi işlemeye devam etti.3 milyar dolarlık borcun tamamının ise 20 Aralık 2015 tarihine kadar ödenmesi gerekiyordu.
https://www.aa.com.tr/tr/dunya/rusya...c-oyunu/523912
**Borcun niteliği üzerinde tartışmalar sürerken, borç konusu, Ukraynanın Uluslararası Para Fonu (IMF) ile ilişkilerine de yansıdı. Ukrayna bu süreçte her defasında, bütün alacaklıları ile olduğu gibi Rusya ile de borcun yapılandırılması yoluna gitmeyi önerdi. Fakat Rusyadan herhangi bir cevap gelmedi. Rusya, Ukraynanın, borcun yapılandırılması teklifini reddetti ve borcun 20 Aralık 2015 e kadar ödenmesini istedi.
**Borcun vadesinin ödenmesine 2 gün kala 18 Aralık 2015 tarihinde Yatsenyuk, Ukrayna nın borcunu faiziyle birlikte ödeyemeyeceğini vurgulayarak, moratoryuma gittiklerini ilan etti. Bakanlar Kurulu'nda yaptığı konuşmada Yatsenyuk, "Rusya, borcun yeniden yapılandırılması için sözleşme imzalama girişimlerimize rağmen teklifimizi reddetti. Bu yüzden Ukrayna hükümeti olarak Rusya'ya 3 milyar 75 milyon dolarlık borcu ödeyemeyeceğiz" ifadelerini kullandı.
**Rusya Maliye Bakanı Siluanov, Ukrayna nın 3 milyar dolarlık borç yükümlülüğünü yerine getirmediği gerekçesiyle Londra Yüksek Mahkemesi nezdinde dava açıldığını duyurdu.
10- Rusya Minsk Anlaşmalarının taraflarından biridir ve bu nedenle anlaşma maddelerinin uygulanmasında önemli bir sorumluk taşımaktadır. Rusya nın desteği olmadan Donetsk ve Luhansk daki sözde halk cumhuriyetleri hızla çöker. Bunlar çözümün en temel engellerini oluşturmaktadırlar. Ayrıca bu cumhuriyetlerin temsilcilerinin Ukrayna ile birleşmeye hiç niyetleri olmadığı da gayet iyi bilinmektedir.
UKRAYNA'DAN 'NÜKLEER' TEHDİT
Ukrayna, NATO nun Batı askeri ittifakına üyeliğine izin vermeyi reddetmesi halinde, tek taraflı olarak bir nükleer cephanelik inşa edebileceği konusunda uyardı. (17 Nisan 2021)
https://www.milliyet.com.tr/galeri/s...ede-6483613/25
Rus devletine ait Sputnik haber ajansı haberinde, Ukrayna'nın 'büyük olasılıkla nükleer cephanelik inşa etme teknik kapasitesine sahip olduğunu' söyledi.
----------------------------------------------------------------------------
Özetle, AB ye ve NATO ya katılmak isteyen Rus yanlısı Devlet Başkanını deviren batı yanlıları ile, Bloksuz/Tarafsız kalınmasını isteyen Rus yanlıları arasında vekaleten yürütülen mücadelenin sıcak savaşa evrilmesi, muhtemelen de Zelenski' nin nükleer silah (cephane) üretebileceğini açıklaması bardağı taşıran son damla çünkü gerçekten de bunu yapabilecek kapasitede savunma sanayileri zaten alt yapıları da var.
Ancak yine de Putin' in işgal kararı büyük bir hata, zira mecbur kalınmış bir durum değil, çözümsüzlüğü sürdürebilirdi, mevcut durumu defakto haline getirip, Ukrayna nın NATO üyeliğini, nükleer silah konuşlandırmasını savaş sebebi sayacağını ilan edebilirdi, Yine bütün bunları yapıp sadece Donesk bölgesini hedefleyip ilhak edebilir veya özerklikle yetinebilirdi. Tuhaf bir şekilde kışkırtıldı, biraz da denetimsiz olması nedeniyle (eski SSCB karar alma mekanizmalarına kıyasla) bu yığınaklanmasıyla orantısız işgal harekatına girişti. Bu saatten sonra zorlaya zorlaya, Ukrayna' nın Karadeniz bağlantısını keserek Ukrayna yı ikiye bölebilir, ancak oldukça pahalıya mal olacağı konusunda bütün dünya hemfikir. Öte yandan Zelensky' nin de tüm bu reel durumdaki payı küçümsenemez, o da bu çözümsüzlüğü devam ettirebilirdi, AB ye entegre olup NATO ve silahlarını mevzilendirme konularını erteleyerek, ekonomisini, ordusunu güçlendirebilirdi, hatta ilk anlaşmalarına bağlı kalıp ülkenin tarafsızlığını sürdürebilirdi. Dolayısıyla bu savaşın her ikisi de doğrudan sorumlusudur. Görüldüğü kadarıyla Avrupa Ukrayna üzerinden yeni bir evreye girmiştir, NATO dışında ABD ye ihtiyacı kalmayan güçlü bir Avrupa Ordusunun temelleri atılacaktır. Nihayet Almanya 'o kadar direnmesine rağmen' savunma harcamalarını rekor düzeyde arttırmaya karar vermiştir. 100 milyar Euro ile sıfırdan ordu kurulur.
Alıntı yaparak yanıtla
)
Originally Posted by Achiles
Yer İmleri