Fotojenik Hisseler

[Don Kişot]

Hisseli Eski Zaman Hikayeleri – II

Borsa İstanbul rahmetli Özal zamanında İstanbul Menkul Kıymetler Borsası adıyla yola çıktığında topu topu 20 hisse vardı. Sonradan katılanlarla birlikte sayı 50’ye çıktı. Ancak arz kısıtlı, talep fazla olunca fiyatlar sürekli arttı, borsaya ilk girenler muazzam paralar kazandı. Faturayı çeşme akarken biz de testimizi dolduralım deyip sonradan borsa kervanına katılanlar ödedi. Hanımının bileziklerini satarak İMKB’ye adım atanlar rüzgarlar ters esmeye başlayınca maliyeti aşağı çekmek için önce evini, sonra işyerini sattı. Paraları pul olunca da hanımlarının hışmına uğradı ve “ boş ol” nidalarıyla kendilerini kapının önünde buldu.

İMKB kuruldu kurulmasına da ortalıkta bu işten anlayan, bilgili-birikimli hiç kimse yoktu. Hal böyle olunca aracı kurumların başına eski borsa simsarları getirildi. Mesela İş Bankası’nın ilk Menkul Kıymetler Müdürlüğü’nü Banker Semih üstlendi. İlk senedim Gübre Fabrikalarını 3.50 TL’den onun elinden aldım. Hükümet çiftçiye süspansiyon uygulamasına geçince o zamana kadar düzenli kar eden şirket sürekli zarar etmeye başladı. Bizim 3.50’ye aldığımız hisse 0.50 TL’ye düştü, biz de mecburen, mecburiyetten borsacı olduk.

[Don Kişot]

Hisseli Eski Zaman Hikayeleri – III

Gübre Fabrikaları’ndan yediğim tokadı hiç hazmedemedim. Kendi kendime benim bu işi öğrenmem gerekiyor dedim. Lakin ortada bilgi alabileceğim insan, doküman namına hiç bir kaynak yok. Baktım aylık Banka ve Ekonomik Yorumlar Dergisi 1-2 sayfasını borsaya ayırıyor, depodaki bütün eski sayılarını göndermelerini istedim. Elimde 10 senelik bir arşiv olunca Şişe Cam Fabrikalarının 10 yıl içinde, enflasyon ortamında 50 kat değerlendiğini fark ettim. O zaman bu işin günlük değil, ömürlük olduğunu kavradım.

İlk temettü tahsilatında bu fikrim daha da pekişti. Anadolu Cam’dan aldığım 25 TL’lık kar payına çocuklar gibi sevinirken yan masaya kürk mantolu bir bayan geldi, bana su bile verilmezken kendisine kahve ikram edildi ve “Hanımefendi sizin için de, bizim için de kolaylık olur” denilip 25.000.000 TL’lık çek takdim edildi. Bunu gördükten sonra bu işe bir ömrün de yetmediğini, hisse senedi yatırımına 1-2 kuşak önce başlamak gerektiğini anladım.

Böyle insanlar olduğuna Gübre Fabrikaları’nın ilk sermaye artırımında şahit oldum. Sanki şirketin sahibiymiş gibi eldeki 3-5 kağıdı sallaya sallaya kuyruğa girdiğimde şirkete Kartal marka bir araç geldi. İçinden ak sakallı bir amca ile sonradan torunu olduğunu öğrendiğim yeni yetme bir delikanlı indi. El ele verip arabanın bagajındaki 2 büyük spor çantayı getirip görevli kızların önüne bıraktılar. Açıldığında gördük ki çantalar tıka basa senet doluydu. Kızlar saydı saydı “Amca nominal değeri 95.000.000 liralık hisse var” dediler. İhtiyar “Yok kızım daha dün gece saydım, 95.500.000 liralık senet olmalı” diye itiraz etti. Kızlar yeni baştan saymayı göze alamadı ve “Hacı amca sen öyle diyorsan, öyledir” deyip bedelsizleri kendisine verdi ve dedeyle torunu yolcu etti.

[Don Kişot]

Hisseli Eski Zaman Hikayeleri – IV

Ortada Takasbank filan olmadığı için hisse senetleri elden ele dolaşır; makbuz karşılığı aracı kurumların emanetinde, çoğunlukla da ev ve işyerlerinde çekmecelerde saklanırdı. Hisse senedi sahipleri de bir gün genel kurul, ertesi gün gün sermaye artırımı, daha ertesi gün kar payı için şirket şirket dolaşırdı. Aracı kurumlar müşterilerine “Zamanınızı, emeğinizi boşa harcamayın; senetlerinizi bize verin; bütün işlemleri sizin adınıza biz yürütelim” derdi. Senetler aracı kuruma geçtiğinde yatırımcılar bu külfetten kurtuluyor ancak aracı kurumlar elindeki portföy genişledikçe piyasada daha rahat hareket etme imkanına kavuşuyordu. Bu serbesti sınır tanımaz hale gelince aracı kurumlar batmaya, sahipleri yurt dışına kaçmaya başladı. Yaşanan acı tecrübelerden sonra Takasbank ve Merkezi Kayıt Kuruluşu uygulamalarına geçildi.

Nasreddin Hoca’nın “Kazan Öldü” hikayesinin hikayeden ibaret olduğunu sanırsanız aldanırsınız. O dönemde gemilerde çalışan bir arkadaşım rahmetli babasının Ankara’daki evini satar, borsada oynamaları, parasına para katmaları için aynı mahallede oturan ve aracı kurumda oturan çocuklara teslim edip denize açılır. 6 ay sonra döndüğünde aracı kuruma uğrar ve gençlere parasını kaça katladıklarını sorar. “Abi açığa aldık-açığa sattık, maalesef sürekli yanıldık. Beceriksizliğimiz sonunda paranızı pula çevirdik” karşılığını alır. Yani Hoca’nın hikayesi, hikaye olmaktan çıkar, bire bir gerçeğe dönüşür.

[Don Kişot]

Hisseli Eski Zaman Hikayeleri – V

Kendi başımızı yakmakla kalsak iyi bir de borsa mikrobunu çevreye bulaştırdık. Kendi halinde yaşayıp giden insanların kaderiyle oynadık.

Eskiler bilirler; hisse senetlerinin üzerinde önceleri temettü ve rüçhan hakkı kuponları yoktu. Bu hakların kullanıldığı senetlerin arkasına basılan damgalar ile kayda alınırdı. Ayaklı borsadan YASAS hisse senedi alıp evin yolunu tuttum. Vardığımda senedin önüne, ardına dikkatlice baktım. Damga olmadığını görünce son sermaye artırımına iştirak edilmediğini fark ettim. Şirkete gidip hisse üzerindeki bedelsizleri almak isterim dedim. Artırımının üzerinden aylar geçtiğinden yetkililer elime piyasa değeri 0.50 kuruş olan 1 TL nominal değerli bir tomar kağıt tutuşturdu. Bu hadise bayramda-yılbaşında insanların tebrikleştiği zamanlara denk düşüyor. Kartpostal fiyatları 0.50 kuruş, senet fiyatı 0.50 kuruş olunca kendi kendime en iyisi bu yılbaşında eşe-dosta hisse senedi göndereyim dedim.

Yılbaşı tebrikini alan bir arkadaşım koştura koştura soluğu yanımda aldı. “Bu nedir” diye sorgu suale başladı. Bende aklımın erdiğince, dilimin döndüğünce durumu anlattım. Hırs ve azimle bu işe el attı. Elinde sermaye olmadığı için önce 5, sonra 15, daha sonra 25 kişinin portföyünü yönetmeye başladı. Kısa zamanda adı “Borsacı”ya çıktı. Memuriyetten 1 ayda kazandığını, borsadan 1 günde kazanmaya başlayınca tuttu görevcinden istifa etti.

Boynuz kulağı geçti geçmesine de arkadaşa bu da yetmedi. Evi boşladı, Karaköy’deki Borsacılar Kahvesini mesken tuttu. Borsayla yatıp borsayla kalktığını gören amcalar aklına girip çıkaracakları borsa dergisinin başına geçmesini istedi. Telefon açtı, bu hafta sonu bayiden şu dergiyi iste dedi. Dergiyi alıp kapağını çevirince Genel Yayın Yönetmeni satırının altında adını gördüm, pek sevindim. Hemen telefon açıp tebrik ettim. “Sizin dergide yazar-çizer takımı da fazla” dediğimde güldü. “Kazın ayağı öyle değil, bütün köşeleri ben yazıyorum. Kolay olduğunu sanıyordum, fakat bu iş memuriyeti mumla aratıyor. Amcalar önüme bir pusula bırakıp gidiyor. Ota-çimene gül methiyesi dizmek için bir oturuşta 2 paket sigara içiriyorum” dedi.

[Don Kişot]

Hikaye hikaye üstüne gelince aklıma günlük gazetelerden birinde astroloji yorumları yapan Yasemin Hanım geldi.

Oğlak erkekleri için kelimesi kelimesine “Bol bol hikaye anlatırlar, başka da bir halta yaramazlar” yazmıştı.

Ne yazık ki kadını haklı çıkardık.

[zeze]

Elinize sağlık keyifle okudum. Hikayelere göre yaşınız büyük olmalı. Allah sağlık afiyet versin..

[Don Kişot]

Elinize sağlık keyifle okudum. Hikayelere göre yaşınız büyük olmalı. Allah sağlık afiyet versin..

Amin. Mevlam cümlesine sağlık, afiyet versin. Kimseyi kimseye muhtaç etmesin.

Beden yaşlansa da ruh hep genç kalıyor. İnsanlar yaşlılığı da, hastalığı da kendine yakıştıramıyor.

Siz siz olun ihtiyarların yaşını yüzlerine vurmayın; yaşlı amcalara "Abi", yaşlı teyzelere de "Abla" deyin.

Giriş katında 35 yaşlarında bir komşu, onun da 7 yaşlarında bir oğlu vardı. Babası bana "Amca" diye seslenirken, yeni yetme bacaksız "Abi" diyordu. Bir gün "Bizim oğlan gofretleri kapıyor, nedense bizim payımıza bir şey düşmüyor" diyecek oldu. Kendisine "Çocuk işi biliyor. Gofret istiyorsan ondan biraz ders-kurs almalısın" deyiverdim.

[zeze]

Amin. Mevlam cümlesine sağlık, afiyet versin. Kimseyi kimseye muhtaç etmesin.

Beden yaşlansa da ruh hep genç kalıyor. İnsanlar yaşlılığı da, hastalığı da kendine yakıştıramıyor.

Siz siz olun ihtiyarların yaşını yüzlerine vurmayın; yaşlı amcalara "Abi", yaşlı teyzelere de "Abla" deyin.

Giriş katında 35 yaşlarında bir komşu, onun da 7 yaşlarında bir oğlu vardı. Babası bana "Amca" diye seslenirken, yeni yetme bacaksız "Abi" diyordu. Bir gün "Bizim oğlan gofretleri kapıyor, nedense bizim payımıza bir şey düşmüyor" diyecek oldu. Kendisine "Çocuk işi biliyor. Gofret istiyorsan ondan biraz ders-kurs almalısın" deyiverdim.

Haklısınız abi. Ben eskileri anlatınca öyle tahmin ettim. Kırdıysam özür dilerim. Hakkari'den saygılar, sevgiler..