Tarihte Bugün

[metin]

Avusturya-Macaristan hastanelerinde yeterli sayıda Osmanlı sıhhiye neferi ve doktorunun bulunmaması, Osmanlı askerlerinin yabancı doktorlar tarafından tedavi edilmesini zorunlu kılıyordu.

Avusturya-Macaristan hastanelerinden birinde sargı eğitimi verilen Osmanlı askerleri 1916

Osmanlı hastalar ile doktorlar ve hastane personeli arasında yaşanan tartışmalarda iletişim problemlerinin önemli bir payı olduğu anlaşılmaktadır.
Dil bilmemekten kaynaklanan iletişim sorununun esas nedeni, çoğu kez yanlış anlaşılmalar ya da askerlerin ihtiyaç ve şikâyetlerini dile getirememesiydi. Resmî yazışmaların birçoğunda tercüman sıkıntısı dile getirilmiş ve Osmanlı Devleti’den Almanca bilen subaylar göndermesi talep edilmişti.
Örneğin, savaş muhabiri olarak Galiçya’ya giden Ahmed Emin Bey [Yalman], Avusturya savaş muhabirlerinden Dr. Stapner ile sahra hastanelerini ve trenlerini dolaşırken Göding Hastanesi’ne de uğramış ve burada bulunan Osmanlı askerlerinin ciddi bir iletişim sorunu yaşadıklarına tanık olmuştur.

Avusturya-Macaristan hastanesi koğuşunda Osmanlı askerleri. 1917

Ahmet Emin Bey’e göre Osmanlı askerleri, öncelikle hastaneye geldikleri zaman teslim ettikleri eşyalarının ne olduğuna dair açıklama istemekteydi.

Benim Notum : Günümüzde de Türk Silahlı Kuvvetlerinde zimmet sorumluluğu devam etmektedir. Görülüyor ki o dönemde de askerin kendine zimmetli tüfeğinin nerde olduğunu bilmemesi sıkıntı kaynağı olmuş..

Bazıları ise sargılarının her gün değiştirilmediğini elleriyle anlatmaya çalışmaktaydı.
Sargı hergün değiştirilmeyince, kendilerine kâfi derecede önem verilmediğini düşünmekte ve şikâyette bulunmaktaydılar.
Kendilerine bazı yaraların kapanabilmesi için sargının sık sık değiştirmemesi gerektiği izah edildiğinde, ikna olmakta ve moralleri düzelmekteydi.

Protez eğitimi ve fiziksel rehabilitasyon uygulaması sırasında Osmanlı askerleri ile Avusturya-Macaristan hastabakıcıları 1917

Hastanelerde ölen askerlerin nereye defnedileceği ve defin sırasındaki dinî merasimlerin kim tarafından yapılacağı bir diğer sorundu. İmam eksikliğinden dolayı ciddi sıkıntılar yaşanmaktaydı. Bu yüzden, 17 Ekim 1916’da 15. Kolordu Kumandanı Şevki Bey, Harbiye Nezareti’nden, Avusturya-Macaristan topraklarındaki hastanelerde
görevlendirilmek üzere 4 imam, cenaze işlemlerine yardımcı olacak 1 memur ve 16 hasta bakıcının Avusturya’ya gönderilmesini talep etti. Ayrıca bu sıkıntının azaltılması için askerlerin yalnızca birkaç hastaneye sevkleri istendi.

25 Ekim 1916 (12 Teşrinevvel 1332) tarihinde gönderilen bir yazıda Pardubitz Hastanesi’ne Boşnak bir imam gönderildiği bildirilmiştir. Öte yandan Valbriç Mezeriç Hastanesi’nde imama ihtiyaç duyulduğu, vefat olduğu zaman hastane kumandanının Göding’ten imam getirterek dini tören ve defin işlemlerini gerçekleştirdiği bildirilmiştir.

Bu konuyla ilgili ilginç bazı olayların yaşandığı görülmektedir.
Örneğin 1916 yılının Kasım ayında gazetelerde Macaristan’ın Holak kasabasında yaralı Osmanlı askerlerinden birinin vefat ettiği ve cenazesinin papazlar tarafından kaldırıldığı ile ilgili bir haber yayınlanmıştır. Olayın doğru olduğunun anlaşılması üzerine şer’i hükümlere uygun olarak yapılmamış olan bu definin geçerli olamayacağı açıklanmış ve askerlerin çok farklı hastanelerde dağınık olarak bulunmasının yarattığı sıkıntı bir kez daha anlaşılmıştır.

Benzer olayın bir daha yaşanmaması için askerleri belli hastanelerde toplama işlemlerine hız verilmiş ve defin işlemlerinin şer’i hükümlere uygun olarak yapılması için Peşte’de Gülbaba türbedarı ve Macar Darülfünunu Osmanlıca muallimi Abdülmuttalip Efendi görevlendirilmiştir.
Bu işlemlerin yürütülmesi başkonsolosluğun sorumluluğuna bırakılmıştır. Başkonsolosluktan uzakta bulunan yerlerde ise Boşnak askerlerinin imamlarından yararlanılmasına karar verilmiştir.
Ayrıca bu iş için İstanbul’dan Peşte’deki Nekahathane’ye mülazım-ı evvel (üsteğmen) Asım Efendi gönderilmiştir.