Türev piyasalar için belirleyici olan spot piyasalarda oluşan fiyatlardır,spot piyasadan bağımsız bir türev piyasa olmaz.Dolayısıyla konumuz döviz fiyatları ise türev piyasalarda ne kadar güçlü oyuncu olursa olsun burada alınan pozisyonların-psikolojik etkisi hariç-döviz fiyatının yükselmesi ve düşmesinde bir fonksiyonu yoktur.Türev piyasalarda alınan pozisyonlar spot piyasanın ne yöne seyredeceğine dair alınan bir pozisyondur(bahistir).
Eğer merkez bankalarının vadeli piyasalarda pozisyon almasıyla döviz kurlarında istenen seviyelere gelmek mümkün olabilseydi,bunu paraları dolara karşı değer kaybeden;Arjantin,Brezilya,Güney Afrika,Endonezya,Malezya,Hindistan gibi ülkelerin merkez bankaları da yaparlardı.Halbuki Türkiye de dahil bu gelişmekte olan ülkelerin paralarının dolara karşı niye değer kaybettiğini hepimiz biliyoruz:
-Fed 850 milyar dolardan 5.5 trilyon dolara kadar genişlettiği bilançosunu küçültüyor,bu ay itibariyle geçen Ekim ayından beri 330 milyar dolar küçültmüş olacak,yılın son çeyreğinde 150 milyar dolar daha gelecek sene 600 milyar dolar daha bilançosunu küçültecek
-Fed 7 kere faiz arttırarak politika faizini %2'ye çıkardı,bu yıl 2 tane,gelecek yıl 3 tane daha 0.25 puanlık faiz arttırımı yapması bekleniyor.
-ABD'de vergi kanunu değişikliğinden sonra geçen sene ABD'li şirketler yurt dışında tuttukları geçen sene 235 milyar dolar bu sene Haziran ayına kadar 633 milyar dolarını ülkelerine geri götürmüş durumdalar,bu tutarın tamamı yaklaşık 2 trilyon dolar,geri kalanın önemli bir kısmının da ABD'ye dönmesi bekleniyor.
https://www.ft.com/content/ec3c6562-...d-d8b934ff5ffa
-Sonuç olarak dünyada dolar arzı azalmış durumda,ABD ekonomisi %2.9 enflasyon,%3.9 işsizlik,%4.1 büyüme ile parlak bir performans sergilerken ,dolar arzının azalması faizlerinin yükselmesi,dolar cinsi borçlanmayı zorlaştırıyor ve yüksek maliyetli yapıyor.
Türkiye de dahil yukarıda saydığım gelişmekte olan ülkeleri para birimlerinin dolara karşı değer kaybetmesinin sebebi budur,yani sadece Türkiye'nin para birimi dolara karşı değer kaybetmiyor,diğer gelişmekte olan ülkelerin paraları da dolara karşı değer kaybediyor(Yani Türk ekonomisine,ezana,bayrağa saldırı gibi bir şey tabii ki söz konusu değil!)
Fed eski başkanı Bernanke 5 yıl önce varlık alım programını sonlandırdığında gerekli uyarıları yaptı ve gereken hazırlıkları yapması için gelişmekte olan ülkelere yeterli zamanı da verdi.Bazı ülkeler karınca gibi çalışıp aldıkları borçlarla dış ticarete konu olan yatırımşlar yaptılar bu zor günlere hazırlandılar bazıları da ağustos böceği gibi hovarda bir biçimde yaşamaya devam edip geleceği belli olan bu günlere hiç bir hazırlık yapmadılar.İşte bugün parası dolara en çok değer kaybeden ülkeler de bu guruba dahil görevini hiç yapmayan olan ülkeler.
Yani türev piyasalarda merkez bankasının pozisyon almasıyla paranız değer kazanamaz,spot piyasada paranızın değer kazanması gerekir ki bu gerçekleşirse o zaman , o türev piyasaya da yansır..Onun da nasıl olabileceğini daha önce yazdım,güncelleyerek yeniden yazıyorum:
Teorik olarak sistem içinde birinin dövizi satıp diğerinin alması,paranın x hesabından,y hesabına geçmesi dövizin fiyatında düşüş ya da yükseliş yönünde bir etkisi olmaz ancak sistem içine dahil olacak ve arzı arttıracak,ya da sistem dışına çıkacak arzı azaltacak işlemler dövizin fiyatı üzerinde etkili olur.
Örneğin birileri döviz satın alıp ya da bankadaki döviz tevdiat hesabındaki dövizini çekip yastık altına atar ya da yurt dışına gönderirse bu sistem içinden çıkış olduğu için döviz fiyatını yükseltici yönde etki yapar.Tersine yurt dışından yabancı bir fon gelip burada türk lirası varlıklara yatırım yaparsa sistem içindeki döviz arzı arttığı için döviz fiyatlarını düşürücü yönde etki eder.
Yıl sonuna kadar (özel sektör+kamu) Eylül ayı dahil 29.587 milyar dolar sendikasyon kredisi geri ödemesi var,ayrıca reel sektörün de ticari borç ödemeleri ve cari açık finansmanı var.Eğer bankalar ve şirketler yapacakları geri ödeme kadar yeni borç alamazlar ise yurt dışına net döviz ödemesi yapacakları bu da sistem içindeki döviz arzını azaltacağı için döviz fiyatlarını yükseltici yönde etki yapar.Ama iş sadece borç ödemeleri ile de bitmiyor,yıllık 57 milyar dolar ,aylık ortalama 5 milyar dolara da yakın da cari açığımız var.Yeni alınacak borçların bu cari açığı da karşılayacak şekilde geri ödeme tutarından daha yüksek tutarda olması ya da bu tutarda doğrudan veya portföy yatırımı gelmesi lazım ki sistem içindeki döviz arzında azalma olmasın döviz fiyatları dengede kalsın.Teorik olarak ,yapılacak dış borç ödemeleri ve cari açık finansmanı için sistem dışına çıkan döviz miktarı kadar,bunu dengeleyecek tutarda taze yeni döviz miktarı sistem içinde girmez döviz arzında bir azalma olursa o zaman döviz fiyatlarında yükseliş devam edecektir.Ancak siyasi ve ekonomik koşullarda yabancı yatırımcı güveni sağlanırsa o zaman sistem içine girecek döviz arzını arttıracağı için döviz fiyatlarında bir düşme olabilir.
Yer İmleri