TÜRK-ÝÞ tarafýndan yapýlan açýklamada þöyle denildi:

"Ýçinde bulunduðumuz enflasyonist dönem tüketici alýþkanlýklarýnda önemli deðiþikliklere yol açýyor. Marketlerde ve semt pazarlarýnda toplu alýþveriþ azalýyor, az ve sýk alýþveriþ artýyor. Daha küçük paketler, daha ekonomik markalar tercih ediliyor. Tüketicinin özel markalý (private label) ucuz ürünlere yönelmesi indirim marketi sayýsýný ülke genelinde 34 bine yükseltti.


Martýn son haftasý Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), sanayicilere sattýðý buðdaya yüzde 22 oranýnda zam yaptý. Bu nedenle buðday içeren gýda ürünlerine de, tüketiciye yansýyacak þekilde ramazan bayramý sonrasýnda bir zam yapýlmasý durumu ortaya çýktý.


Diþi sýðýr sayýsýnýn azalmasý ve yüksek maliyetlerin üzerine bir de turizm sezonundaki talep artýþý eklendiðinde, çözümleri bulunmazsa dana kuþbaþýnýn yaz aylarýnda 175 TL’yi geçmesi öngörülüyor.


Elektrik fiyatlarýna yapýlan yüksek zamlardan dolayý daha az sulama yapýlan yerlerde sýnýrlý gübre kullanýmýnýn da ilave olumsuz etkisiyle verim kaybý olacak. Zamlar öncesindeki gibi gübreleme ve sulamaya devam edilen yerlerde ise maliyetler artacak. Bu çýkmazýn doðal sonucu olarak, yaz aylarýnda gýda fiyatlarýnda eðer olursa önceki yýllara kýyasla çok sýnýrlý bir gerileme olacaðý þimdiden öne sürülebilir.


TÜRK-ÝÞ Araþtýrmasýnýn 2022 Nisan ayý sonucuna göre;

o Dört kiþilik bir ailenin saðlýklý, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapmasý gereken aylýk gýda harcamasý tutarý (açlýk sýnýrý) 5.323,64 TL’ye,

o Gýda harcamasý ile giyim, konut (kira, elektrik, su, yakýt), ulaþým, eðitim, saðlýk ve benzeri ihtiyaçlar için yapýlmasý zorunlu diðer aylýk harcamalarýnýn toplam tutarý (yoksulluk sýnýrý) 17.340,47 TL’ye,

o Bekâr bir çalýþanýn ‘yaþama maliyeti’ ise aylýk 6.965,47 TL’ye yükseldi.


En büyük “halk düþmaný” enflasyon bir yandan yurttaþlarýn alým gücünü düþürürken diðer yandan, temel ihtiyaçlarýný dahi alabilmeleri için onlarý borçlandýrmaya devam ediyor. Türkiye Bankalar Birliði (TBB) verilerine göre, bireysel kredi ve kart borcundan takibe düþenlerin sayýsý Þubat 2021’de 68 bin kiþi iken, 2022’nin þubat ayýnda %154 artýþla 173 bine yükseldi. Ayrýca, TBB Risk Merkezi verilerine göre, 2022 Þubat ayý itibarýyla bireysel kredi kartlarýný da içeren bireysel kredilerde tasfiye olunacak alacaklar bir önceki yýla göre %50 artýþ ile 31 milyar TL oldu.


2022-23 kýþ aylarýnda elektrik kullanmak ve ýsýnmak þimdiden çetinleþmeye baþladý. 1 Nisan itibariyle konutlarda tüketilen doðalgaza yüzde 35, elektrik üretiminde kullanýlan doðalgaza yüzde 44,3 zam geldi. Sanayi ve ticarethaneler gibi tüketicilerin kullandýðý doðalgaza ise yüzde 50 oranýnda yapýlan zam, önümüzdeki aylarýn fiyat artýþlarýna zemin hazýrladý.


Uluslararasý kuruluþlarýn ölçütlerine göre; son 6 yýlda Türkiye’nin hem GSYH hem kiþi baþý gelir açýsýndan gerilemesi bizi dünyanýn en büyük 16. ekonomisi konumundan 21. sýraya düþürdü. Artýk en büyük ilk 20’de deðiliz!


TÜRK-ÝÞ’in verileri temel alýndýðýnda “mutfak enflasyonu”ndaki deðiþim Mart 2022 itibariyle þu þekilde gerçekleþti:


● Ankara’da yaþayan dört kiþilik bir ailenin “gýda için” yapmasý gereken asgari harcama tutarýndaki artýþ bir önceki aya göre % 8,02 oranýnda gerçekleþti.
● Son on iki ay itibariyle artýþ oraný % 85,02 olarak hesaplandý.
● Dört aylýk deðiþim oraný % 29,91 oldu.


TÜRK-ÝÞ hesaplamasýnda temel alýnan ve doðrudan piyasadan derlenen fiyatlara göre, gýda ürünlerinde Mart 2022 itibariyle gözlemlenen deðiþim harcama gruplarýna göre þu þekilde oldu:


● Süt, yoðurt, peynir grubunda;
Bir ayda ortalama olarak süt %21, peynir %18, yoðurt %23 zamlandý. Geçen ay ifade ettiðimiz yem/süt deðer eþitliðinin (parite) bozulmuþ olmasý ve bunun devam etmesi diðer maliyet artýþlarýyla birlikte süt ve süt ürünleri fiyatlarýnýn yaz aylarýnda artmaya devam edeceðinin göstergesi.

● Et, tavuk, balýk, kurubaklagil, yaðlý tohum ürünlerinin bulunduðu grupta;
Nisan ayýnda da dana, kuzu, tavuk ve balýketinin hepsinde fiyat artýþlarý oldu. Balýk sezonu kapanýrken en ucuz balýk hamsi 45 TL oldu. Tavuðun kg fiyatý 40 TL’yi buldu. Kuru fasulye ve kýrmýzý mercimek fiyatý artarken nohut ve yeþil mercimeðin fiyatý deðiþmedi. Yaðlý tohumlar zamlanýrken en çok artýþ ortalama %23’le yer fýstýðýnda oldu.

● Ekmek ve tahýllar grubunda;
Ýl ve ilçe belediyelerinden bazýlarý alým gücü düþen yurttaþ için ekmekte indirim saðlayan kupon daðýtmaya baþladý. Görece uygun maliyetle karýn doyurmak için tercih edilen karbonhidrat kaynaðý makarna, pirinç, bulgur ile un ve irmik fiyatlarýnýn tamamý yükseldi.

● Taze sebze-meyve grubunda;
Sabit gelirli tüketici artýk taneyle meyve-sebze almaya baþladý. Pazarcý esnafý da müþteriyi markete kaybetmemek için banka komisyonuna raðmen POS cihazýna geçti. Havalarýn ýsýnmaya baþlamasýyla semt pazarlarýnda maydanoz, kývýrcýk gibi salata yeþillikleri ve lahana, ýspanak gibi yeþil yapraklý sebzelerin fiyatlarý geriledi. Türk mutfaðýnýn vazgeçilmezlerinden patates 10 TL’ye çýktý. Soðan 5 TL’den satýldý. Örtü altý ürünlerden kabak, patlýcan, biber fiyatlarý düþtü. Semt pazarlarýnda en çok tercih edilen ve satýlan tüm meyvelerin fiyatý arttý. Yerli muz 22-25 TL’den satýldý. Ortalama sebze kg fiyatý 11,92 TL, ortalama meyve kg fiyatý 10,52 oldu. 25’i sebze ve 7’i meyve olmak üzere toplam 32 üründeki fiyat deðiþimi hesaplamada dikkate alýndý. Ortalama meyve-sebze kg fiyatý 11,22 TL olarak tespit edildi.

● Temel yað ürünlerinin bulunduðu grupta;
Tereyaðý ve zeytinyaðý fiyatlarý yükseldi. Margarin ve geçen ay %40 zamlanan ayçiçek yaðý bu ay sabit kaldý. Bazý marketlerde sývý yaðlarda satýþ sýnýrlamasý devam ederken 5 LT ayçiçek yaðlarýna alarm takýldýðý görüldü. Tereyaðý 225g’dan sonra 200 gramlýk paketlerde de satýlýr oldu.

● Son grup içinde yer alan gýda maddelerinden;
Türkiye Þeker Fabrikalarý (TÜRKÞEKER), 4 Mart 2022 tarihinde þeker fiyatýna %20 zam yapmýþtý. 1 Nisan tarihinde %30’luk ek bir zam daha yaptý. Mart sonundan Nisan sonuna þeker raflarýna yansýmýþ olan zam ise %24. Bu ay; tuz, çay, ýhlamur, yeþil ve siyah zeytin, reçel, pekmez ve salça fiyatlarýnýn hepsi arttý. Siyah çayýn ortalama kg fiyatý 40 TL’yi aþtý. Bu grupta sadece bal fiyatý geriledi.


Vurgulamak gerekir ki açýklanan harcama tutarý ücret seviyesi olmayýp, haneye girmesi gereken toplam gelirin karþýlýðýdýr. Ancak ne yazýk ki, ülkemizde istihdama katýlým oraný genel olarak ve özellikle de kadýnlarda son derece düþüktür. Ücretli çalýþanlarda haneye gelir saðlayan kiþi sayýsý aðýrlýklý olarak bir kiþi olmaktadýr. Ele geçen ücretin yetersiz olduðu durumlarda, elde edilen gelir birden fazla kiþinin geçimini karþýlayamamakta, kiþi baþýna “insanca geçim için” yapýlmasý gereken harcama tutarý yetersiz kalmaktadýr."