Sanat Mozaik

[Terraluna]

Italyanca liberetosunu Victor Hugo'nun Le roi s'amuse isimli oyunundan uyarlayarak Francesco Maria Piave'nin yazdigi, Giuseppe Verdi'nin besteledigi Rigoletto operasi ilk kez 11 Mart 1851 tarihinde Venedik, Teatro La Fenice'de sahnelendi.



"Evet! Intikam, korkunc bir intikam!"

[Terraluna]

Giuseppe Verdi'nin Camille du Locle ve Joseph Mery'nin yazdiklari Fransizca liberetodan besteledigi Don Carlos operasi ilk kez 11 Mart 1867 tarihinde Paris, Salle Le Peletier'de sahnelendi.

[Terraluna]

Turk edebiyatinin onde gelen hikaye yazarlarindan, Turk yazar, asker ve ogretmen Omer Seyfettin'in dogum yildonumu ( 11 Mart 1884 )



“ Sermet Bey, hokkabaz Kazanov'un nasil butun bir tiyatro halkina ceplerindeki saati yanlis gosterdigini filan anlatti. ‘ Gozumuz kulagimizdan giren yalanları gorur ‘ dedi, ‘ fakat elimizi bu gordugumuz seye surmeyiz. Hemen kaybolur ‘ . Sonra kalkti. Karisinin menetmesini filan dinlemedi. Elini gorunen hayale surmek icin bahceye firladi. Camlara dogru gitti. Fakat hayal kacti. Kayboldu. O gece evin icinde Sermet Bey'den baska kimse uyuyamadi.

Artık her gece bu hayali goruyorlardi. Sermet Bey, elini surmeye cikinca hayal kaciyordu. Biraz alisir gibi oldular. Fakat bir gece hepsi uyurken müthis bir sarsinti kosku yerinden oynatti. Balkonlara kostular. Bir sey goremediler. Sabahleyin yemek odasinin dibinde kocaman bir tas buldular. Sermet Bey'e annesi: ‘ Bizi bu köskten cikarmazsan sana hakkimi helal etmem ‘ demeye basladi. Beş yüz kirk liraya iki ay oturmak... Bu Sermet Bey'in isine gelecek sey degildi. Ama gece asiri buyuk buyuk taslar ev halkina uyku uyutmuyor, hepsini heyecan icinde birakiyordu. Sermet Bey, her defasinda hayalin uzerine gidiyor, bir turlu elini suremiyordu. Taslarin basladigini duyan komsular: ‘ Daha cikmazsaniz camlarinizi da kirar ‘ diyorlardi. Sermet Bey kontratin, ‘ Cikarken butun tamirat mustecire aittir ‘ maddesini hatirlayarak daha ziyade cani sikiliyor, bu cam kirma devresinin hululunden evvel bir sey yapmayi dusunuyordu. Yavas yavas kendi itikadi da bozulmaya basladi. Nihayet cikmaya karar verdiler. Fakat baska bir ev bulamiyorlardi. Koske dair daha bin turlu hikayeler isitmeye basladilar. Sozde burasi eskiden kabristanmis. Mutfagin oldugu yerde bes yuz senelik bir evliya yatiyormus... Sermet Bey, atilan taslara, kirilan camlara ragmen hala periye inanmiyordu. Bu peri daima camligin icine kaciyor, orada sir oluyordu. Sermet Bey, bir gun camligin icine saklanip birdenbire perinin karsisina cikmayi, yahut arkasindan yavasca gidip elini suruvermeyi dusundu. Evdekilerin hicbiri buna razi olmadi: ‘ Seni hemen oracikta carpar! ‘ diyorlardi. Fakat Sermet Bey, bulanan gonlone ragmen, periye, ecinniye filan bir turlu inanmiyordu. Ertesi aksam koruya gitti. Buyuk bir camin alt dallarindan birine bindi. Bekledi, bekledi. Gece yarisi oldu. Kosktekiler de meraktan uyuyamiyorlardi. Zavallilarin balkonlarda gezindiklerini goruyordu. Birdenbire yuregi hop etti. Hayal sokun etmisti.

Eliyle dokununca golge gibi ucup silinecegini katiyen bildigi halde yine Sermet Bey'in dizleri titremeye basladi. Icinden: ‘ Ben korkmuyorum, fakat vucudum korkuyor! ’ dedi. Yavasca asagi atladi. Hayalin arkasindan yurudu. Seklinin hatlari pek sarih gozukuyordu. Yaklastigini hayalet hic duymadi. Yavasca elini uzatti. Beyaz cisme dokundu. Hayal birdenbire fena halde urktu. Ama kaybolmadi. Dondu, Sermet Bey'i gorunce alabildigine kacmaya basladi. “



“ Sermet Bey told them about the conjurer Kazanov who had fooled the audience by showing their watches wrongly. "Our eyes see the lies we hear," he said, but we can't touch the thing we see. It would immediately disappear." Then he stood up. He didn't listen his wife's prohibition. Forwarded to the garden to touch the spirit. He went towards the pine trees. However, the spirit ran away. It disappeared. That night, except for Sermet Bey, nobody could sleep.

Since then, they saw the spirit every night. Whenever Sermet Bey went outside to touch it, the spirit was disappearing. The household was accustomed to the situation in time. But one night, while they were all asleep, the villa was shaken by a terrible tremor. They ran to the balconies. But could not see anything. In the morning they found a big stone in the midst of the dining room. Sermet Bey's mother began grumbling, "I will never forgive you if you don't take us away from this villa." To stay two months for five hundred and forty liras… This wouldn't suit Sermet Bey's accounts. But because of those big stones, the household was unable to sleep at nights, and all were agitated. Every time Sermet Bey was running after the spirit, but could never touch it. The neighbors, hearing about the stones, were saying "it will break the windows if you don't go away." Remembering the provision of the contract stipulating, "all repair shall be borne by the resider when leaving," Sermet Bey was annoyed, and planning to make something before the realization of the window breaking stage. His belief was weakened gradually. Finally they decided to leave the villa. But they couldn't find another house. They were hearing so many tales about the villa. It was said to be a graveyard once. A saint aged five hundred years was said to be buried under the kitchen… Despite the stones thrown or the windows broken, Sermet Bey did not believe in the spirit. The spirit was always running towards the pinewood and disappearing there. He thought of hiding in the pinewood and appearing suddenly in front of the spirit, or touching it at the back. But all the household rejected it: "It would immediately paralyze you there," they were saying. But Sermet Bey, though confused, did not believe in spirits or the genie. The following night he went to the wood. He climbed to one of the lower branches of a huge pine tree. Waited, and waited. It was the midnight now. The household was filled with anxiety and could not sleep. He could see them stepping forward and backward in the balconies. Suddenly his heart jumped with fear. The spirit was there.

Though he was quite sure that the spirit would vanish in the air like a shadow when he touched it, yet his knees were trembling. "It is not me, but my body is scared!" he said silently. He slowly jumped down. Walked behind the spirit. The contour of the spirit was clearly visible. The spirit didn't realize him approaching. He spread his hand slowly. Touched the white body. The spirit got terribly scared. But it didn't disappear. It turned back, when it faced with Sermet Bey it began to run away as fast as possible. “

[Terraluna]

Italyan roman, oyku yazari ve sair Edmondo De Amicis'in olum yildonumu ( 11 Mart 1908 )



" Iste karsimizda, Istanbul sehri. Sonsuz, yuce fevkalade! Kainatin ve insan soyunun ihtisami. Demek ki boyle bir guzellik sadece bir hayal degilmis. Haydi simdi bu ilahi goruntuyu tarif etmeye, kelimelerle kutsiyetini bozmaya calis bakalim. Kim Istanbul'a tarife curet edebilir ki. Chateaubriand, Lamartine, Gautier. Hepsi de nasil kekelemisler ? " Istanbul



" Ecco Costantinopoli! Costantinopoli sterminata, superba, sublime! Gloria alla creazione ed all'uomo! Io non avevo sognato questa bellezza! Ed ora descrivi, miserabile! profana colla tua parola questa visione divina! Chi osa descrivere Costantinopoli? Chateaubriand, Lamartine, Gautier, che cosa avete balbettato ? "



" Bu sehir, bu vatan uzun yillar boyunca senin butun dunyandi. Annenin yaninda ilk adimlarini orada attin, ilk heyecanlarini orada duydun, ilk kez orada dusunmeye basladin, ilk arkadaslarini orada buldun.Bu vatan senin icin bir anneydi; seni egitti, gelistirdi, korudu.O anneyi butun sokaklarda ara, Onu sev, haksizliga ugradigini gordugun zaman da mutlaka onu savun. " Cocuk Kalbi



" La tua città, - la tua piccola patria, - quella che è stata per tanti anni il tuo mondo, - dove hai fatto i primi passi al fianco di tua madre, provato le prime commozioni, aperto la mente alle prime idee, trovato i primi amici. Essa è stata una madre per te: t'ha istruito, dilettato, protetto. Studiala nelle sue strade e nella sua gente, - ed amala, - e quando la senti ingiuriare, difendila. "

[Terraluna]

Alman sair Karl Krolow’un dogum yildonumu ( 11 Mart 1915 )



Bir yarim sesle sesleniyorum sana:
Beni duyacak misin ?
Ayni o acili ot suratinin arkasında,
O dagilan ayin ?
Kutsal guzelligi icinde havanin,
Gun dogdugunda,
Kanatlarini cirpan bir al balik oldugunda sabah ?

Guzelsin.
Serin ve kuru bir derin var.
Bakisin yumusak ve bir kusun bakisinca guvenli
Sallanan yele soyluyorum bunu.
Sirtin-duyuyor musun-havadan yapilma,
Bir guvercin gibi mavi yaprak orgusunden suzulen.

Basini kaldiriyorsun.
Tugla duvarda bir kez de golgesi gorunuyor.
Guzelsin sen. Guzelsin.
Uykum yaninda bir su serinligindeydi.
Bir yarim sesle sesleniyorum sana.
Ve gece parcalaniyor sodamsi, siyaha ve maviye.



Mit halber Stimme rede ich zu dir:
Wirst du mich hören hinter dem bitteren Kräutergesicht
Des Mondes, der zerfällt?
Unter der himmlischen Schönheit der Luft,
Wenn es Tag wird,
Die Frühe ein rötlicher Fisch mit bebender Flosse?

Du bist schön.
Ich sage es den Feldern voll grüner Pastinaken.
Kühl und trocken ist deine Haut. Ich sage es
Zwischen den Häuserwürfeln dieser Stadt, in der ich lebe.
Dein Blick - sanft und sicher wie der eines Vogels.
Ich sage es dem schwingenden Wind.
Dein Nacken - hörst du - ist aus Luft,
Die wie eine Taube durch die Maschen des blauen Laubes schlüpft.

Du hebst dein Gesicht.
An der Ziegelmauer erscheint es noch einmal als Schatten.
Schön bist du. Du bist schön.
Wasserkühl war mein Schlaf an deiner Seite.
Mit halber Stimme rede ich zu dir.
Und die Nacht zerbricht wie Soda, schwarz und blau.

[Terraluna]

Ingiliz akademisyen, sair, roman yazari ve elestirmen Dennis Joseph 'D. J.' Enright'in dogum yildonumu ( 11 Mart 1920 )



Siirin basligi 'Hanoi Sokaklari'ydi,
Konusu dusen bombalar, olum ve yikim,
Cile ve sefalet, aci ve hasar.
Bestelendi siir, bestenin konusu da olum
Ve yikim, cile ve sefalet, aci ve hasar.

Salon bulundu, sarkiyi okuyacak birisi de
Eslik edecek bir orkestra, program basacak
Bir basimevi... O zaman dusunduler ki
Olup bitenlere,bakilirsa sarkinin adi
'Saygon Sokaklari' olsa daha uygun.

Iyi soylendi sarki, iyi calindi, iyi karsilandi.

Siir gercekten evrenseldir, musiki gibi
Dusen bombalar da olum ve yikim da.
Cile ve sefaletle aci ve hasar da

Gercekten tek sair gerektir dunyaya,
Belirli yerlerde adlari yayimcilar degistirir,
Tiyatro yonetmenleri, katipler, kultur bakanliklari.



The poem was entitled 'The Streets of Hanoi',
It told of falling bombs and death and destruction
And misery and pain and wastage.
The poem was set to musics, which told of death
And destruction and misery and pain and wastage.

A hall was found to play it in, a singer to sing it,
An orchestra to accompany the singer, and a printer
To print the programme ... Whereupon it was felt
(Things being what they happened to be) that
The song had better be called 'The Streets of Saigon'.

It was well sung, von played, and well received.

Truly poetry is international, just like music,
And falling bombs and death and destruction
And misery and pain and wastage,

Truly we only need one poet in the
Since local references can be inserted by editors,
Theatre managers or clerks in the Culture Ministries.

[Terraluna]

Istanbul dogumlu Yunan asilli Fransiz filozof Cornelius Castoriadis'in dogum yildonumu ( 11 Mart 1922 )

" Dine duyulan gereksinim aslinda, mutlak baskaligin taninmasinin insanlar tarafindan reddedilmesi, kurulu anlamlandirmanin sinirliligina, insanin girebilecegi her yerde [ endroit ] olusturulmus girilemez alt alanlara, her yasamin icinde mesken tutmuş olume, her duyunun icine sinmis duyusuz cercevelere karsilik gelmektedir. "



" Ce que l’on a pu appeler le besoin de religion correspond au refus des humains de reconnaître l’altérité absolue, la limite de toute signification établie, l’envers inaccessible qui se constitue pour tout endroit où l’on accède, la mort qui loge dans toute vie, le non-sens qui borde et pénètre tout sens. "

[Terraluna]

Kanada asilli Amerikali yazar ve sair Jean-Louis 'Jack' Kerouac'in dogum yildonumu ( 11 Mart 1922 )



“ Gunes kizila burunurken uyandim; ve bu, hayatimdaki belirgin vakitlerden biriydi, kim oldugumu bilemedigim tuhaf bir andi... Yuvamdan cok uzakta, yolculuktan usanmis ve bitkin bir halde, hic gormedigim ucuz bir otel odasindaydim; disaridaki buharin tislamasini, otelin eski ahsabinin gicirtisini, ust kattaki adimlari ve butun o mahzun sesleri isitirken catlaklarla dolu yuksek tavana baktim ve yaklasik on bes olagan disi saniye boyunca kim oldugumu gercekten bilmiyordum. Korkmamistim, sadece baska biriydim, bir yabanciydim ve butun yasamim gecmisten bana uzanan ellerle dolu bir yasamdi: bir hayaletin yaşsam… “



“ I woke up as the sun was reddening; and that was the one distinct time in my life, the strangest moment of all, when I didn't know who I was - I was far away from home, haunted and tired with travel, in a cheap hotel room I'd never seen, hearing the hiss of steam outside, and the creak of the old wood of the hotel, and footsteps upstairs, and all the sad sounds, and I looked at the cracked high ceiling and really didn't know who I was for about fifteen strange seconds. I wasn't scared; I was just somebody else, some stranger, and my whole life was a haunted life, the life of a ghost… ”



“ Annem bir seferinde demisti ki, erkekler kadinlarin dizlerine kapanip af dilemedikce bu dunyaya huzur gelmez. Dogru soyluyor. Dunyanin her yerinde, Meksika'nin cangillarinda, Şangay'in arka sokaklarinda, New York'un kokteyl barlarinda, kocalar sarhos olurken kadinları evde, giderek kararan gelecegin bebekleriyle oturuyorlar. Bu adamlar makineyi durdurup eve gelseler, diz cokseler, af dileseler, ve kadinlar onlari kutsasa, huzur bir anda dunyaya mahserin mundemic sessizligi gibi buyuk bir sessizlikle gelecek. “



“ My mother once said the world would never find peace until men fell at their women's feet and asked for forgiveness. This is true all over the world in the jungles of Mexico, in the back streets of Shang Hi, in New York cocktail bars, husbands are getting drunk while the women stay home with the babes of their ever darkening future. If these men stop the machine and come home and get on their knees and ask for forgiveness and the women bless them peace will suddenly descend on the earth with a great silence like the inherent silence of the apocalypse. “