MENÜ
İzmir 11°
Gerçek İzmir
PAYLAŞ

Kooperatif, Kocaoğlu, Buca Metrosu, Basın Lokali ve Basmane Çukuru: İşte Büyükşehir'in 2024 Sayıştay raporu!
Güncel5 Kasım 2025 Çarşamba 01:15
Kooperatif, Kocaoğlu, Buca Metrosu, Basın Lokali ve Basmane Çukuru: İşte Büyükşehir'in 2024 Sayıştay raporu!
Sayıştay İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin 2024 faaliyetlerine ait raporu yayımladı. Raporda en dikkat çeken bölümlerden biri soruşturmaya konu olan kooperatif eliyle kentsel dönüşüm oldu. Sayıştay Büyükşehir’e ‘zarara uğratanlar hakkında hukuki süreç başlat’ uyarısında bulundu. Raporda Aziz Kocaoğlu, Buca Metrosu, Basmane Çukuru, sermaye artırımı uyarısı ve Basın Lokali detayları da dikkat çekti.
GERÇEKİZMİR - Sayıştay İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin 2024 faaliyetlerine ait raporu yayımladı.

Kurumları mali bakımdan denetleyen Sayıştay İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin 2024 faaliyetlerine ait raporunu yayınladı.

Sayıştay, İzmir Büyükşehir Belediyesi’ni incelediği raporunda toplam 102 ayrı bulguya yer verdi.

Büyükşehir’in bütçe değerlendirmesinin yer aldığı bölümde, “2024 yılında bütçe giderleri % 96,94 seviyesinde gerçekleşmiştir. Mal ve Hizmet Alım Giderleri %117,89, Sermaye Transferleri % 52,75, Sermaye Giderleri % 82,88, Borç Verme %125,13 ile gerçekleşirken diğer kalemler yaklaşık olarak beklenen düzeyde gerçekleşmiştir” ifadeleri kullanıldı.

ÇEVRE TEMİZLİK VERGİSİ PAYI UYARISI

Raporda yer alan bulguda ilçe belediyelerinden alınması gereken çevre temizlik vergisi payının takibinin yapılmadığı belirtildi.

Bulguda şu ifadeler yer aldı:

İlçe Belediyelerinden Alınması Gereken Çevre Temizlik Vergisi Payının Takibinin Yapılmaması Büyükşehir Belediyesi hesaplarının incelenmesi sonucunda ilçe belediyelerinden alınması gereken çevre temizlik vergisi payının takibinin yapılmadığı görülmüştür.

Çevre temizlik vergi paylarıyla ilgili olarak ilçe belediyelerin süresinde ödemedikleri vergi payının Büyükşehir Belediyesinden olan eğlence vergisi ve diğer alacaklarından mahsup suretiyle tahsil edildiği, ödenmeyen tutarların alacağın olmaması/yetmemesi durumunda tahsili cihetine gidilmediği görülmüştür. 31.12.2024 tarihi itibariyle gecikme zammı hariç ana para olarak Aliağa Belediyesi’nin 2023 yılı Mayıs ve Kasım ayları ile 2024 yılı Ocak, Nisan, Mayıs, Kasım ve Aralık ayları pay borcunun 2.018,727,25 TL, Buca Belediyesi’nin 2024 yılı Mayıs, Temmuz, Ağustos ve Kasım ayları pay borcunun 6.804.910,56 TL, Çiğli Belediyesi’nin 2024 yılı Temmuz ve Ağustos ayları pay borcunun 159.088,76 TL, Foça Belediyesi’nin 2023 yılı Kasım, Aralık ve 2024 yılının tamamına ait pay borçlarının 310.238,74 TL, Güzelbahçe Belediyesi’nin 2023 yılı Aralık ayı ve 2024 yılının tamamına ait pay borçlarının 241.721,21 TL, Kınık Belediyesi’nin 2022 yılı Haziran ayından itibaren 2024 yılı Mart ayına kadar olan pay borçlarının 279.353,81 TL, Menderes Belediyesi’nin 2024 yılının tamamına ait pay borçlarınınn 1.567.482,36 TL, Menemen Belediyesi’nin 2024 yılının tamamına ait pay borçlarının 2.355.254,00 TL ve Seferihisar Belediyesi’nin 2020, 2021, 2022, 2023 yılları ve 2024 yılı Ağustos ayına kadar olan pay borçlarının 1.809.796,21 TL olduğu anlaşılmıştır.

Bazı ilçe belediyelerinin borcu Büyükşehir Belediyesi alacağından mahsup edilmekle birlikte mahsup edilen alacağın hangi dönem vergisine ait olduğu ile anapara ve gecikme zammı tutarını belirten yazının ilgili ilçe belediyesine bildirilmesi gerekmektedir.

2464 sayılı Kanun'un mükerrer 44’üncü maddesine göre ilçe belediyeleri ödemeleri gereken çevre temizlik vergi paylarının ödememelerine karşın Büyükşehir Belediyesinin payının tahsil edilmesi için 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 23’üncü maddesinin son fıkra hükmü de dikkate alınarak gerekli işlemi yapması ile gecikmeden kaynaklı faiz ve benzeri giderlerin ise aktarmaları zamanında yapmayan ilgili ilçe belediye başkanı ile muhasebe yetkilisinden alınması için gerekli sürecin işletilmesi gerekir.

BASMANE ÇUKURU BİR KEZ DAHA SAYIŞTAY RAPORUNDA

Sayıştay 2024 raporunda Büyükşehir’e bir kez daha Basmane Çukuru uyarısında bulundu.

Söz konusu bulguda şu ifadeler yer aldı:

Şehir merkezinde bulunan 20.866,10 m2 bir taşınmazın 1997 yılından itibaren şantiye alanı olarak atıl halde kaldığı görülmüştür. Büyükşehir Belediyesi ile iki şirket tarafından kurulan bir ortaklık arasında, İzmir 7'inci Noterliğinin 03.07.1997 tarih ve 29333 yevmiye numarası ile tanzim edilen kat karşılığı inşaat sözleşmesi imzalanmıştır. Yapılan sözleşmede birinci husus; Konak İlçesi, İsmet Kaptan Mahallesi, 1039 ada 8 parsel üzerine imar planlarına, ihale dosyası ve mahal listeleri ile yapılan sözleşme eki avan projesine göre yüklenici tarafından yerine getirilecek Büyükşehir Belediyesince onaylanacak projeye göre; konferans salonu, tiyatro salonu, sinema salonları, sergi salonları, katlı otopark, ticaret merkezi, otel ve turizm merkezi, alışveriş merkezi, mağaza, trafo ve jeneratör, destek ünitelerin inşaa edilmesi ile büyükşehir belediyesine ait olacak bölümleri bila bedel yapılarak teslim edilmesidir. İkinci husus; Kahramanlar Otoparkının Alanı'nda belediyece verilecek proje ve teknik şartnamelere uygun olarak yaklaşık 35.000 m2 inşaat alanlı katlı otopark 15 yıl süreyle işletmek şartıyla bilabedel inşaa edilerek Büyükşehir Belediyesine teslim edilmesi ve ilave 1.701.000,00 TL peşin bedelin %50'sinin sözleşmenin imzalanmasından itibaren 30 gün içerisinde, %50'sinin de 60 gün içerisinde ödenmesi hususlarını kapsamaktadır. Sözleşme konusu ikinci husus sözleşme hükümleri çerçevesinde Kahramanlar Katlı Otoparkının inşası yüklenicisi tarafından gerçekleştirilmiş ve yüklenici tarafından işletilerek 03.11.2015 tarihinde idareye devredilmiştir.

Sözleşmenin imzalanmasını takiben sözleşme yüklenicisi tarafından gerekli projeler hazırlanarak alınan inşaat ruhsatına dayalı olarak inşaata başlanmışsa da İzmir 3'üncü İdare Mahkemesinin 1998/458 esasına kayden açılan imar planının ve inşaat ruhsatının iptali istemiyle açılan dava sonucunda imar planlarına aykırılık sebebiyle 03.06.1999 tarihinde yürütmenin durdurulmasına karar verilmiş ve 8 parselde başlamış olan inşaat durdurulmuştur. Daha sonraki süreçte imar planları büyükşehir belediyesi ile ilgili ilçe belediyesi tarafından yenilenmiş fakat yine alınan yargı kararlarıyla imar planları iptal edilmiş ve 8 parseldeki taşınmazın plansız alan olarak kalması dolayısıyla inşaat durdurulmuştur. 09.07.2001 tarihinde sözleşme yüklenicisinin iki ortağının aynı bankaya borçlu olması nedeniyle malvarlıklarına TMSF tarafından el konulmuş ve ortaklığın tüm malvarlığına 6183 sayılı Kanun kapsamında takipler başlatılmış ve bu takipler kesinleşmiştir. Bu devralma işleminde TMSF, kanunların kendisine tanıdığı yetkiler çerçevesinde alacaklarının tahsiline ilişkin olarak verilmiş bir yetki olması sebebiyle şirketin tüzel kişiliğinde değişiklik yapmamıştır. Şirketin tüzel kişiliği TMSF'den ayrı ve bağımsız olarak devam etmiştir. 09.03.2009 tarihinde Büyükşehir Belediyesi ve ortaklık arasında protokol imzalanmış, protokol ile sözleşme konusu Büyükşehir Belediye payının %30'a çıkarılarak belediye hizmet binası yapılması, kalan %70'in ise yükleniciye ait olması şeklinde karar alınmıştır. Yapılan protokolün 8'inci maddesinde bu hükümler çerçevesinde ek bir sözleşme yapılacağı da ayrıca kararlaştırılmıştır. Bu protokol konusu kapsamında Büyükşehir Belediyesi ile ortaklık arasında 10.02.2014 tarihli yapılan sözleşme ile ilk sözleşme tadil edilmiş olup sözleşmeye protokol konusunda belirlenen hükümler eklenmiş ve sözleşme değiştirilmiştir

Ayrıca söz konusu taşınmaz için TMSF'nin 5411 sayılı Bankalar Kanunu'nun 134'üncü maddesi; “...6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uyarınca haczedilen aktif değerler ile lisans, ruhsat ve imtiyaz sözleşmelerinden doğan haklar ve bu varlıkların feri veya mütemmim cüzü niteliğindeki sözleşmelerden doğan, ancak başlı başına iktisadî değeri olmayanlar da dahil olmak üzere diğer tüm hak ve varlıkları bir araya getirerek, ticarî ve iktisadî bütünlük oluşturarak alıcısına geçişini sağlayacak şekilde satışına.” hükmü yetkisine istinaden TMSF tarafından üç kez taşınmaz satış kararı alınmış, ilgili kararların ilki fon kurulu kararı ile ikinci ve üçüncüsü ise ihaleye katılan olmaması dolayısıyla uygulanamamıştır. Daha sonra dördüncü kez satış kararı alınmış, taşınmaz 80.000.000,00 Amerikan doları muhammen bedel ile satışa çıkarılmış olup 19.01.2016 tarihinde ihale edilmiştir. İhale Şartnamesi'nin 8.4.1'inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Ege Dünya Ticaret Merkezi (Taşınmaz) Ticari ve İktisadi Bütünlüğü ihalesinin “Kurul” tarafından onaylanması tarihinden itibaren 30 ay geçmesine rağmen “İhaleyi Kazanan”ın kusuru olmaksızın, inşaat ruhsatının alınamaması halinde, “Kurul” tarafından ihale iptal edilecektir.” hükmünde belirtilen 30 aylık süre 24.09.2018 tarihinde dolmuş ve bu tarihe kadar ihale alıcısı tarafından inşaat ruhsatı alınamadığından ihale iptal edilmiş, taşınmazın eski maliklerine iadesine karar verilmiş, Konak Tapu Müdürlüğü nezdinde tüm takyidatların ihyası yapılmış ve eski yüklenici adına tapu tescili sağlanmıştır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu'nun “Tanımlar” başlıklı 2'nci maddesinde kamu kaynağı borçlanma suretiyle elde edilen imkânlar dahil kamuya ait gelirler, taşınır ve taşınmazlar, hesaplarda bulunan para, alacak ve haklar ile her türlü değerleri ifade ettiği belirtilmiş olup yine Mezkur Kanun'un “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8'inci maddesinde, “Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.” denilmektedir. Kamu idaresi tarafından konu ile ilgili tapu iptal ve tescil davası açıldığı, hukuki süreç sonucunda taşınmazın mülkiyetinin tamamının Belediye tarafından edinilmesinin hedeflendiği ve idari ve yargısal sürecin takip edildiği belirtilmiştir. İdare cevabında üzerine düşeni yaptığını belirtse de ekonomik değeri yüksek olan 20.866,10 m2 taşınmazın bir an önce değerlendirilerek atıl durumdan kurtarılması önemlidir.

Sonuç olarak, şehir merkezinde bulunan 20.866,10 m2 taşınmazın 1997 yılından itibaren şantiye alanı olarak kalmasının güvenlik açısından tehdit oluşturmasının yanı sıra kamu kaynağı olan taşınmazın etkili, ekonomik ve verimli kullanılmadığını gösterdiği, bu sebeple yürürlükte bulunan imar planları doğrultusunda söz konusu taşınmazın değerlendirilmesine yönelik işlemlerin yapılarak gerekli idari ve yargısal süreçlerin işletilerek sonuçlandırılması gerekmektedir.