DOLARIN NASIL BASKILANDIĞINI GÖRMEMEK İÇİN KÖR OLMAK LAZIM.
Uğur Civelek :
Döviz kurlarındaki yapay zorlamalar ve gerçekler!
Son haftalarda döviz kurlarında yaşanan gerileme, pek çok kişinin kafasını karıştırmış gibi görünüyor. Karşılaştığımız sorular, neler olup bittiğinin anlaşılamadığını düşündürüyor. Söz konusu eğilimin yapay ve bir zorlama mı, yoksa nispeten olumlu yeni bir başlangıç mı olduğu konusundaki tamamen farklı değerlendirmeler bu sonuçta belirleyici olmuş gibi görünüyor.*
Siyasi irade başarılı görünmek ve itibarını artırmak, finansal yapı gelişmelerin kontrolden çıkmasını önlemek ve sorunların ağırlaşması pahasına günü kurtarmak, net döviz borcu yüksek olan kurumlar ile yabancı sermaye ise risklerini azaltma fırsatı bulabilmek için Türk lirasının değerlenmesini istiyor. Söz konusu kesimler, beklentilerin bu eğilim lehine değişmesi için çaba harcıyor ve bunu mümkün kılacak her gelişmeyi abartılı bir şekilde kullanmaya çalışıyor. *
Bu nedenle, piyasalarda yabancı sermaye geliyormuş veya yastık altı tasarruflar sisteme giriyormuş beklentisi lehine piyasa yapılıyor. Döviz kuru geriletiliyor, varlık değerleri yükseltiliyor; fakat faizlerin para otoritesi uygulamalarından bağımsız olarak yükseliş eğiliminde oluşu, şimdilik bu eğilimlerin yapay ve geçici olduğuna işaret ediyor.*
Eğer yabancı sermaye girişleri ve yastık altından sisteme net dönüşler söz konusu olsa idi, başta mevduat ve kredi olmak üzere tüm faizlerin geriliyor olması gerekirdi; Merkez Bankası son yaptığı Para Piyasaları Kurulu toplantısında geç borçlanma faizini yükselterek piyasaları sakinleştirmeye çalışmak durumunda kalmazdı.*
*
PEKİŞEN VESAYET*
*
16 Nisan tarihindeki referandum öncesinde döviz kurlarını geriletmek için bir gayretkeşlik yaşandı; hem de küresel düzeyde sağlam liman arayışının güçlendiği ve yüksek kırılgan olarak nitelene risklerden kaçınma eğiliminin güçlendiği bir ortamda! Daha sonra ise içeride kimseyi memnun edemeyen referandumdan çıkan sonuç abartıldı; yapısal reformlar yoluna girilecekmiş ve bölgemizde Batı patentli jeopolitik tasarımlara taşeronluk yapılacağı varsayımı devreye sokuldu. Geride bıraktığımız hafta genelinde ise önce Fransa başkanlık seçimlerinin ilk turundan çıkan sonuç ve daha sonra sürpriz olarak nitelendirilen Merkez Bankası'nın faiz hamlesi aynı amaç için kullanıldı. Eğer Fransa ilk tur seçimleri sonrasında avro başta dolar olmak üzere diğer paralara karşı yapay şekilde güçlenmemiş olsa, dolar kurumuz 3.60 düzeyinin altına inmeyebilirdi.*
Jeopolitik konularda ülkemizin bekası açısından hayati önem taşıyan uzlaşmazlıklar görmezden gelindi. Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi'nin, ülkemiz hakkındaki denetim kararı orta vade açısından taşıdığı öneme rağmen pek hesaba katılmadı! Şöyle ya da böyle, siyasi iradenin yapısal reformlar lehine yörüngeye sokularak yıpratılacağı ve geleceğimiz üzerindeki vesayetin pekiştirileceği varsayıldı!
*
BÜYÜYEN KAYNAK SIKINTISI
*
Şimdilik açık ve net olan tek eğilim, faizlerin yükselmekte olduğu ve kaynak sıkıntısının büyüdüğü yönündedir; maliye ve kredi konularındaki zoraki gevşemenin ardından paranın devir hızı ivme kaybetmeye, ekonomik durgunlaşma yönündeki eğilim yeniden güçlenmeye başlamıştır. Bu koşullarda döviz kuru yükselmeyebilir ve hatta bir miktar gerileyebilir; ancak menkul kıymet şeklindeki varlıkların değer kaybetmesi yönündeki baskıların güçlenmesi de kaçınılmaz olur. Böyle devam etmesine izin verilebilecek bir durum değildir; zira enflasyon baskıları kısmen güç kaybetse de, ekonomik daralma ve işsizlikte tempolu artış kaçınılmaz hale gelir. Bilançolar seri bir şekilde yıpranmaya başlar ve riskten kaçınma eğilimi güçlenir; devamında ise gelişmelerin kontrolden çıkması ve bir önceki yılı mumla aratacak krizlerin yaşanması kaçınılmaz hale gelir.*
Hemen yukarıda özetlemeye çalıştığımız gidişat, demokrasi anlayışından ve Hukuk Devleti çizgisinden uzaklaşmayı hızlandırabilir. Bu olumsuzluktan kurtulmak adına tek şans olarak önümüze konulan yapısal reform yörüngesi ise mevcut küresel koşullarda bu süreci kısa bir süreliğine geciktirebilir, fakat işleyişin yönünü değiştiremez. Yaşadıklarımız, sorunların ağırlaşması eşliğinde gerçekleşen döviz kurlarındaki gerilemenin kalıcı olmayacağını ve yukarı yönde güçlü hareketler lehine enerji biriktirmekte olduğunu düşündürüyor. Gelişmeleri kısa vadeli ve spekülatif bakış açısı ile değerlendirmeye çalışanlar, çok yanılıyor olabilir!
Yer İmleri