Sanat Mozaik

[Terraluna]

Amerikali roman yazari Harry Grey’in dogum yildonumu (2 Kasim 1901)



(Yonetmen Sergio Leone, Harry Grey’in The Hoods romanini Bir Zamanlar Amerika (Once Upon a Time in America - C'era una volta in America) ismiyle sinemaya cekmisti.)



Noodles: We should have known, huh? You can always tell the winners at the starting gate. You can always tell the winners, and you can tell the losers.

(Perché, non si capiva? I vincenti si riconoscono alla partenza. Riconosci i vincenti e i brocchi. Chi avrebbe puntato su te?)

"Duyduguma gore buyuk bir yildiz olmus. Anlamaliydik degil mi? Kazananlar, cikis anindan bellidir. Tipki kaybedenler gibi."

[Terraluna]

Macar sair ve roman yazari Gyula İllyés’in dogum yildonumu (2 Kasim 1902)



Yalniz orda yok zorbalik,
zorbaligin oldugu yerde,
yalniz tufeklerin agzinda.
yalniz hapisanede.
Yalnız ‘suclu’ diye haykiran
yargicin soguk yargisinda.
yalniz ‘hazir ol!’da
yok zorbalik
Gizlice aralanmis
kapilarin arasinda
korkuyla fisildanan
haberlerde yok yalniz.
Zorbalik cocuk yuvalarinda,
zorbalik babanin ogutlerinde
gulumsemelerinde ananin,
verdigi karsiliklarda cocugun yabanci birine.
Veda opucugunde bile
var o aslinda,
sesinde var kocasina soran kadinin:
Ne zaman geleceksin sevgilim?
Sevgilinin yuzunde,
buz kesiliveren apansiz,
tam su sira,
onunla bulusurken.
Konusurken sen kendi kendinle
odur, zorbaliktir sorguya ceken seni,
ozgur degilsin artik
dusunurken bile.
Kollar seni, kacamazsin,
hem gardiyansin, hem tutuklu,
siner kumasina esvabinin,
siner tutunun tadina.
Artik bilemezsin yasamak ne,
et ne, ekmek ne,
istemek ne bir seyi,
istemek olesiye.
Boylece olursun kolesi kendi kendinin,
olursun tasidigi zincirleri doken ocak,
dunyaya getirdigin cocuklari
besler buyutursun o yesin diye.
Zorbaligin oldugu yerde
her sey zincirin bir halkasi,
veba gibi dort yandan sarar seni,
olursun sen de zorbaligin tam kendisi.



Where is an oppression
That oppression exist
Not only in the gun’s barrel
Not only in the prison cells
Not only in the rooms of catechize
Not only in the night watch’s
Yelling of time,
In the darkest night.-
That oppression exist
Not only in the stench full smog
Of the closing speech of the prosecutor,
In the forced confession,
In the tapping on the wall
of the code of Morse,
Not only in the Judge’s frigid voice.
But it is in the expected verdict of condemned-
There is an oppression
Not only in the harsh military order of
“ Stand up” “Fire”,
But in the sound of the beating drum,
And it is in:
As they dropp the corpse in the gutter,
There is an oppresion
Not only in the secretly passed messages through the ajar doors,
Or in the sound of a shush, -
But where is an oppression exist
There is an oppression exist!
Not only in the painful screaming
behind the motionless face,
Or in the tears of a growing silence,
Or in the dilating pupils, -
It is in the car‘s squeaking in the night
And it is at the garden gate,
And in the telephone
When you say hello,
You sense it trough the wires:
there is a stranger listens and not only there,
But the bug is on the train, airplane,
Between the pair of rail, in the knots of the rope
Because there is oppression,
Not only in the non stopping clapping
during the standing ovations,
Not only in the opera house,
not only in the trumpet’s sound, -
It is there in the stone statues on the corners,
It is in the doleful pictures and in every boring frames.
It is in the garden, and in the garden gates

[Terraluna]

Yeni gercekcilik akiminin usta Italyan yonetmeni Luchino Visconti'nin (di Modrone) dogum yildonumu (2 Kasim 1906)

[Terraluna]

Yunan sair Odisseus Elitis'in (Odysseus Alepoudhelis) dogum yildonumu (2 Kasim 1911)



Dudaklarinda bir firtina tadi var – Ama sen nerelerde
dolasiyordun
Butun gun aklinda tasin ve denizin kati dusu
Kartal yuklu bir ruzgar siyirdi tepeleri,
Siyirdi istegini kemiklerine kadar
Ve gozbebeklerin aldi Khimera’nin sancagini
Kopuklerle cizerek bellegini!
O kucuk Eylul’un bildik yokusu nerede
Hani asagiya, oteki kizlarin o SIK caliligina,
arkadaslainin kucak dolusu biberiye bıraktiklari
o kizil topraga bakarak oynadigin.
-Ama sen nerelerde dolasiyordun
Butun gece aklinda tasin ve denizin kati dusu
Sana ciplak suda onun isildayan gunlerini say dedim
Sırtustu yatip her seyin tan vaktinin tadini cikar
Ya da sararmis ovalarda dolas
Gogsunde bir isik yoncasiyla, Ey iambos dizesinin Ecesi.



Hai un sapore di tempesta sulle labbra – Ma dove vagavi
Tutto il giorno nel duro sogno della pietra e del mare
Vento da aquile ha spogliato i colli
Ha spogliato fino all’osso il tuo desiderio
E le pupille dei tuoi occhi hanno accolto il segnale della Chimera
Rigando di schiuma il ricordo!
Dov’è la consueta erta del breve settembre
Nella rossa terra dove giocavi guardando in basso
I profondi faveti delle altre fanciulle
Gli angoli dove le tue compagne lasciavano bracciate di rosmarino
- Ma dove vagavi
Tutta la notte nel duro sogno della pietra e del mare
Ti dicevo di contare nell’acqua spoglia i suoi giorni luminosi
Di goderti supina l’alba delle cose
O anche di vagare per gialle vallate
Con un trifoglio di luce al petto eroina di giambo.

[Terraluna]

Akademi Odullu Amerikali aktor ve yapimci Burt (Stephen) Lancaster'in dogum yildonumu (2 Kasim 1913)

[Terraluna]

En populer Romali aktorlerden ve ayni zamanda sarkici Gigi Proietti'nin dogum gunu (2 Kasim 1940)

[Terraluna]

1950 yilinda Nobel Edebiyat Odulunu kazanan, Irlanda asilli Ingiliz roman ve oyun yazari George Bernard Shaw'un olum yildonumu (2 Kasim 1950)

"Isitiyor musunuz? Su kapiniza dayananlar da oc almaktan, adam bicaklamaktan yana. Sen elebasilarini yok ettin. Seni yok etmek de onlarin hakki. Suphe ediyorsan buradaki dort akil hocana sor. Sonra ben de hak, hukuk adina, Kralicelerini oldurdukleri icin onlari oldurmeyecek miyim? Sira bana gelince, yurttaslari yurtlarini isgal edeni sag birakacak degiller ya. Roma da, ogullarinin ve kirilan gururunun ocunu almayacak mi ele gune karsi? Boylece beni haklayanlar da haklanacak. Cinayet cinayeti doguracak, her zaman hak, onur ve baris adina, tarihin sonuna dek." Sezar ve Kleopatra



"Do you hear? These knockers at your gate are also believers in vengeance and in stabbing. You have slain their leader: it is right that they shall slay you. If you doubt it, ask your four counsellors here. And then in the name of that right [he emphasizes the word with great scorn] shall I not slay them for murdering their Queen, and be slain in my turn by their countrymen as the invader of their fatherland? Can Rome do less then than slay these slayers, too, to show the world how Rome avenges her sons and her honor. And so, to the end of history, murder shall breed murder, always in the name of right and honor and peace, until the gods are tired of blood and create a race that can understand."





"Sen bir seyler gorursun ve 'neden' diye sorarsin. Bense her seyi asla olmadigi bicimde hayal eder ve 'neden olmasin' diye sorarim."

[Terraluna]

Penguin Books, D. H. Lawrence'in Lady Chatterley'in Sevgilisi (Lady Chatterley's Lover) romani 2 Kasim 1960 tarihinde Harmondsworth, Middlesex, Ingiltere'de yayinladi. (Yazarin olumunden 30 yil sonra.)