Th trendhound ile hasbihal

[TRENDHOUND]

Japonya ekonomisi çok ilginç gerçekten. Her yıl devasa bütçe açığı verir, yıllık GSMH nın %8-10 u gibi ama öte yandan cari fazla verir. Her yıl düzenli olarak bu kadar bütçe açığı veren bir ekonomi haliyle GSMH ye oranla %250 gibi çok yüksek bir kamu borcuna sahip olacak. Enteresan olan ise JPY nin böyle bir durumda değer kazanması.

[TRENDHOUND]

Peki, Türkiye'de kamu borcunun GSMH ye oranı nedir? Sadece %25. Bu durumda TRY nin değerli olması gerekmez mi? Mantık öyle diyor ama tam tersi oluyor. Son 3 yıldır devam eden yüksek dereceli enflasyonist ortam TR'nin kamu borcunun GSMH ye oranının %40 lardan %25 e düşmesini sağladı. TR dünyada kamu borcu en düşük ülkeler arasındadır. AKP sağolsun onlardan Allah razı olsun, çiftçiyi emekliyi asgari ücretle çalışanları bitirdiler yok ettiler ama ülkenin kamu borcunu ciddi şekilde düşürdüler. Öte yandan çiftçisi emeklisi asgari ücretlisi bunu hakketti, çünkü bunların çoğu AKP'ye oy verdi, şimdi de sonuçlarına katlansınlar.

[TRENDHOUND]

Ekonomik krizleri 2 ana kategoriye sokabiliriz, gelişmiş ülkelerdekiler ve gelişmekte olan ülkedekiler. İlkindeki krizler deflasyonist türdendir ve kamu borcunun GSMH ye oranla %400-500 gibi aşırı yükselmesi sonucu ortaya çıkar, ikinci kategoridekiler ise ödemeler dengesi yüzünden çıkar kamu borcu yüzünden değil (çünkü onlarda kamu borcu zaten hep düşük seyreder). Bütçe, dış ticaret ve cari açıklar gelişmekte olan ülkelerde ödemeler dengesi krizine neden olur ve bu da ekonomik kriz çıkarır. TR'deki krizler de hep bu türden oldu. TRdeki krizlere baktığımızda kriz arifesinde kamu borcunun nadiren %60 lara çıktığına tanık oluyoruz. 1994 deki Çiller krizinin tam arifesinde TR kamu borcunun GSMH ye oranı sadece %44 idi. Kamu borcu göreceli olarak çok düşük olduğu için TR gibi az gelişmiş ülkelerdeki ekonomik krizleri tetiklemez, onları 3 lü açıklar dolayısıyla da ödemeler dengesindeki bozulma tetikler.

[TRENDHOUND]

Sportif hisselere bulaşanları sert bir şekilde eleştiriyorum ama öte yandan ben de nadiren de olsa bunları alıp satıyorum. Benim eleştirim bu hisselere yatırım gözlüğü ile bakanlaradır yoksa kumar oynadığının bilincinde olup da kısa vadeli gir çık yapanlara değil. Siz ne yaptığınızın bilincinde iseniz sizi eleştirmek bana düşmez.

[TRENDHOUND]

Ben zaten ufak denecek paralarla hobi olarak düzenli şekilde kumar oynayan biriyim. Aslında benim parasına oynadığım briç ve 5 kartlı poker bana göre kumar değil ama teknik anlamda kumardır çünkü parasına oynuyoruz. Neden kumar değil diyorum? Çünkü her 2 oyun da zeka oyunudur, hatta pokerin zekaya ek olarak psikolojik boyutu da var. Eh durum böyle olunca zaman zaman sportif hisselerde kumar oynamaktan çekinmem tabii şartlar lehime olduğunda.

[TRENDHOUND]

Briç oynadığımda rakiplerimin kim olduğu önemli değil çünkü 30 yıllık briç oyuncusuyum, her milletten insanla bu oyunu oynadım ve kendime de güveniyorum. Polonyalılardan çekinirim gerçi, çok zeki adamlar. Ama iş pokere gelince masaya oturmadan önce rakiplerimi tanımak isterim ki ona göre strateji geliştireyim. Pokerin bir şans oyunu olduğuna inananların sayısı ne kadar çok ise o kadar iyi çünkü pokerde şans faktörünün etkisi sınırlıdır.

[tovbekar]

Türkiye ile ilgili mesela 94 krizindeki ve sonraki dönemlerde iç ve dış borç oranları bence önemlidir. İç borcunuz nihayetinde para basılarak ödenir ve biter ya da enflasyonist ortamda mesela en güzel misal buna Almanyanın dünya savaşlarından sonraki dönemleri , borçlar önemsizleşir. dış borç ise maalesef fakirleşmeyi had safhaya çıkarır. oranları bilmiyorum ama iç borç ve dış borç değişimleri ve şu planda ülkeden yapılan transferler az gelişmiş ülkelerde tetikleyici olmakta...

içsel değer diye bahsettiğiniz nedir bilmiyorum. cehaletime verin. altın ile ilgili kızılderililer "beyaz adam altının yenmediğini anladığında iş işten geçmiş olacak" dediğinde noktayı koymuştur. Lale devrindeki kriz hakeza benzer değil midir. sırf birileri alıp satıyor diye veya değer veriyor diye mesela dogcoin alanları aklım almıyor...
Bırakalım coinleri altın için bile değer izafidir. Egede afişler var şu zamanlarda. Denizli Tarım fuarı şu tarihler arasında EGS ... merkezinde... yıllarca Egsnin bir şirketinin değersizleşmiş ama adı kalmış bir kaç lot hissesi bir aracı kurumdaki hesabımda kalmıştı... afişi görünce hiç olmazsa adı bari kalmış dedim... sahi bu içsel değer 100 000 dolar ediyor mu? 1 coin değeri yarın yazılım silindiğinde acaba bir yerlerden kazılıp çıkarılabilecek mi? Ben satın aldığım değerin bir şekilde kendi tahtamda ağırlık sağlamasını talep ederim. bu yüzden başkalarının verdiği sanal değerlere kapalıyım...

[yelpaze]

Finansal krizler konusu çok karmaşıktır ve vaka bazında tek tek incelenmelidir. Kategorize etmek mümkün değil.

-Mesela Japonya vakasında herkes GSYH, borç, cari fazla gibi finansal faktörlere odaklanırken ülke nüfusunun azaldığı ve verimliliğin dünya çapında en yüksek seviyeye ulaştığı gerçeklerini göz ardı eder. Finansal piyasalar bir şekilde ele verir.
-1929 büyük buhranının suçu başkan Hoover'a yıkılır halbuki tüm kartlarını doğru biçimde kullanmıştı. 2008 krizi başladığında toplum 1929'da olduğu gibi altına hücum seçeneğine sahip olsaydı biz 2009 yılında Bernanke yada Obama'yı değil ABD'nin Generallerinin adını duyacaktık zira ABD büyük bir savaşla krize karşılık verecekti. 1929'da Hoover askeri kartları oynamadığı için ve kağıt para ekonomisi henüz şimdiki gibi yükselmemiş olduğundan buhrana dönüştü, Roosvelt ise tam tersini yaptı. ABD 1945'den sonra savaş ekonomisini sürdürdü, direkt olarak ordusunu kullandı ve şimdi de vekalet savaşları şeklinde yapmaya başladı.
-Türkiye krizlerinin Merkezi yönetim borcuyla alakası yok çünkü osmanlı geleneği gereği devlet otoritesi, kamu maliyesini, vergiler ve devaluasyonlar yoluyla hep sağlam tutmaya meyillidir ancak dış borçlar da hep yüksektir. Burada hassas nokta dış borç ödeme gücüdür ve krizlerin ardında yatan problemin cari açık olmasının nedeni de dış borç ödeme gücüne ilişkin soru işaretlerini tetiklemesidir. Merkezi bütçe dediğiniz TL dengedir yani halkın ve iç piyasa ekonomisinin gücüyle orantılıdır. Vergi ödeme ve devaluasyona dayanma gücüne dayalı bu sistem içten beslemeli olduğundan kara delik gibi gittikçe küçülerek büzüşür. Osmanlı bunu sıfır noktasına kadar yaşadı, tarihte sıfırlanmış nadir örneklerdendir. Dış borcun dayanağı ihracat ve turizm gelirleridir ve bu içsel değil dışsal bir konudur ancak iç dengeyi de direkt ilgilendirir. Cari açık patladığında borç yenileme sorgulanır ve ortaya çıkacak bir panik kurları yukarı iterek sistem bizim sırtımızda, ayakta kalmaya çalışır. Sonuç olarak cari denge çok önemlidir, borç ödeme gücünü etkiler. AKP dönemi medeniyet tarihinin en olağanüstü dönemi olduğundan yıllık 40-50 milyar$ cari açık ve 500 milyar$ borç pek rahatsız etmedi ancak koşullar normale döndükçe ülkeler de görmezden geldikleri problemlerle yüzleşmeye başladı. Aşırı açıktan korkmayanlar şimdi borç yenileme sorunu yaşarsa Trump onlara adres olarak savaş ekonomisini gösterecek.