Th trendhound ile hasbihal

[Zdx&Lunar Soul]

Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği'nde değişikliklere gidildi

https://www.resmigazete.gov.tr/eskil...20251125-2.htm

https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/ene...le%20getirildi.

[yelpaze]

TH'nin 2001 ve öncesindeki krizler için tespitleri doğru ancak altının doldurulması lazım.
1994 ve 2001 krizlerinden önceki yıllarda cari açık sırasıyla yıllık 6,4-9,9 milyar$ olarak, rekor düzeyde gerçekleşmiştir. Hatta 1991 körfez savaşı kaynaklı düşüşten önceki yıl da cari açık rekoru kırılmıştır. Yani saddam olmasa bile 1991 düşüşü yaşanacaktı. 1998 düşüşü cari açık normal seviyede olduğundan uzun vadeli desteklerle sınırlı kalmıştır. 1992 ise bizim borsanın gizemli yılıdır. Cari fazlalara ve Özal'ın istediği gibi savaşta kazanan tarafta yer almamıza rağmen 1 koyup 3 almak yerine borsamız USD bazında %50 daha düşmüştür?

Makro ekonomik gerçekler herkesin gözü önünde olmasına rağmen borsa düşüşleri öngörülememiştir. O dönemde yabancılar gittikleri az gelişmiş ülkelerde ana indikatör olarak döviz açığına ve onu artıran kredi piyasasına odaklanıyordu. Kredi bolsa ve ucuzsa gayrimenkul balonu oluşuyor, bunu borsa balonu takip ediyordu. Yabancılar bunun sürdürülemez olduğuna kanaat getirip önce kendileri sıcak paralarını çekip kaçıyordu. Ardından döviz kıtlığı ve panik bir araya gelip gayrimenkul ve üretime hasar veriyordu. Gelişmekte olan ülkeler daha sonra sermaye hareketlerinde sıkı kontrole başlayıp bu süreci sonlandırdılar. ABD kredileri bollaştırıp faizi düşürünce de artık bu iş sona erdi ve cari açık bir tetikleyici olmaktan çıktı. Tabi biz dahil bir kaç ülke hariç!!! 2005-2018 arası dönemde çok yüksek cari açık verdiğimiz halde önemli bir borsa çöküşü yaşanmadı, sebebi kamu ve özel sektörün varlık satışlarıydı. Bu durumum toplumsal bir direnişle karşılaşmaması ve satarak bol para elde etme süreci yatırımcılar açısından açıkların sürdürülebilirliğini ikna edici oldu. 2018 sonrasında siyasi istikrar(artık siz ne anladıysanız bundan) ve küresel para bolluğunda çılgınlık seviyelerine gelmemiz döviz açıklarının sönümleyicisi oldu. Arjantin örneğinde ise 90'lar düzeni devam etti, para bolluğuna, hatta IMF anlaşmasına rağmen güven tesis edilemedi. Bu çok önemli bir konu zira bize şunu anlatıyor; sıfır faiz ve bol para ortamında dahi bir ülke dibi boylayabilir yani piyasaları yükselttiği iddia edilen güçler tam tersi yönde de etki yapabilir!!!

2001 krizinin yaşandığı Şubat ayında İMKB USD bazında dip yaptı TL bazında değil. TL bazında dibi 2000 yılı sonbaharında tamamlamıştı yani Ecevit'le anılan anayasa kitabı fırlatma olayından aylar önce İMKB TL olarak dip yapmıştı ve oraya bir daha gelmedi. Dikkat ederseniz siyasi krizden çok önce borsa, makro dengelere bağlı olarak yerini bulmuş. 1994 krizi yabancıların, not indirimini bahane etmesiyle sahneyi ilk terk eden olmalarına bağlanır. Öncesinde iç piyasada da ısınma emareleri vardı ama zayıftı. Benim kişisel görüşüm varlık fiyatlarında ani düşüşün kredilerde temerrütleri hatırlatıp bankaların aniden ve şiddetli tepki vermelerine neden olması... Zaten pamuk ipliğine bağlı siyasi dengelerin de bu bahaneyle kopması ve "teğet geçecek" diyen bir otoritenin olmaması. 94'te bu pek anlaşılmadı çünkü sadece 2 tane tek şubeli banka iflas etti. 2001 krizi öncesi ise hem iç piyasada ısınma hem de bankacılık faaliyetlerindeki balon net gözüküyordu, devaluasyon süreciyle siyasi kriz de 94 ile benzer bir şekilde sahnede yerini aldı. 20 civarı büyük banka battı. Çek defteri almanın ne kadar kolay olduğunu hatırlıyorum da...

Siyasi krizler hep dövize atağı tetiklerdi ve 19 Mart 2025'de bunun değişmediğini gördük. Demek ki halktan gelen döviz talebinde değişen bir şey yok Türkiye hala o eski Türkiye.