Sanat Mozaik

[Terraluna]

Denemeyi edebi bir tur olarak populerlestiren Fransiz Ronesansinin en onemli filozoflarindan Michel de Montaigne'nin olum yildonumu (13 Eylul 1592)

“Kader bizi ne iyi ne de kotu yapar; bize sadece maddeyi ve tohumu verir; ondan daha guclu olan ruhumuz bunu hosuna gittigi gibi cevirir ve uygular. Mutlu ya da mutsuz, kendi kosulunun tek nedeni ve sahibi ruhumuzdur. Disaridan gelen etkiler, tatlarini ve renklerini ic yapimizdan alir; aynen giysilerin bizi sicakliklariyla degil, kendi sicakligimizla isittiklari gibi, ortmek ve muhafaza etmek icindir onlar. Soguk bir bedeni sarip sarmalayan da ayni etkiyi elde ederdi; kar ve buz bu sekilde muhafaza edilir.

Tembel bir kisi icin calisma nasil iskence ise ayni bicimde sarap yoksunlugu bir ayyasa, azla yetinme lukse duskun kisiye, bedensel calisma narin ve aylak kisiye gore iskencedir - geri kalanlar icin de benzer seyler soylenebilir. Isler kendiliginden ne cok aci verici, ne de zordur; ama zayifligimiz ve gevsekligimiz onlari bu hale getirir. Yuce ve onemli seyleri yargilayabilmek icin ayni nitelikte olan bir ruha sahip olmak gerekir; bu olmazsa onlara kendi kusurlarimizi yukleriz. Kurek suda kavisli gibi gorunur. Onemli olan sadece nesnenin kendisi degil, onun goruldugu bicimdir.

O zaman insanlari cesitli bicimlerde olumu kucumsemeye ve aciya dayanmaya ikna eden bunca soylem arasindan neden bize uygun olanini bulmayalim? Ve de neden, baskalarinda basarili olmus bunca guzel ikna yolu arasindan herkes dogasina uyani kendisine uygulamasin? Agriyi kokunden sokecek guclu ve aci ilaci sindiremiyorsa, hic degilse agriyi hafifletecek tatli olanini alsin.” Denemeler



“Fortune does us neither good nor hurt; she only presents us the matter and the seed, which our soul, more powerful than she, turns and applies as she best pleases; the sole cause and sovereign mistress of her own happy or unhappy condition. All external accessions receive taste and colour from the internal constitution, as clothes warm us, not with their heat, but our own, which they are fit to cover and nourish; he who would shield therewith a cold body, would do the same service for the cold, for so snow and ice are preserved.

And, certes, after the same manner that study is a torment to an idle man, abstinence from wine to a drunkard, frugality to the spendthrift, and exercise to a lazy, tender-bred fellow, so it is of all the rest. The things are not so painful and difficult of themselves, but our weakness or cowardice makes them so. To judge of great, and high matters requires a suitable soul; otherwise we attribute the vice to them which is really our own. A straight oar seems crooked in the water it does not only import that we see the thing, but how and after what manner we see it.

After all this, why, amongst so many discourses that by so many arguments persuade men to despise death and to endure pain, can we not find out one that helps us? And of so many sorts of imaginations as have so prevailed upon others as to persuade them to do so, why does not every one apply some one to himself, the most suitable to his own humour? If he cannot digest a strong-working decoction to eradicate the evil, let him at least take a lenitive to ease it.”

[Terraluna]

Ingiliz yazar ve gazateci Daniel Defoe'nun dogum yildonumu (13 Eylul 1660)

"Insan yasami, yazginin ne garip bir cilvesidir! Kosullar degişince, degisik duygular cikiyor! Bugun sevdigimizden ertesi gun nefret ediyor, bugun aradigimizdan, ertesi gun kaciyor, bugun istedigimizden ertesi gun korkuyoruz." Robinson Crusoe



"La vita dell'uomo! e che molle differenti segrete sono dagli affetti ha affrettato circa, come le circostanze differenti presentano! Oggi amiamo che cosa domani odieremo; oggi cerchiamo che cosa domani eviteremo; oggi vogliamo che cosa domani temeremo, no, persino tremiamo alle apprensioni di."� Avventure di Robinson Crusoe



“Mart'taki yagmur mevsiminin ve bu issiz adaya ayak basisimin yirmi dorduncu yilinin yagmurlu gecelerinden birisiydi; yatagima ya da hamagima uzanmistim, uyaniktim, sagligim oldukca yerindeydi, hicbir agrim, huzursuzlugum yoktu; birazdan anlatacagim seyin disinda ne bedensel ne de kafami her zamankinden daha fazla kurcalayan herhangi bir zihinsel rahatsizligim vardi. Fakat uyumak icin hicbir bicimde gozlerimi kapatamiyordum; yok, butun gece boyunca gozumu bile kirpmadim. Gecenin ilerlemis saatlerinde beynimin, bellegimin o islek, devasa caddesinde donup duran dusunce kalabaligini yazmak mumkun degil. Minyatur ya da kisaltilmis diyebilecegim bicimiyle yasamimin bu adaya gelene kadarki kismini ve ardindan da bu adaya geldikten sonraki bolumunu gozden gecirdim. “



“It was one of the nights in the rainy season in March, the four- and-twentieth year of my first setting foot in this island of solitude, I was lying in my bed or hammock, awake, very well in health, had no pain, no distemper, no uneasiness of body, nor any uneasiness of mind more than ordinary, but could by no means close my eyes, that is, so as to sleep; no, not a wink all night long, otherwise than as follows: It is impossible to set down the innumerable crowd of thoughts that whirled through that great thoroughfare of the brain, the memory, in this night's time. I ran over the whole history of my life in miniature, or by abridgment, as I may call it, to my coming to this island, and also of that part of my life since I came to this island.”

[Terraluna]

Avusturyali yazar Marie von Ebner-Eschenbach’in dogum yildonumu (13 Eylul 1830)

"Bozuk bir saat bile gunde 2 kere dogru zamani gosterir. / Even a stopped clock is right twice a day. / Même une horloge arrêtée est juste deux fois par jour. / Un orologio fermo segna l’ora esatta ben due volte al giorno.”

[Terraluna]

Alman filozof Ludwig Andreas Feuerbach’in olum yildonumu (13 Eylul 1872)

“Ilk filozoflar gokbilimcilerdi. Gokyuzu insana hatirlatir ki. O sadece hareket etmeye degil ama ayni zamanda tasarlamaya yonelmistir.”



“Die ersten Philosophen waren Astronomen. Der Himmel erinnert den Menschen an seine Bestimmung, daran, daß er nicht bloß zum Handeln, sondern auch zur Beschauung bestimmt ist.”



“Yetkin insanda dusuncenin gucu, iradenin gucu ve kalbin gucu olmalidir.”



“Zu einem vollkommenen Menschen gehört die Kraft des Denkens, die Kraft des Willens, die Kraft des Herzens.”

[Terraluna]

Amerikali roman ve kisa oyku yazari Sherwood Anderson’in dogum yildonumu (13 Eylul 1876)

“Enoch da konusmak istiyor, ama nasil konusacagini bilmiyordu. Dogru durust konusamayacak kadar heyecanliydi. Tukuruk sacarak ve kekeleyerek konusurdu, sesi ise garip ve gicirtili cikardi. Boyle olunca da konusmaktan vazgecerdi. Ne soylemek istedigini biliyordu, ama bunu dile getirmesinin hicbir sekilde mumkun olmadigini da biliyordu. Yaptigi bir resim tartisilirken sunlari deyip patlamak isterdi: ‘Meseleyi anlamiyorsunuz,’ diye aciklamak isterdi, ‘baktiginiz resim, gordugunuz ve lafini ettiginiz seyleri icermiyor. Baska bir sey var onda. Hic gormediginiz, gormeye de niyetlenmediginiz bir sey.” Kasabamiz



“Enoch wanted to talk too but he didn’t know how. He was too excited to talk coherently. When he tried he sputtered and stammered and his voice sounded strange and squeaky to him. That made him stop talking. He knew what he wanted to say, but he knew also that he could never by any possibility say it. When a picture he had painted was under discussion, he wanted to burst out with something like this: “You don’t get the point,” he wanted to explain; “the picture you see doesn’t consist of the things you see and say words about. There is something else, something you don’t see at all, something you aren’t intended to see.”

[Terraluna]

Surrealizm'in yaninda aslen resim-heykel sanat urunlerini siniflandiran kubizm akiminin da edebiyattaki en onemli temsilcilerinden Fransiz sair Pierre Reverdy’nin dogum yildonumu (13 Eylul 1889)

Basini egmis
kivirmis kirpiklerini
agzi dilsiz
lambalar yanmis
bir isim var yalniz
unutulan
kapilar acilacak nerdeyse,
iceri girmeyecegim ben
her sey bu kapinin ardinda
konusulur
ve ben diyebilirim
kaderim bitisik odadaki oyunda.



Tête penchée
Cils recourbés
Bouche muette
Les lampes sont allumées
Il n’y a plus qu’un nom
Que l’on a oublié
La porte se serait ouverte
Et je n’oserais pas entrer
Tout ce qui se passe derrière
On parle Et je peux écouter
Mon sort était en jeu
dans la pièce à côté




Can bombos
Dil yok kuslarda
Her seyin uyudugu yuvada
Saat dokuz
Kipirti yok toprakta
Gogus geciriyor sanki biri
Gulumsuyor dersiniz agaclar
Damlalar tiril tiril dal uclarinda
Bir bulut delip geciyor geceyi
Adam turku soyluyor kapı onunde
Sessizce aralaniyor pencere



La cloche vide
Les oiseaux morts
Dans la maison où tout s'endort
Neuf heures
La terre se tient immobile
On dirait que quelqu'un soupire
Les arbres ont l'air de sourire
L'eau tremble au bout de chaque feuille
Un nuage traverse la nuit
Devant la porte un homme chante
La fenêtre s'ouvre sans bruit

[Terraluna]

Ingiliz roman ve oyun yazari, senarist, sosyal yorumcu ve yayinci J. B. Priestley'in dogum yildonumu (13 Eylul 1894)



"Futbolun 22 adamin topun pesinden kosmasi oldugunu dusunmenin, kemanin telden ve yaydan, Hamlet'in kagit ve murekkepten ibaret oldugunu soylemekten bir farki yoktur."�The Good Companions, 1928




“Nesenizi cogaltmak icin, nimetlerinizi sayin.”




“Icerlemek ve hatirlamak cekisme getirir; affetmek ve unutmak huzur getirir.”




“Iletisim araclarimizi ne kadar gelistirirsek, o kadar az iletisim kurariz.”

[Terraluna]

Iki Gonul Bir Olunca / Bir Gecede Oldu (It Happened One Night - Accadde una notte) filminin Ellie karakteri, 1 Akademi, 1 Golden Globe Odullu Amerikali aktris Claudette Colbert’in dogum yildonumu (13 Eylul 1903)