...:::Beyaz Yaka için Yatırım Koçluğu...:::

[callandor]

ABD'den selamlar,

Daha once kaba bir girizgah yapmistim. Buradan o mesajima ulasabilirsiniz.

Bu yazimda tasarruf tecrubelerimden bahsetmeye calisacagim. Orneklerle desteklemeye dikkat edecegim ki, kuru tavsiye olmadigi anlasilmaya calisilsin.

Ozellikle insanin alistigi ortamdan farkli bir ortama tasinmasi resmen ufkunu aciyor. Bu temel manada degisim yonetimi ile ayni surecte ilerliyor.

Inkar, kabul, uyum.
Farki bu surecten nasil gectigimiz olusturuyor. Sonucta etkisi tamamen bize ve yakin cevremize oluyor.

Kariyerinin basindakilere tavsiyem burada yazilan cizilen herseyi dogru veya yanlis diyerek pesinen yaftalamak yerine, icsellestirerek uzerinde dusunmeleri. Itiraf ediyorum ilk yazimi yazdigimda, oncesinde 550+ sayfa vardi ve tum yazilari okumam yaklasik 1 ay aldi. Cogunu da tuvalette okudum. Bosuna dememisler, Turk'un akli ya kacarken, ya da....

Demem odur ki baliklama atlamadan, ya da "hadi lem oradan" demeden once "acaba" diye sormayi tavsiye ediyorum. Bu tavsiyem is hayati icin de gecerli. Benden istenen bir cevap icin mumkun mertebe ertesi gun donus yapmaya calisirim. Hos "bizim isimiz hep acildir" serzenislerini duyar gibiyim ben de duydum zamaninda. O zaman da geri donusumde mutlaka hareket alani yaratmaya bakiyorum.

"Eleman hadi sadede gel, hani tasarruf, nasil tasarruf?" diyenleri duyar gibiyim Bazi ornekler sadece ABD ozelinde olacak. Aynisini arayip bulun diye degil de bakin neler olabiliyor dusuncesi ile yaziyorum.

1. Tasarrufun miktari olmaz. Ama 1 ama 1000. Onemli olan mantalite. Bugunun yapilamadigi yarin illaki yapilir. Yeter ki mayada olsun. Yogurt bile mayalandigi anda tutmuyor di mi? Olgunlasmasi lazim.
Benim Turkiye'deki rutin hayatimdaki tasarruf rakamim en son 2015 yili icin 21308 TLymis. 2016'yi kapsam disi tutuyorum; cunku rutin disi para hareketleri oldu. 2017 sonunda ABD'de nakit $31281 koymusum kenara. 2016 basindan Mayis 2018 basina kadar ABD-BES hesabimda biriken para $50380.

2. Bu kadar net rakamlari nasil veriyorsun diye soranlara da cevabi "kayitlar" olarak vermek isterim. Babamdan aldim bu aliskanligi. Kendisinin eski (30+ yillik) aile bilancolari hala durur aylik bazda.
Simdi kayit isi daha kolay. Bulut ustunde tuttugum iki dosyam var. ABD butce, TR butce. Internet baglantisi olan, excel calistirabilen herhangi bir cihazdan erisebilirim. Neleri takip ediyorum peki?
Giderler: Ev kirasi, araba kirasi, sigortalar, faturalar (internet, elektrik vs), kredi kartlari, egitim.
Gelirler: Maas, prim, sigorta geri odemesi
Birikimler: Her ayin ilk gunu portfoyun bir onceki aydan kapanis degerleri + gecmis ayda yaptigim tasarruf hareketleri.
Bu yazdiklarim ABD ozelindeki kalemler; cunku burada isler biraz daha farkli isliyor. Ama kayit isine TR'de basladigimi dusunursek bazi seyleri uyarlamak durumunda kaldigimi belirtmek isterim.

3. Tasarruf edicem diye kendimde, cevremde ruhsal yaralar acmamaya dikkat ediyorum. Ihtiyacimi mumkun mertebe ucuza maletmeye bakiyorum. Buradaki kilit nokta ihtiyaci belirlemekte. Kisisel olarak miskin tatili severim. Tesise giriste telefon, cuzdan, tablet, saat vs odadaki kasaya kilitlerim. Yemekler disinda da yanima almam. Bu yuzden hersey dahil konsepti seviyorum.
Lakin erken rezervasyon firsatini da kacirmiyorum. 2018 tatilimi 01 Aralik 2017'de satin almisim. 4654TL. Ayni tesis, ayni tarihler, ayni oda icin bu yaziyi yazarkenki fiyati 12972TL. Yorumu size birakiyorum.

4. Irlandalilarin guzel bir lafi vardir. "Ucuza mal alacak kadar zengin degilim" diye. Bizde de var benzeri "Ucuz etin yahnisi yavan olur" diye. Ne guzel demisler di mi? Onceki mesajimda yazdim. 2003-2004'te aldigim kiyafetlerden hala giydigim var diye. Kac sene olmus? 14-15. Mahalle baskisi? "November the general down my ...."

5. Mutlaka ama mutlaka kredi karti kullaniyorum. Cebimde maksimum $20 veya 20TL olur. Kredi kartinin borcunu kesinlikle sektirmem. Turkiye yeni yeni kredi notu olgusunu kullanmaya basladi. Borcunu sektirmeyenin maliyeti dusecek artik. Ben yilda bir kontrol ediyorum TR notumu. 5-6 TL maliyeti var. En son aldigim not 2017 Agustos, 1895/1900.
TR Kredi karti kullanarak ne kazaniyorum? Taksitli odeme, sagda solda kullanilabilecek puan, cesitli ayni oduller (sinema bileti, muze girisi vs.), kredi notu. Sn.Cautinary kredi kartinin puanlari konusunda daha detayli ornekler vermis.
ABD'de ozellikle kredi notu cok daha ciddi. Insanlarin ikinci endisesi diyebilirim. Notunuz iyiyse kralsiniz, kotuyse vay halinize. 2008'de falan cok canlari yanmis kredi islerinden. Simdi kus ucurtmuyorlar. Ben expat rolune burunup araba, ev vs kiralayabildim. Vize tipim farkli olsaydi cok daha fazla zorlanirdim. Simdi ust seviyenin bir altindayim. En ust dilime cikmak icin burada toplamda 8 sene falan aktif ekonomik kaydimin olmasi lazim.
ABD Kredi kartindan ne kazaniyorum? %1,5 geri odeme ve kredi notu puani. Ha burada kredi karti borcunu 2 ay sonra oduyorsunuz. Ona uyum saglamak zor oldu biraz Daha once bahsettigim ABD butce dosyasi malladi baslarda. Neyse yolunu bulacak. Yeni kartimin henuz 4 ekstresi geldi, 6.da rutine binmis olur.

6. Dinamik tuketici urunlerinde her zaman en iyisi pesinde kosmuyorum. Yenilemem gerekirse o an icin fayda maliyet analizi yapiyorum. Su an hala iphone5s kullaniyorum. Pili tatmin edici seviyede. Oyun isini yine yillar once aldigim ipad mini retina tablette goruyorum. Kizima sozum var Eylul icin. Kendi tabletimi ona devredecegim. Kendime ipad pro yerine ipad ya da ipad mini4
alacagim. Bu kararimdaki en buyuk etken, kullandigim omuz cantasi olacak. Onun icine sigarsa ipad, sigmazsa ipad mini 4. Yine su an icin telefon ihtiyacim dogmus olsa tahminen $699'a iphone8 alirim. iphonex almayarak $300 cebimde tutmus olurum.

7. Tasarruf yaparken esnek davranmaya calisiyorum. Arada ufak odullendirmeler yapiyorum. Mesela ailecek hoslandigimiz bir restorana yemek yemege gidiyoruz. Bana o an icin maliyeti gidis gelis 120mil yol+benzin ve $80 hesap. Ya da 2016 sonunda yaptigim gibi kendime kara cuma indiriminden $249'a PS4 almak gibi.

8. Kayit tuttugum icin rutin odemelerimi anlik analiz edebiliyorum. Duruma gore tasarruf hesabima para aktarma isini one alip oteleyebiliyorum. Ama mutlaka donem icinde aktarma yapmis oluyorum.

9. Tasarruflarimi daha ulvi bir amac icin yonlendirmekten cekinmiyorum. Konut kredisi gibi bir borca gireceksem de mutlaka ama mutlaka yedek akce birakmaya calisiyorum. 2009da evimi alirken 10000TL kenarda birakarak kredi cekmistim. Hic ihtiyacim olmadi cok sukur fakat dunyanin binbir hali var. Neye ne zaman ihtiyacim olacagini bilemezdim. Fakat o parayi da nasil olsa artik bir hikmeti kalmadi diye ezmedim. Sadece aylik mevduatlarda degerlendirdim. Krediyi cektikten 1-2 yil sonraki yeni tasarruf hamlesinin can suyu oldu.

10. Benim en buyuk korkum sokakta kalmak. Bu yuzden Ankara'dan istanbul'a tasinmanin getirdigi degisikligi kabul ettikten sonra (5,5 yil surmus bu surec) ilk is ev satin aldim. Bir sekilde ac kalmamayi basarabilirim ama gelirim kesildigi anda kirayi odeyememekten dolayi sokakta kalmak istemem, ki sorumlu oldugum esim ve kizim da sozkonusu.

11. Su anda Istanbul'daki evimiz bos, her an geri donebiliriz beklentisi ile gobegini baglamadik. Fakat gidisat biraz daha yurtdisinda kalmak istedigimiz yonunde. O yuzden evi yeni ogretmen olmus bir yakinimiza piyasasinin yarisina kiralayacagiz.
Hem egitime destek vermis olucaz, hem de evin bakimli kalmasini saglayacagiz. TR'ye geldigimizde kalmak icin ilave bir 2+1 daire bakiyoruz pasif olarak. Yeni projeler yerine oturmus bolgelerden. Onu acik diye girdigim projede bir sabah kalkinca karsimda insaat temeli gormek istemiyorum.

12. 2007 yilinda 0 aldigim aracimi hala tutuyorum. Bakimlarini duzenli yaptiriyorum. Sigorta ve vergilerini de aksatmiyorum. Otopark ve yikama haric butun masraflarini da tutuyorum. Ailem yaz tatilini TR'de geciriyor, yilda yaklasik 3 ay. Su anda satip aylik kiralama yapip yapmama arasinda gidip geliyorum. Cunku geri donus isi uzayacak gibi. Kagit ustunde arabayi tutmak kiralamaktan daha ucuza geliyor. Fakat arabanin emanet biryerlerde durmasi beni ufak da olsa rahatsiz ediyor. Birsey olacagindan degil de, emanet ettigim kisinin araba yuzunden stres yasama olasiligi derdim. Burada belki kaskosundan feragat edip maliyeti azaltabilirim. Cunku kaskonun pert halinde geri odeme yapacagi miktar aracin piyasa degerinden eminim ciddi oranda az olacaktir.

13. TR'ye ucak bileti almak tam cambazlik gerektiriyor. Gelir gelmez hava yollari musteri kartimi bir ust seviyeye cikartarak aile uyeligini hayata gecirdim. Bunu yapabilmek icin $70 gibi bir rakam odedim. Ben Washington'dan (IAD) ucuyorum. Bilet $1300 civari. 2018 sonuna kadar esim ve kizimin seyahat milleri bende toplanacak. 2017 yilinda ilk gidis donus bedava biletimi kullandim. Bana getirisi $900 (vergisini her sekil aliyorlar $300). Bu sene bileti mil kullanmadan aldim. Seneye $200 gibi bir bedelle mil satin alacagim. Gidis donus biletini yine millerle alacagim.

14. ABD'de ev alma isi bana cok ters. Cunku burada uzun sureli kalmak istemiyoruz, Avrupa'ya donmek dusuncesindeyiz. Bu yuzden kirada yasiyorum. ABD konut kredileri 30 yillik vadelerle aciliyor genelde. Benim kiraladigim ev bir sirket tarafindan isletilen bir bolgede. Evin hicbir isi ile ugrasmak zorunda kalmiyorum. Bozulan, kirilan demirbas icin durumun aciliyetine gore aninda ya da birkac gun icerisinde onarim/degisim hizmeti alabiliyorum. Kiranin icinde su, cop, kanalizasyon dahil.

15. Yine ABD'de bankalarin ilginc promosyonlari var. Diyorlar ki, bize su kadar para yatirin, ya da belirli bir sure icinde belirli bir miktara ulasana kadar maasinizi bize yonlendirin. 60-90 gun kalma sozu verin, size $300 promosyon verelim. Yillik $1000'a kadar bunlari kovaliyorum. Ustu vergiye tabi. Bankasina gore, hic kimse ile muhatap olmadan internet subesinden, ya da subeye gidip birkac dokuman imzalamama ve sirketimin IK sayfasindan maasimi yonlendirmeme bakiyor hersey.

16. ABD cep telefonu hattimi faturali yerine, on odemeli kullaniyorum. Sabit ucret. Esimin hatti da ayni sekilde. Ikisini birbirine bagladim, ve tek otomatik odemede ikisinin de borcunu mahsup ediyorum. Bana getirisi ayda $30 indirim.

17. Benim yasadigim eyalette KDV %6. Marketlerin indirim kartini kullaniyorum. %5 indirim aliyorum. Super tasarruf. Ilaveten bazi marketlerin akilli telefon uygulamalari ile magaza icinde reklami yapilmayan promosyonlari yakalayabiliyorum. Hem %5 indirim hem promosyon kombosu. Fatality

18. Burada en uyuz oldugum sey sigorta sektoru. Kiraci sigortasi ve arac sigortasi yaptirmak zorundayim. Beni en cok zorlayan en ucuzunu bulmak. Ilk sene resmen opmusler. Simdi ilk odedigimin yarisini oduyorum. Bu indirim sadik musteri indirimi degil; cunku serefsizler her sene arttiriyorlar. Sirket degistirerek indirim sagliyorum. Bakalim seneye ne olacak?

19. Sadece saglik harcamalarinda kullanilmak uzere, paranizi vergilendirilmeden once ozel hesaplara yonlendirebiliyorsunuz (HSA, FSA). Bunun ust limiti var. BES hesabina da belli bir ust limite kadar ilave katki yapabiliyorsunuz, yine vergilendirilmeden. Simdi bu opsiyonlarin benim tasarruf edebilme gucumdeki etkisini ve olusturacagi riski degerlendirmeye calisiyorum. Buraya giden paralari kesin donus yapmadan komple cekmeniz cok mantikli degil cunku. HSA ve FSA ise 0 faizli hesaplar. Tek avantaji %25 vergiden muaflar. Saglik harcamasi disinda buradan para cekerseniz vergisini odemek zorundasiniz.

20. Burada TV isi yalan. 6 dk yayin 4 dk reklam olur. O yuzden hicbir TV hizmetine uye degilim. TR'deki digiturk hesabimi kapatmadim. TV'nin arkasina "parmak PC" taktim. Bildigin internet ustunden digiturk seyrediyorum. Standart TV aboneligi aylik $30. Bunun ustune kanalina gore ayda $5-$15 ilavelerle populer dizi, sinema kanallarini alabiliyorsunuz. Benim TV maliyetim aylik 22TL TV'yi izlemek icin kullandigim interneti dahil etmiyorum; cunku onu her halukarda alacaktim. TV icin kullanmamis olsam kotasi cope gitmis olacakti (20GBs hiz, 1TB kota). Her sene iyilestiriyorlar hizmeti. Ayda $60 veriyorum. Haa bi de netflix var aylik $12.

21. Benzer bir sekilde arabalardaki reklamsiz HD radyolar da aylik $15-$20 arasi ucretli. Standard FM yayinlar, TV gibi reklam coplugu. Arabami ilk kiraladigimda ustunde Sirius denen uydu radyo yayini vardi 6 aylik hediye. Bir kere uzattim. Sonra TR'deki kredi kartim ustunden spotify aldim. ABD fiyati $10, benim odedigim 13TL. Cep telefonu ustunden reklamsiz, kesintisiz radyo dinliyorum.

22. Burada habire fikir alisverisi yaptigimiz bir arkadasim daha var. TR'de de beraber calisiyorduk, O benden 3 ay once transfer oldu. Gecen gun elektrikli dis fircasi muhabbeti oldu. Neyse bu eleman "Abi uclari degistirip tek kisi kullanamaz miyiz? Daha ucuza malolur" diye sordu. Bunlar kari koca calisiyor, yani kazanclari benim iki katim. Dedim "Dur! O kadar ucmadim daha" Yasadiklari eyalet yuzunden masraflari daha cok; ama tek cihazi firca degistirip kullanacak kadar degil .

Baslik ile alakali olarak kendimce katki yapmaya calistim. Hisse senedi uzmani degilim. Cogunlugu takip ederim. Ama onun disinda yine gidisata gore katki yapmaya calisacagim.

Herkese selamlar, saygilar.

[Dudu]

Super katki olmus, keyif alarak okudum.
Analar ne frugal elemanlar doguruyormus dedim.
Tebrikler,
Syg,

[Dudu]

Bugun iceride hava degismis Bl Int mulakatindan sonra.
Banka subesinin birinde calisan bir elemandan dinledim.
Dune kadar insanlar buradan dolar bozulur mu diye sorarlarken bu o meshur mulakattan sonra donen mevduatlari ile dolar almislar bu seviyelerden hatta bazilari fiziki dolar alip kasalara kitlemisler.
Toplam donen vadeli mevduatlarin %40 i dovize gecmis.
Hava dune gore cok farkli.
Syg,

[Dudu]

Akli basinda birisi cikip da guven verici bir sey soyleyemiyor ki.
Syg,

[Cautionary]

Bugun iceride hava degismis Bl Int mulakatindan sonra.
Banka subesinin birinde calisan bir elemandan dinledim.
Dune kadar insanlar buradan dolar bozulur mu diye sorarlarken bu o meshur mulakattan sonra donen mevduatlari ile dolar almislar bu seviyelerden hatta bazilari fiziki dolar alip kasalara kitlemisler.
Toplam donen vadeli mevduatlarin %40 i dovize gecmis.
Hava dune gore cok farkli.
Syg,

koyun sürüsünün ne yaptığının bir önemi yok..adamın aklı şimdiye kadar neredeymiş şimdi mi aklına gelmiş dolar almak.

seçim kararı alındığında borsa seçime kadar 99.xxx leri görür, dolar da 4,4 lere gider demiştim...eminim pek çok arkadaş burun kıvırmıştır.

bildim demek için yazmıyorum...ne dolar, ne borsa tuhaf bir durum yok...her şey makul, beklentiler dahilinde...daha global bir emerging market satış dalgası başlamadı...bugün biraz hareketlenme vardı...us-10 year 3,08 leri gördü, son 8 senenin zirvesi...eğer bu seviyeler üzerinde kalırsa, o zaman çarşı karışır.

demem o ki, bunlar iyi günlerimiz...mb nin pasif tavrı, yöneticilerin tehlikenin farkında olmaması nedeniyle, işler hem dolartl de, hem de borsda çok daha kötüye gidebilir...hazırlıklı olmak lazım..portföyü çeşitlendirmek lazım.

tüm birikimi sadece hisse senetlerine yatırmak, yapılabilecek en büyük yatırım hatalarından biridir...1000 de 1 bile olsa borsanın kapanıp 1-2 yıl açılmama ihtimali de var..bunu da düşünmek lazım....tahtasını kapanan bir sürü gayet sağlam hisse oldu zamanında.

[Cautionary]

yani bazı riskler 1 ay önce de vardı, hem de kabak gibi orada duruyordu...bu risklerin hepsi 1 ayda ortaya çıkmadı...sadece bazı gözler yeni yeni görmeye başladı...korkacak, panik olacak bir şey yok...risklerin bilincinde olmak, ve iyi yönetmek gerek ama.

[Cautionary]

Bugün uzun zamandır beğenerek takip ettiğim pegasus da da ilk alımımı yaptım...benim aldım diye tepetaklak düşmeye başlayabilir...ama sorun yok...27 den başlayan alımlarıma 13,5 a kadar devam edebilirim

[syılmaz]

Hazine yabancıya sattı diyorsunuz sanırım ilk cümlenizde.Benim asıl merak ettiğim işbankası ilk ihraçta hazineden eurobond alamaz mı.

Sorunun cevabını bilmemekle beraber mantık olarak alamaması gerekir. Ne için döviz borçlanıyoruz, yurtdışından sıcak para girsin diye. Aynı zamanda döviz açığını kapatmak içinde gerekli sanırım.