en son garanti bankasının pay alım teklifi sürecinde böyle uzun yazmıştım sanırım. ikincisi de halkbankasına nasip oldu. baştan söyliyim. hayatımda hiç halkbank hissesi almadım, yani elimde halkbank hissesi yok.
2013ten beri Halkbank nezdinde yaşananların hukuki olduğu kadar siyasi yönü de var kuşkusuz. bu yazımın konusu olayın hukuki yönü, daha doğrusu bugün düşen haberin hukuki değerlendirmesi olacak. Dolayısıyla önce MIR'den çıkıldı sonra bu haber geldi şeklinde bir yorum yapmayacağım(veya yapacağım ama en sonda)
Amerikada Yabancı Devletler Dokunulmazlığı Yasasında, Foreign Sovereign Immunities Act of 1976("FSIA" şeklinde kısaltacağım bundan sonra), "yabancı bir devletin Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Devletler mahkemelerinin yargı yetkisinden muaf olacağı" şeklinde genel bir düzenlemesi var. Devlet tanımının içine devletin sahip olduğu kurumlar da dahil, yani Halkbank da dahil.
Bu düzenlemenin istisnaları, yani yabancı devletlerin dokunulmaz olmadığı durumlar var, kanunun 1605 ila 1607 arasındaki bölümlerde düzenlenmiş.
Bu istisnalarda Halkbank'ı ilgilendiren kısım "ticari faaliyet" istisnası. Daha spesifik bakarsak 1605. bölümün 2. fıkrasında yer alan; "
yabancı devletin dünyanın başka yerlerindeki ticari faaliyetlerle ilgili olan, ancak aynı zamanda Amerika Birleşik Devletleri'nde de doğrudan etkiye neden olan fiiller. dokunulmazlıktan yararlanamaz" hükmü.
Olaydaki hukuki problem şu:
Halkbank Ağustos 2020de diyor ki; (1) FSIA'nın genel kuralı uyarınca dokunulmazlık hakkına sahibim; (2) dokunulmazlığın istisnaları yalnızca hukuk(ticari alacak davaları gibi düşünün) davalarında geçerlidir, ceza davalarında geçerli değildir; (3) istisnalar geçerli olsa bile, yaptıklarımı “ticari faaliyet” istisnasına sokamazsın çünkü ticari faaliyet yapmıyorum; ve (4) her halükarda FSIA'dan yararlanamasam bile Common Law'a göre dokunulmazlık hakkım var. Ekim 2020de ilgili mahkemede bu iddiaları reddediyor yargılama dokunulmazlığın yok diyor ve Halkbank bu kararı hemen temyiz ediyor, temyiz mahkemesi de aynı şekilde 22 Ekim 2021'de Halkbank'ın itirazlarını reddediyor ve yargılama dokunulmazlığın yok yargılanacaksın diyor. Ancak sorun şurada; daha önce Halkbank'ın iddialarını reddeden bu iki mahkeme de "dokunulmazlığın istisnalarının yalnızca hukuk davalarında geçerli olduğunu ve ceza davalarının mutlak olarak dokunulmazlık kapsamında kalıp kalmadığı" sorusuna açık ve net cevap vermiyorlar diğer itirazlarını reddedip bırakıyorlar.
Son olarak 13 Mayıs 2022'de(
sürenin son gününde - hatta bu süre de uzatılmış bir süreydi orjinali 15 martta sona eriyordu) Halkbank bu sefer Yüksek Mahkeme'ye başvuru kartını kullandı ve direk olarak şu sorunun cevaplanmasını istiyor. Halkbank'ı yargılayan mahkeme yukarıda bahsedilen kanunlar çerçevesinde yabancı bir devleti yargılayabilir mi yargılayamaz mı?
Halkbank'ın bu başvurusuna dair hakimler geçen çarşamba görüşmesini yaptılar ve bugün sadece başvurunun görüşülmesinin kabul edildiği açıklandı,
başvuru hakkında karar verilmedi sadece tamam senin sorunu inceleyeceğim dedi mahkeme. Supreme Court'un kararı bizim seçim sonrasına bile kalabilir.
Ama her halükarda artık Halkbank'ın esas davasında karar seçim sonrasına kaldı.
Geliyim kendi dikkatimi çeken şeylere;
1- "az yukarıda sürenin son gününde" diye yazarken altını çizdim çünkü süreci takip ettiğim kadarıyla gördüğüm Halkbank tarafının esas davayı mümkün olduğunca uzatmaya yönelik hamleler yaptığıydı. Başvurular için süre uzatımı istemeler, hakimi reddetmeler, sürenin son günü evrak sunmalar vs. İşin ilginç tarafı, sanki Amerika tarafında bu süreci yönetenler de işi uzatmaya oynuyor, her zaman değil ama en azından bazen.
2- MIR ile ilişki kurmaya çalışılıyor ancak eğer sadece MIR'den çıkmak karşılığında sadece "başvurunun görüşülmesi" alındıysa bildiğiniz kazıklandığımız bir alışveriş olmuş. Yani nasıl tarif etsem, milyonluk arsayı iki kahve parasına satmışsınız gibi hissedin kendinizi, öyle bir kazıklanma. Gerçekten MIR pazarlık konusu yapılmışsa çok başka şeyler de içeriyordur o anlaşma sadece bu olamaz.
3- Siyaset sevenler için belirteyim. Azerbaycan ve Pakistan da mahkemeye dilekçe vererek taraf olmadan sadece gözlemci olarak bizi destekliyorlar. Avukatları da şu hanımefendi
https://www.nortonrosefulbright.com/en/people/1016482
4- Son olarak, yapılan bu yargılama dokunulmazlığı başvurusu konusunda verilmesi beklenen karar için Amerika'da yayımlanan hukuk makalesinden okuduklarımdan bahsedecektim ama saat çok geç oldu.
Herkese iyi günler.
Yer İmleri