Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), tasarruf finansman şirketlerinin finansal dayanıklılığını artırmaya yönelik önemli bir adım attı. Resmî Gazete’de yayımlanan yeni tebliğ ile bu şirketlere zorunlu likidite yeterliliği getirildi. Düzenleme ile birlikte şirketlerin, yükümlülüklerini her koşulda karşılayabilecek düzeyde nakit varlık bulundurmaları hedefleniyor.
AMAÇ: NAKİT ÇIKIŞLARININ KESİNTİSİZ KARŞILANMASI
Tebliğe göre düzenlemenin temel amacı, tasarruf finansman şirketlerinin nakit girişleri ile nakit çıkışları arasındaki dengenin korunması ve olası ödeme aksaklıklarının önüne geçilmesi olarak tanımlandı. Şirketlerin, müşterilere yapılması gereken ödemeleri her koşulda karşılayabilecek düzeyde likiditeye sahip olmaları zorunlu hale getirildi.
BDDK, bu düzenleme ile sektör genelinde finansal istikrarı güçlendirmeyi amaçlıyor.
BANKA BENZERİ FAALİYETLER, SINIRLI DENETİM TARTIŞMASI
Tasarruf finansman şirketleri uzun süredir, işleyiş yapıları itibarıyla banka benzeri ürünler sunsa da mevduat bankalarının tabi olduğu çok sayıda sıkı düzenlemeye tabi değildi. Bu durum, sektörün hızla büyümesini sağlarken, birlikte rekabet dengesizliği ve sistemik risk tartışmalarını da beraberinde getirmişti.
Yeni likidite düzenlemesi, bu yapının daha kontrollü bir çerçeveye oturtulması açısından kritik bir adım olarak görülüyor.
SİSTEMİK RİSK VE OLASI DARALMA SENARYOLARI
Uzmanlara göre tasarruf finansman sistemleri, büyüme dönemlerinde sorunsuz işlerken, yeni müşteri girişlerinin yavaşladığı veya küçülmenin başladığı dönemlerde ciddi likidite problemleriyle karşılaşma riski taşıyor. Bu durum, zincirleme ödeme aksaklıklarına ve geniş çaplı mağduriyetlere yol açabilecek potansiyel bir tehdit olarak değerlendiriliyor.
Getirilen likidite yeterliliği şartı, bu tür olası senaryoların önüne geçilmesini hedefleyen önleyici bir mekanizma olarak öne çıkıyor.
FAİZ TARTIŞMASI VE MALİYET GERÇEĞİ
Tasarruf finansman şirketlerinde kamuoyunda “faizsiz sistem” vurgusu ön planda tutulsa da uzmanlar, uygulanan komisyon, vade ve ödeme planlarının ekonomik hesaplama bakımından klasik faizli sistemlerle benzer maliyetler yarattığına dikkat çekiyor. Yeni denetim yaklaşımıyla bu yapıların finansal şeffaflığının daha yakından izlenmesi bekleniyor.
YAPTIRIMLAR ŞİMDİLİK SINIRLI, DENETİMLER ARTACAK
Mevcut düzenleme, şu aşamada doğrudan ağır yaptırımlar içermese de, likidite oranlarının düzenli olarak izlenmesinin önü açılmış durumda. BDDK’nın ilerleyen süreçte denetim kapsamını genişletmesi ve sektöre yeni yükümlülükler getirmesi de olası görülüyor.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Tasarruf finansman şirketlerine likidite zorunluluğu nedir?
BDDK tarafından getirilen yeni düzenlemeyle tasarruf finansman şirketlerinin, müşterilerine yapacakları ödemeleri her zaman karşılayabilecek düzeyde nakit varlık bulundurmaları zorunlu hale getirildi. Amaç, ödeme aksaklıklarının önüne geçmek.
2. Likidite düzenlemesi ne zaman yürürlüğe girdi?
Düzenleme, Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Denetim süreci ise kademeli olarak uygulanacak.
3. Tasarruf finansman şirketleri artık banka gibi mi denetlenecek?
Hayır, bankalarla birebir aynı denetim rejimi uygulanmıyor. Ancak bu düzenleme ile birlikte bu şirketler ilk kez nakit gücü ve likidite yeterliliği üzerinden resmi denetime tabi tutulmaya başlandı.
4. Bu düzenleme müşterileri nasıl etkiler?
Düzenleme, doğrudan müşterinin lehine bir adımdır. Amaç, şirketlerin ödeme gücünü garanti altına almak ve olası mağduriyetlerin önüne geçmektir.
5. Tasarruf finansman sisteminde batma riski var mı?
Uzmanlara göre, yeni müşteri girişi yavaşladığında veya sektör küçülmeye girdiğinde, bu tür sistemlerde zincirleme ödeme riski oluşabilir. Getirilen likidite şartı, bu riski azaltmaya yöneliktir.
6. Tasarruf finansman şirketleri faiz alıyor mu?
Bu şirketler işlemlerini genellikle “faizsiz” olarak tanımlar. Ancak uzmanlara göre, komisyon, vade farkı ve ödeme planları matematiksel olarak faize benzer bir maliyet oluşturur.
7. Likidite şartına uymayan şirketlere ceza var mı?
Şu aşamada düzenleme doğrudan ağır bir yaptırım içermiyor. Ancak BDDK’nın ilerleyen süreçte idari yaptırımlar ve faaliyet sınırlandırmaları getirmesi bekleniyor.
8. Hangi şirketler bu düzenleme kapsamına giriyor?
BDDK lisansı ile faaliyet gösteren tüm tasarruf finansman şirketleri bu düzenlemenin kapsamına giriyor.
9. Yeni düzenleme ile sistem daha güvenli mi oldu?
Uzmanlara göre bu adım, sistemin tamamen güvenli hale geldiği anlamına gelmese de, finansal istikrar için atılmış önemli bir ilk adım olarak değerlendiriliyor.
10. Tasarruf finansman şirketlerine yatırım yapmak güvenli mi?
Bu tür yatırımlar, banka mevduatı gibi devlet güvencesi altında değildir. Yeni düzenleme bazı riskleri azaltabilir ancak tamamen ortadan kaldırmaz.
