ayrıca bakınız:yanlışlanabilirlik ilkesi
popper`ın mantıkçı pozitivistlerin doğrulamacı anlam kuramına bir karşı çıkış olarak ortaya koyduğu kuramdır. buna göre, bilimsel önermeler, yanlışlanabilirliğe açık olmalıdır. doğrular ise, henüz yanlışlanamamış olanlardır.
karl popper'a göre herhangi bir teorinin bilimsel olması için gerekli koşullardan biri. popper'a göre bir teoriyi deneysel olarak ispatlamak mümkün değildir, çünkü tümevarım ilkesi ispat için geçersiz kalmaktadır. ancak popper, eğer bir teorinin yanlış olduğu gösterilebilirse(yani belki sınanabilirse), o zaman bu teoriyi "bilimsel" olarak nitelendirir.
neyin bilim olduğu, neyin ise bilimin sınırları dışında kaldığı sorunlarıyla çok uğraşan popper, kafayı yememiştir; çığır açmıştır bilim felsefesinde.
geliştirilen bir teori için yüzlerce destekleyici olay ya da örnek bulabilirsiniz. bunun bir sonu yoktur. "doğru", "bu da doğru", "bak gene doğru" der durur, sonsuz sayıda dogrulama yapmamız gerekmesine rağmen, en sonunda bu teoriyi "mutlak doğru" kabul ederiz. bu hatalıdır.
fakat teorinin yanlışlandığı bir örnek tesbit edildiğinde, bu teori terkedilir ya da düzeltilir. bu şekilde doğruya ulaşma şansımız artar. her yanlışla birlikte yeni bir doğruya ulaşılır. çember daralır, doğruluk yüzdesi artar.
bir teorinin bilimsel ve dolayısıyla da rasyonel olması için;
1- sunulan tezin (hipotezin, teorinin) yanlışlanmaya, yani denemeye tabi tutulabilir olmasıdır. denenemeyen hiçbir tez geçerli değildir.
2- bu denemeler her kişi tarafından her ortam ve durumda yapılabilir olmalıdır. yani öznel verilerin geçerliliği sıfırdır.
3- bir tezin geçerliği doğrulamaya çalışmakla anlaşılmaz. kanıt arandığı zaman her şeye bir kanıt bulunabilir.
4- tez doğrulanmaya çalışılmadığı için yanlışlanmaya çalışılmalıdır. ortaya atılan iddia çürütülene dek yanlışlanma devam edilir.
5- eldeki verilerle ve bilgilerimizle yanlışlayamadığımız yerde bu tezi (teoriyi demek daha doğru olacaktır burada) doğru kabul ederiz.
6- hiçbir teori sonsuza kadar doğru olacaktır diyemeyiz zira eldeki veriler her an değişebilir (kuhn'ın paradigma kaymasına sebep olan olaylar gibi).
7- yasa diye bir şeyden bahsetmek doğru olmayacaktır. güneşin yarın sabah doğacağını, matematiksel olarak ispat edebiliriz. bunu bir doğru olarak alırız. ta ki güneş bir gün doğmayana dek. güneş doğmadığında eldeki teoriyi değiştirme vakti gelmiş demektir.
Senin almaya cesaret edemediğin riskleri alanlar, senin yaşamak istediğin hayatı yaşarlar..
Sokrates twit @erhanacikgoz1
Yer İmleri