Fransa merkezli böcek yetiştirme girişimi Ynsect, iflas nedeniyle yasal tasfiye sürecine girdi. Şirket, 2021 yılında Hollywood yıldızı Robert Downey Jr.'ın geliştirdikleri protein tozlarını övmesiyle küresel ölçekte dikkat çekmiş ve bu ilginin ardından toplamda 600 milyon doları aşan yatırım toplamıştı.
Ancak aradan geçen dört yılda Ynsect, böcek bazlı proteinle "Besin zincirinde devrim yaratma" hedefini hayata geçiremedi. Dikkat çeken nokta ise başarısızlığın tüketicilerin böceklere yönelik "İğrenme" algısından değil, stratejik ve uygulamaya dönük hatalardan kaynaklanması oldu.
İKİ YILDA REKOR ZARAR: GELİR ZİRVEDEN DİBE İNDİ
Ynsect, faaliyetlerinin merkezine hayvan yemi ve evcil hayvan maması için böcek proteini üretimini koymuştu. Ancak bu iki pazarın ekonomik dinamikleri ve kâr marjları birbirinden oldukça farklıydı. Şirket, uzun süre hangi pazara odaklanacağına net şekilde karar veremedi.
Bu kararsızlık, birleşme ve satın alma stratejilerine de yansıdı. Ynsect, 2021 yılında insan gıdası uygulamalarına yönelik un kurdu yetiştiren Hollandalı Protifarm’ı satın alarak portföyüne üçüncü bir pazar ekledi. Ancak bu hamle, şirketin gelir artışına en çok ihtiyaç duyduğu dönemde, marjı sınırlı bir segmente kaynak ayırması anlamına geliyordu. Finansal veriler tabloyu net biçimde ortaya koydu; Ana faaliyetlerden elde edilen gelir 2021’de 17,8 milyon avro ile zirveye çıktı. Buna karşın şirketin 2023 yılı net zararı 79,7 milyon avroya ulaştı
600 MİLYON DOLAR NASIL TOPLANDI?
Bu kadar düşük gelir üreten bir şirketin nasıl 600 milyon dolardan fazla yatırım çekebildiği sorusu ise dikkat çekiyor. Ynsect, sürdürülebilirlik ve çevresel etki temasıyla hareket eden yatırımcıları kendine çekti.
Şirketin yatırımcıları arasında etki odaklı fon Astanor Ventures ile Fransa'nın kamu yatırım bankası Bpifrance da yer aldı. Bu yatırımcılar, Ynsect'in sunduğu çevresel fayda ve döngüsel ekonomi vizyonuna güçlü biçimde inandı.
EKSTRA MALİYETLER GÖZ ARDI EDİLDİ
Ancak bu vizyon, piyasanın sert gerçekleriyle çelişti. Hayvan yemi pazarı, sürdürülebilirlik primlerinden çok fiyat odaklı bir emtia piyasası olarak işliyordu.
Doğada böcekler, gıda atıklarıyla beslenerek hem atıkların değerlendirilmesini hem de protein üretimini mümkün kılabiliyor. Ancak endüstriyel ölçekte üretimde tablo değişiyor. Çünkü böcek çiftlikleri, zaten hayvan yemi olarak kullanılan tahıl yan ürünlerine dayanıyordu. Bu durum, üretim sürecinde ek maliyetlerin kaçınılmaz hale gelmesine yol açtı.
"GIGA FABRİKA" YÜZ MİLYONLARCA DOLARI ERİTTİ
Ynsect, bu yapısal sorunu fark ederek 2023 yılında evcil hayvan maması ve diğer yüksek marjlı segmentlere yönelmeye çalıştı. Ancak bu stratejik dönüşüm çok geç geldi.
Şirket, aynı dönemde kaynaklarının büyük bölümünü Kuzey Fransa'da inşa edilen ve kamuoyunda "Dünyanın en pahalı böcek çiftliği" olarak anılan giga fabrika projesine aktarmıştı. Büyük ölçekli endüstriyel üretim için tasarlanan bu tesis, yüz milyonlarca dolarlık fonu tüketti ve şirketin nakit dengesini geri dönülmez biçimde bozdu.
YANLIŞ ZAMANLAMA VE HATALI UYGULAMA İFLASI GETİRDİ
Ynsect, ilerleyen süreçte devraldığı bazı üretim tesislerini kapatıp işten çıkarmalara gitse de mali krizi aşmayı başaramadı. Şirketin tasfiye sürecine girdiği, kalan varlıklarının ise satışa çıkarıldığı öğrenildi. Uzmanlara göre Ynsect'in çöküşü; Endüstriyel hırs, sermaye piyasalarının beklentileri, zamanlama hataları, ve yanlış stratejik tercihler arasındaki uyumsuzluğun bir sonucu olarak değerlendiriliyor.
