Gıda enflasyonunun en can yakıcı kalemi haline gelen kırmızı et, son bir ayda gördüğü zamlarla rekor tazeledi.
Dana karkas etin kilogramı üreticide 580 TL bandındayken, bu rakam kasap ve market raflarına geldiğinde fahiş oranda katlanıyor.
Büyükşehirlerde kıyma 750-900 TL, kuşbaşı 850-1.000 TL, biftek ise 1.200 ile 2.500 TL arasında değişen fiyatlarla vatandaşa ulaşıyor.
Et ve Süt Kurumu'nun ithal ürünlerle yaptığı piyasa regülasyonu (kıyma 485 TL) ise piyasadaki yangını söndürmeye yetmiyor.
"FİYATLARI 'BÜYÜKLER' MANİPÜLE EDİYOR"
Sektördeki bu dengesizliği değerlendiren İTO Et ve Et Ürünleri Komitesi Üyesi Ali Şükrü Bayraktar, piyasa hakimiyetinin büyük işletmelere geçmesinin tehlikelerine dikkat çekti.
Fiyat mekanizmasının büyük firmaların inisiyatifinde olduğunu belirten Bayraktar, şu tespitte bulundu:
"Büyük firmalar diledikleri zaman fiyatlarla oynayabiliyor. Maliyetlerin yüksek olduğu bu işletmeler, fiyat makasını daha da açıyor. Hükümetin müdahaleleri ise ne yazık ki kalıcı etki yaratmıyor. Çözüm, sanayi tipi dev üretimden ziyade, küçük aile tipi üretimin desteklenmesindedir."
SÜT İNEĞİ KESİME GİDİYOR, KRİZ DERİNLEŞİYOR
Tarımsal Üretim ve Küçükbaş Yetiştiricileri Derneği (TÜRKYED) Genel Başkanı Nihat Çelik ise krizin görünmeyen yüzüne, "süt-yem paritesine" işaret etti.
Çelik, üreticinin süt fiyatlarındaki baskı ve artan yem maliyetleri nedeniyle hayvanlarını besleyemeyip kesime gönderdiğini, bunun da uzun vadede et üretimini baltaladığını vurguladı.
Çelik, "Fiyatı belirleyen üretici değil; aracılar, tedarikçiler ve fırsatçılardır. Yem ve süt sorunu çözülmeden et sorunu çözülemez. Anaç hayvanlar kesime gittiği sürece fiyat artışı durdurulamaz" ifadelerini kullandı.
TÜRKİYE ET TÜKETİMİNDE SINIFTA KALDI
OECD-FAO Tarım Görünümü raporuna göre Türkiye’de kişi başı yıllık kırmızı et tüketimi 16,6 kilogramda kalarak dünya ortalamasının (18,1 kg) altında kaldı.
Aynı oran OECD ülkelerinde 34,8 kg iken, son dört yılda Türkiye'de gıda fiyatları yüzde 584 artarken, dana eti fiyatlarındaki artışın yüzde 825’i bulması alım gücündeki erimeyi gözler önüne serdi.
KURTULUŞ REÇETESİ: KÖYE DÖNÜŞ VE GENÇ ÇİFTÇİ
Sektörün ortak görüşü ise ithalatın geçici bir "pansuman" olduğu yönünde. Uzmanlar, kalıcı çözüm için şu yol haritasını öneriyor:
• Küçük Aile İşletmeleri: Büyük endüstriyel çiftlikler yerine köylü ve küçük aile işletmeleri desteklenmeli.
• Yem Denetimi: Yem fabrikaları daha sıkı denetlenerek maliyet artışları frenlenmeli.
• Genç Nüfus Teşviki: Köyden kente göç tersine çevrilmeli, hayvancılıkla uğraşan nüfusun yaş ortalaması düşürülmeli.
• Üretim Odaklı Destek: Hibeler ve krediler, doğrudan üretimi yapacak gerçek üreticiye ulaştırılmalı.
Bayraktar’ın ifadesiyle; "Köylüye dönülür ve üretim yeniden başlatılırsa sorun beş yılda çözülür. Aksi halde her Ramazan ve Kurban döneminde aynı fiyat artışlarını konuşmaya devam ederiz."
(Türkiye Gazetesi)
