BM’nin en büyük bağışçısı olan ABD’nin, kuruluşun temel bütçesine yaptığı düzenli katkıyı askıya alma kararı, krizin ana nedenini oluşturuyor. Uzmanlar, Başkan Donald Trump yönetiminin siyasi tutumuyla bağlantılı bu kararın, BM’nin işlevselliğini ciddi şekilde tehdit ettiğini belirtiyor.
Guterres, 2026 yılı için olağan bütçeyi bu yıla kıyasla yüzde 15 azaltarak 3,2 milyar dolara düşürmeyi ve personel sayısını da yüzde 19 oranında eksiltmeyi önerdi.
Uzmanlar, ABD'nin ardından Almanya, İngiltere ve Hollanda gibi geleneksel bağışçıların da iç mali baskılar nedeniyle yardımlarını azalttığına dikkat çekerek, bunun küresel bir domino etkisi yarattığını belirtti.
Ronny Patz, AA muhabirine yaptığı açıklamada, "Bildiğim kadarıyla bu, bütün BM sistemi açısından en büyük kriz" dedi ve sistemin tamamının etkilenmesi nedeniyle müdahalenin çok zor olduğunu vurguladı.
MÜLTECİLER VE İNSANİ YARDIM PROGRAMLARI FELÇ OLDU
Mali kriz, en ağır darbeyi zor durumdaki insani yardım programlarına vurdu. ABD fonlarına büyük oranda bel bağlayan Dünya Gıda Programı ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) gibi programlar en çok etkilenenler arasında yer alıyor.
BMMYK, bu yıl sağladığı mali ve nakdi destek ile acil yardımları yaklaşık yüzde 60 oranında azaltmak zorunda kaldı. BMMYK Sözcüsü Matthew Saltmarsh, daha önce fonlarının yüzde 40'ını ABD'nin sağladığını, ancak şimdi sadece ABD'nin değil, diğer bağışçıların da fonlarını azalttığını belirtti.
Sudan'da cinsiyet temelli şiddet mağdurları için güvenli alanlar kapatılırken, Afganistan'da 450 sağlık merkezinin faaliyeti sona erdi. Ukrayna'da yaklaşık 1 milyon kişi nakdi yardımını kaybetme riskiyle karşı karşıya.
"2026, KRİZİN BOYUTUNU TAM OLARAK GÖRECEĞİMİZ YIL OLACAK"
Uzmanlar, BM'nin bütçe kuralları gereği gelecek yıl 2024'teki eksik harcamalar nedeniyle 300 milyon dolar kaybedeceğini ve 2026'da bütçesinin sadece yüzde 60'ıyla faaliyet göstermesi gerekebileceğini öngörüyor.
Araştırmacı Ronny Patz, "2026, krizin boyutunu tam olarak göreceğimiz yıl olacak. Benim tahminime göre 2026, en düşük yıl, en kötü yıl olabilir" yorumunu yaptı.
BMMYK Sözcüsü Matthew Saltmarsh ise, dünya genelinde büyük miktarda paranın insani yardım alanından ziyade savunma ve güvenlik sektörlerine aktarıldığını belirterek, "Dünyanın hassas bölgeleri çöküntüye uğradığında güvenlik sorunu yayılır. Bu yaşanmadan önce harekete geçmek her ülkenin faydasınadır" uyarısında bulundu.
(AA)
